0
Мен Исламды дінім ретінде
қабылдадым, бірақ Иса Мәсіхке
(оған Алланың сәлемі болсын)
немесе Ұлы Алланың бірде-бір
пайғамбарына деген иманымды
жоғалтқан жоқпын
«Айт, (ей Пайғамбар): “Ей Кітап иелері!
Біз бен сендердің араларыңа ортақ бір
сөзге келейік: Алладан басқаға
құлшылық етпейік, Оған ешкімді серік
қоспайық…”»
(Құран 3:64)
Дайындаған:
Мұхаммад әл-Сәйед Мұхаммад
1
[«Неліктен Ислам Пайғамбары Мұхаммедке (оған
Алланың сәлемі болсын) иман ету керек?» атты кітаптан]
[Why Believe in the Prophet of Islam, Muhammad (peace be upon him)?]
Талқылап отырған тақырыпқа негізделе отырып [Мен
Исламды дінім ретінде қабылдадым, бірақ Иса Мәсіхке (оған
Алланың сәлемі болсын) немесе Ұлы Алланың бірде-бір
пайғамбарына деген иманымды жоғалтқан жоқпын.], сұрақ
мынандай:
Неліктен Ислам — табыс пен жеңіс? Және мен Иса
Мәсіхке (оған Алланың сәлемі болсын) немесе бірде-бір
пайғамбарға деген иманымды қалай жоғалтпаймын?
Ең алдымен, мәселеге рационалды және логикалық ойлау
арқылы қарау үшін жеке тілектер мен алдын ала пікірлерден
арылу өте маңызды. Бұл дұрыс ақыл-ойдың келісетін
нәрсесіне сүйену арқылы, әсіресе Жаратушы Алла Тағалаға
деген сенімге қатысты мәселелерде Алланың адамдарға
берген ойлау нығметін пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Бұл адамның өз Раббысы алдында жауапты болатын сенімге
қатысты мәселе. Бұл дұрыс пен бұрысты ажырата білу және
Алланың ұлылығына лайықты ең жақсы сенімді таңдау үшін
адамның туа біткен табиғатымен дұрыс таңдау жасай білу
қабілетін талап етеді. - Адам Исламды алғанын сезеді және оның шынайылығының
дәлелдерін және Пайғамбар Мұхаммедтің (оған Алланың
игілігі мен сәлемі болсын) елшілігінің дұрыстығын растайтын
дәлелдерді көргенде мұны көреді. Мұндай адам содан кейін
Алланы Исламды дін ретінде қабылдауға бағыттағаны үшін,
оның шынайылығын және Оның Пайғамбарының хабарын
тануға мүмкіндік бергені үшін мақтайды.
Қысқаша айтқанда, осы дәлелдер мен дәйектердің
кейбіреулері мыналарды қамтиды:
Біріншіден
Пайғамбар Мұхаммед (оған Алланың игілігі мен сәлемі
болсын) жас кезінен бастап өз халқының арасында өзінің
үлгілі адамгершілік қасиеттерімен танымал болған. Бұл
2
қасиеттер Алланың оны пайғамбарлыққа таңдағандағы
даналығын айқын көрсетеді. Осы қасиеттердің ең бастысы -
оның шындығы және сенімділігі. Осы қасиеттері үшін лақап
аттар алған адамның шындықтан бас тартып, өз халқына
өтірік айтуы, әрі қарай Алла Тағалаға өтірік айтып,
пайғамбарлық пен елшілікке үміттенуі мүмкін емес.
Екіншіден
Оның (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) шақыруы таза
табиғат пен дұрыс ақылға сәйкес келеді. Бұған мыналар
кіреді:
�
� Алланың бар екеніне, Оның құдайлықтағы жалғыздығына,
Оның ұлылығына және Оның қуатының кемелдігіне сену
шақыруы.
�
� Одан басқа ешкімге (адамдарға да, тастарға да,
жануарларға да, ағаштарға да...) дұға мен ғибадат жасамау.
�
� Одан басқа ешкімнен қорықпау және үміт етпеу.
Адам «Мені кім жаратты және осы барлық жаратылыстарды
кім жаратты?» деп ойлағандай. Логикалық жауап - осы
барлық жаратылыстарды жаратып, өмірге әкелген нәрсе,
сөзсіз, жоқтан жарату және өмірге әкелу қабілетімен
сипатталатын қуатты және ұлы Құдай болуы керек (өйткені
бірдеңенің жоқтан бір нәрсе жаратуы логикалық емес).
Және ол «Осы құдайды кім жаратты және кім өмірге әкелді?»
деп сұрағанда, жауап болса: «Сөзсіз, бұл қуат пен ұлылықпен
сипатталатын басқа құдай болуы керек», онда адам өзін мәңгі
осы сұрақты қайталауға және сол жауапты қайталауға мәжбүр
етеді. Сондықтан осы сұраққа логикалық жауап - жаратылыс
үстінен абсолютті қуатқа ие және оны жоқтан өмірге әкелетін
жаратушы құдай үшін жаратушы немесе бастаушы жоқ. Және
тек Ол ғана осы қабілетке ие. Сондықтан Ол шынайы Құдай,
Жалғыз, Бірегей, ғибадатқа лайықты жалғыз Құдай.
Сонымен қатар, Алла Тағаланың ұйықтайтын, несін
шығаратын және дәрет көретін жаратылған адамның ішінде
тұруы лайықты емес. Бұл жануарларға да (мысалы, сиырлар
3
мен басқаларға) қатысты, әсіресе барлығының тағдыры өлім
және шіріген өлікке айналу болғандықтан.
�
� Кітапты қараңыз:
«Үнді мен мұсылманның тыныш әңгімесі».
“A Quiet Dialogue between a Hindu and a Muslim”.
�
� Алла Тағаланы мүсіндер немесе басқа нысандарда
бейнелеуден бас тарту шақыруы
Өйткені Ол адамдардың өз қалауы бойынша ойлап табатын
немесе жасайтын кез келген бейнеден әлдеқайда жоғары.
�
� Кітапты қараңыз:
«Буддист пен мұсылманның бейбіт әңгімесі».
“A Peaceful Dialogue Between a Buddhist and a Muslim”.
�
� Өйткені Ол Жалғыз, ешкімнен туылмаған. Сондықтан
Оның ешкімді туудыруға қажеті жоқ. Егер Ол туыдырса,
Оның екі, үш немесе одан да көп баласы болуына не кедергі
келтіреді? Бұл оларға құдайлықты тиесілі ету деген мағынаны
білдірмей ме? Бұл өз кезегінде дұға мен ғибадатты бірнеше
құдайларға бағыттауға әкеледі.
�
� Алла Тағаланы басқа сенімдерде Оған жатқызылған
жағымсыз қасиеттерден тазарту шақыруы
Мұның ішінде:
Яһудилік пен христиандықтың Алла Тағаланы адамзатты
жаратқаны үшін өкініп, пушайман болғанын бейнелеуі, бұл
Жаратылыс 6:6-да көрсетілгендей [Христиан Киелі Кітабы
яһуди жазбаларын өзінің екі бөлігінің бірі ретінде қамтиды,
әдетте Ескі Келісім деп аталады]. Әрекет үшін өкіну мен
пушайман болу тек салдарын білмеу себебінен қателік
жіберуден туындайды.
Яһудилік пен христиандықтың Алла Тағаланы аспан мен
жерді жаратқаннан кейін демалды деп бейнелеуі, Шығу 31:17
де айтылғандай, және Өзінің энергиясын қалпына келтірді
(ағылшын аудармасына сәйкес). Демалу және энергияны
қалпына келтіру тек шаршау мен күш жұмсаудан туындайды.
4
�
� Кітапты қараңыз:
«Ислам, христиандық, яһудилік арасындағы салыстыру және
олардың арасында таңдау».
“A Comparison Between Islam, Christianity, Judaism, and The
Choice Between Them”
�
� Алла Тағаланы нәсілшілдік қасиетінен тазарту шақыруы
Және Ол яһудиліктің айтқандай жеке адамдар немесе топтар
үшін құдай емес. Адамдар өздерінің Құдайы тарапынан
нәсілшілдікті қабылдамауға және жек көруге табиғи түрде
бейім болғандай, бұл қасиетті оларға осы табиғи бейімділікті
сіңірген Алла Тағалаға жатқызу лайықты емес.
�
� Алла Тағаланың қасиеттерінің ұлылығына, кемелділігіне
және сұлулығына сену шақыруы
Оның шексіз қуатын, кемел даналығын және барлығын
қамтитын білімін баса көрсетеді.
�
� Аспан кітаптарына, пайғамбарларға және періштелерге
сену шақыруы
Ол машина мен адамның арасында ұқсастық жасайды.
Машина өзінің күрделі құрамдас бөліктерімен, оның
бұзылуының алдын алу үшін оның жұмысын және
пайдалануын түсіндіретін жасаушысынан нұсқаулық кітабын
талап еткендей (оның жасаушысын мойындауды білдіретін),
сол сияқты адам да, кез келген машинадан әлдеқайда күрделі,
нұсқаулық кітабын және бағыттауды, өздерінің Құдайлары
орнатқан қағидаларға сәйкес олардың мінез-құлқын
түсіндіретін және олардың өмір салтын ұйымдастыру құралы
ретінде қызмет ететін бағыттау кітабын талап етеді. Бұл
бағыттау Алланың таңдаған пайғамбарлары арқылы беріледі,
оларға Алла заңдар мен тағылымдар түріндегі Алланың аян
етулерін жеткізу міндетімен сеніп тапсырылған періште
арқылы Оның аян етулерін жеткізу үшін.
�
� Алланың пайғамбарлары мен елшілерінің мәртебесі мен
қадір-қасиетін көтеру және оларға басқа сенімдерде
жатқызылған, қайырымды адамның мінезіне, әсіресе
5
пайғамбардың мінезіне сәйкес келмейтін әрекеттерден тазарту
шақыруы
Мысалы:
Яһудилік пен христиандықтың Һарун пайғамбарға бұзау
түріндегі пұтқа табынды деп айып тағуы, тек соғана емес,
сонымен қатар оған ғибадатхана салып, Исраил ұлдарына оған
табынуды бұйырды деп айып тағуы, Шығу 32-де
көрсетілгендей.
Олардың Лұт пайғамбар арақ ішіп, екі қызын жүкті етіп,
олардан баласы болды деп айып тағуы. (Жаратылыс 19). - Алла Тағаланың Өзі мен Өзінің жаратылыстарының
арасында елші болып, Өзінің хабарын жеткізу үшін
таңдағандарын сынау Алланың таңдауын сынаумен және Оны
жасырын нәрселерді білмейтін және даналықсыз деп
сипаттаумен тең, өйткені барлық адамдар үшін бағыттау
шамдары болуға тиісті пайғамбарлар мен елшілер арасынан
үлгі алынатындарды нашар таңдау. Сұрақ туындайды: Егер
пайғамбарлар мен елшілер өздеріне жатқызылған мұндай
адамгершілікке жатпайтын әрекеттерден құтыла алмаса, осы
пайғамбарлар мен елшілердің ізбасарлары одан қауіпсіз бола
ма? Бұл мұндай адамгершілікке жатпайтын әрекеттерге түсу
және олардың таралуына сылтау болуы мүмкін.
�
� Қиямет күніне сену шақыруы
Жаратылыстар өлімінен кейін қайта тірілетін күн, содан кейін
есеп беру болады. Сыйлық иман мен жақсылық үшін үлкен
марапат болады (мәңгі бақытты өмірде), ал жаза күпірлік пен
зұлымдық үшін қатты жаза болады (қайғылы өмірде).
�
� Әділ заңнамаға және жоғары тағылымдарға шақыру және
алдыңғы діндердің сенімдеріндегі бұрмалаушылықтарды
қарастыру
Мысалы: - Әйелдер: Яһудилік пен христиандық Һауаға (Адамның
әйелі, оған бейбітшілік болсын) оның Адамның
итаатсыздығына себепші болғанын, оны Раббысы тыйым
салған ағаштан жеуге азғырғанын айып тағады
6
(Жаратылыс 3:12), және Алла Тағала оны жүктілік пен
босану ауыруымен, сондай-ақ оның ұрпақтарын жазалады
деп айтады (Жаратылыс 3:16). Қасиетті Құран Адамның
итаатсыздығы шайтанның азғыруынан болғанын (яғни
әйелі Һауа себебінен емес) түсіндірді [Ағраф сүресі: 19-22]
және [Та Ха сүресі: 120-122], осылайша алдыңғы діндердің
сол сенім себебінен әйелдерге деген менсінбеуін жойды.
Ислам әйелдерді олардың өмірінің барлық кезеңдерінде
құрметтеу шақырумен келді. Мысалы, Пайғамбар
Мұхаммедтің (оған бейбітшілік болсын) сөзі: «Әйелдерге
жақсылықпен қараңыздар» [Сахих Бұхари], және оның
(оған бейбітшілік болсын) сөзі: «Кімде-кімнің қызы болса
және ол оны тірідей көмбейді, оны қорламайды және оның
үстінен ұлын артық көрмейді, Алла оны сол себепті
Жәннатқа кіргізеді» [Ахмад риуаят еткен]. - Соғыстар: Яһудилік пен христиандық балалар, әйелдер,
қарттар және ер адамдарды қоса барлығын өлтіруге және
жоюға шақыратын көптеген соғыс әңгімелеріне сілтеме
жасағанда (Ешуа 6:21) және басқалары, бұл қазіргі заманғы
өлтіруге деген шөлді және қырып-жоюларға
немқұрайлылықты түсіндіреді (Палестинада болып
жатқандай), біз Исламның соғыстардағы төзімділігінің
көрінісін сатқындықты және балаларды, әйелдерді, қарттарды
және соғысқа қатыспайтындарды өлтіруді тыйым салуда
табамыз. Мысалы, Пайғамбар Мұхаммедтің (оған бейбітшілік
болсын) сөзі: «Нәресте баланы, баланы, әйелді немесе қартты
өлтірме» [Әл-Байхақи риуаят еткен], және ол
мұсылмандармен соғысқан тұтқындарға мейірімді болуға
және оларды зақымдауды тыйым салуға шақырады.
�
� Кітапты қараңыз:
«Исламның тағылымдары және олар өткен және қазіргі
мәселелерді қалай шешеді».
“Islam's Teachings and How They Solve Past and Current
Problems”.
7
Үшіншіден
Алла Тағала Пайғамбар Мұхаммед (оған бейбітшілік болсын)
арқылы жасаған кереметтер мен ерекше оқиғалар Алланың
оны қолдағанына куә болу үшін. Бұлар мыналарға бөлінеді:
Осязаемые чудеса (Нақты кереметтер)
Мысалы, оның (оған бейбітшілік болсын) саусақтарынан
су атқылауы, бұл сенушілерді бірнеше жағдайда шөлден
қырылудан құтқаруда маңызды рөл атқарды.
Нематериальные чудеса (Материалдық емес кереметтер)
Мысалы:
Оның орындалған дұғалары, мысалы, жаңбыр сұрау
дұғасы.
Пайғамбар Мұхаммед (оған бейбітшілік болсын) көптеген
көрінбейтін нәрселерді болжады: мысалы, Мысырды,
Константинопольді және Иерусалимді және басқаларын
болашақта жаулап алу және олардың билігін кеңейту туралы
болжамы. Ол сондай-ақ Палестинадағы Асқалонды жаулап
алу және оны Газаға қосу туралы болжады (тарихта Газа
Асқалон деп белгілі) өзінің сөзі арқылы: «Сіздердің
жихадтарыңыздың ең жақсысы - шекараларды қорғау, ал
оның ең жақсысы Асқалонда» [Әл-Албани Силсилату
Сахиха], бұл хадисте айтылған осы жердің болашақта үлкен
жихад орны болатынын нәзік түрде білдіреді, асыл
жауынгерлерден Алла жолында шыдамдылық пен қорғау
арқылы үлкен шыдамдылықты талап етеді. Ол болжаған бәрі
шындыққа айналды.
Пайғамбар Мұхаммед (оған бейбітшілік болсын) 1400
жылдан астам бұрын көптеген ғылыми көрінбейтін фактілерді
болжады, содан кейін қазіргі заманғы ғылым оның
айтқандарының шындығы мен дәлдігін ашты. Мысалы, оның
сөзі: «Тамшы (шұнақ) үстінен қырық екі түн өткенде, Алла
оған періштені жібереді, ол оны қалыптастырады және оның
есту, көру, терісі, еті және сүйектерін жасайды...» [Мүслім
риуаят еткен].
8
Құранның кереметі (Қиямет күніне дейін қалатын ең үлкен
керемет)
Оның ерекше стилімен, шешен арабтар оның ең кішкентай
сүресі сияқты бір сүре де жасай алмады.
Қасиетті Құран көптеген көрінбейтін мәселелерді (өткен,
қазіргі және болашақ) атап өтті, оның ішінде 1400 жылдан
астам бұрын ешкім білмеген көптеген ғылыми фактілер бар.
Кейінірек қазіргі заманғы ғылым оның жеткізген нәрселердің
шындығы мен дәлдігін ашуға келді. Бұл әртүрлі ғылым
салаларындағы көптеген ғалымдардың Исламды қабылдауына
себеп болды [Құрандағы астрономиялық фактілерге өзінің
терең таңданысын білдіргендердің арасында профессор
Ёшихидэ Кодзаи - Токио обсерваториясының директоры,
Жапония]. - Мысалы, Алла Тағала әлемді кеңейтуді жалғастыратынына
нұсқау, Оның сөзінде: «Және аспанды Біз қуатпен құрдық,
және шынында да, Біз [оның] кеңейткішіміз» [Әз-Зариат: 47].
Бұл осы заманғы дәуірге дейін ғылыми тұрғыдан ашылған
жоқ. Қасиетті Құранның сөздері қаншалықты дәл және оның
білімге және ойлануға шақыруы!
Алла Құранның аяттарынан түсірген алғашқы аян - Оның
сөзі: «Жаратқан Раббыңның атымен оқы» [Әл-Ғалақ: 1]. - Оқу білім мен түсінікке апаратын жол, және осылайша
адамзаттың өмірдің барлық салаларында алға жылжуы.
�
� Кітапты қараңыз:
«Ислам және қазіргі заманғы ғылымның ашылымдары
Мұхаммедтің (оған бейбітшілік болсын) пайғамбарлығы мен
елшілігінің дәлелі және дәйегі ретінде»
“Islam and the Discoveries of Modern Science as the evidence and
proofs of the prophethood and messengership of Muhammad
(peace be upon him)”.
Логикалық ескерту
Айтылған нәрсе - бұл әртүрлі деңгейдегі барлық ақыл-ойлар
кез келген пайғамбар немесе елшінің сенімділігін тану үшін
және осылайша оның шақыруы мен хабарының шындығын
9
түсіне алатын әділ өлшем. Егер яһуди немесе христианнан
сұралса: Сіз белгілі бір пайғамбардың пайғамбарлығына
неліктен сендіңіз, оның кереметтерінің ешқайсысын
көрмегеніңізде? Жауап болады: Оның кереметтерін
жеткізушілердің үздіксіз куәліктері себебінен.
Бұл жауап логикалық түрде Пайғамбар Мұхаммедке сенуге
әкеледі, өйткені оның кереметтерін жеткізушілердің үздіксіз
куәліктері басқа кез келген пайғамбардан да көп.
Жоғарыда айтылғандарға қоса, Алла сақтаған оның
өмірбаянынан оның шақыруының шындығы айқын
болады:
1. Оның ғибадат әрекеттерін, жоғары тағылымдарды және
асыл мінез-құлықты қамтитын шақырғанын іс жүзінде
орындауға тұрақты құмарлығы, сонымен қатар осы өтпелі
дүниеде оның тақуалығы мен аскеттігі.
2. Пайғамбар Мұхаммед (оған бейбітшілік болсын) Мекке
халқының өзінің шақыруынан (Алланың жалғыздығына, Оған
таза ғибадатқа, пұт табынудан бас тартуға, жақсылыққа
шақыруға және жамандықты тыюға) бас тартуы үшін байлық,
патшалық, құрмет және олардың ең асыл қыздарымен үйлену
туралы ұсыныстарын қабылдамады, сонымен бірге өз
халқынан зиян, жаулық, қудалау және содан кейін соғыстар
себебінен қатты азап шекті (оған бейбітшілік болсын).
3. Оның өз серіктестері мен ұмматына өзін мақтауда
шамадан тыс кетпеуге үйретуге ұмтылысы. Ол былай деді:
«Христиандар Мәриямның ұлын мақтағандай мені мақтауда
шамадан тыс кетпеңдер. Мен тек құлмын, сондықтан
айтыңдар: 'Алланың құлы және Оның Елшісі'» [Сахих
Бұхари].
4. Алланың оны хабарын жеткізгенге дейін қорғауы және Ол
оны Ислам мемлекетін құруға разы етті.
сының барлығы оның (оған бейбітшілік болсын) өз
талабында шынайы және Алладан келген елші екеніне
жеткілікті дәлел емес пе?
10
Заңның қайталануы (33:2) «және ол он мың әулиелермен
келді» деген сөз тіркесі араб мәтінінен [және ол Паран
тауынан жарқырады] деген сөз тіркесінен кейін алып
тасталғанын байқаймыз, бұл Пайғамбар Мұхаммедтің (оған
бейбітшілік болсын) болжамына күннің көтерілуі және оның
нұрының көкжиектерде жарқырауына ұқсайды. Жаратылыста
(21:21) былай делінген: «Және ол - Исмайыл - Паран шөлінде
тұрды», және үздіксіз таратумен Исмайылдың (оған
бейбітшілік болсын) Хиджаз жерінде өмір сүргені белгілі.
Сондықтан Паран таулары - бұл Меккедегі Хиджаз таулары,
бұл Пайғамбар Мұхаммедке (оған бейбітшілік болсын) ол
Меккеге қан төгілместен жаулап алушы ретінде келіп, оның
халқын кешіргенде, он мың серіктеспен бірге болғанда айқын
сілтеме жасайды. Бұл алып тасталған бөлік [және ол он мың
әулиелермен келді] King James Version, American Standard
Version және Amplified Bible-да расталады.
Сондай-ақ, қажылықшылардың әнінде (Забур 84:6), (Бака)
сөзі араб мәтінінде ауыстырылды, сондықтан ол Пайғамбар
Мұхаммедтің отаны (Мекке)дегі Қағбаға қажылыққа айқын
сілтеме жасамайды, өйткені (Мекке) (Бака) деп аталады. Бұл
Қасиетті Құранда [Әл-Имран: 96] (Бака) ретінде аталған, және
бұл мәтін King James Version және басқаларында [valley of
Baka] расталған, мұнда [Baka] сөзінің бірінші әрпі оның өз
есімі екенін көрсету үшін бас әріппен жазылған, ал өз есімдер
аударылмайды.
�
� Кітапты қараңыз:
«Мұхаммед (оған бейбітшілік болсын) шынымен Алланың
Пайғамбары».
“Muhammad (Peace be upon him) Truly Is the Prophet of Allah”.
Исламның қоғамдылығы мен әлемдік сипаты
Ислам - бұл барлығын құшақтайтын, олардың құқықтарын
мойындайтын және Алланың барлық пайғамбарларына сенуге
шақыратын бейбітшілік дінін.
Ислам барлық нәрседе, әсіресе сенім мәселелерінде
қоғамдылықпен келеді, христиандықтағы ең маңызды
11
мәселені - Мәсіх (оған бейбітшілік болсын) мәселесін
қарастырады. Ол мыналарға шақырады:
Мәсіх Ғисаның (оған бейбітшілік болсын)
пайғамбарлығына сену
Оның туылуының кереметіне және оның бесікте сөйлеу
кереметіне сену - бұл Алладан белгі, оның анасын яһудилік
оған жатқызған адамгершілікке жатпайтын әрекеттерден
тазарту, оны құрметтеу және кейінірек оның пайғамбарлығы
мен елшілігінің дәлелі ретінде.
Рационалды тұрғыдан: Бұл логикалық және қоғамдық
мәлімдеме, яһудиліктің Мәсіхтің (оған бейбітшілік болсын)
хабарын жоққа шығарудағы елемеуінсіз, оған жала
жабуынсыз, оның туылуын зинаға жатқызбайынша, оның
анасын қорламайынша, оны адамгершілікке жатпайтын әрекет
жасады деп айыптамайынша, және оған құдайлықты
жатқызған христиандықтың шамадан тыс кетуі мен
асырасуынсыз.
Мұны рационалды тұрғыдан түсіндіретін нәрсе:
Таза табиғат пен дұрыс ақыл адам табиғатын жануар
табиғатымен (мысалы, адамның сиырмен немесе басқа
жануарлармен үйленуі) біріктіруге шақыруды екі табиғатты
да біріктіретін нәрсені, мысалы, жартылай адам және
жартылай сиыр болып туылған тіршілік иесін шығару үшін
қабылдай алмағандай, өйткені бұл адамды кемсіту және
құнсыздандыру болар еді, екеуі де (адам және жануар)
жаратылыстар болса да. Сол сияқты, таза табиғат пен дұрыс
ақыл құдайлық табиғатты адам табиғатымен біріктіруге
шақыруды құдайлық және адами табиғатты біріктіретін
нәрсені шығару үшін қабылдай алмайды, өйткені бұл Алла
Тағаланы кемсіту және менсінбеу болады. Алла Тағала мен
адамдар арасында үлкен айырмашылық бар, әсіресе ол
тіршілік иесі жеке жерлерден туылды, және әсіресе егер сенім
қақпаға тарту, өлтіру және қорлау мен қорлаудан кейін
(мысалы, түкіру, шапалақтау және киімді шешу және т.б.)
