Salah əl-Budeyr
MƏDİNƏYƏ
ZİYARƏT ƏDƏBİ
www.islamevi.az
Bu kitab, DİNİ QURUMLARLA İŞ ÜZRƏ DÖVLƏT
KOMİTƏSİNİN 20/06/2006 tarixli № DK – 221d
ilə nəşr edilmişdir.
saylı razılığı
Kitabın müəllif hüquqları qorunur.
2
MƏDİNƏYƏ ZİYARƏT ƏDƏBİ
Şübhəsiz ki, həmd ALLAH`a məxsusdur! Ona həmd
edir, Ondan yardım və bağışlanma diləyirik! Nəfslərimizin
şərindən və pis əməllərimizdən ALLAH`a sığınırıq! ALLAH
kimə hidayət versə, heç kim onu azdıra bilməz! Kimi də
azdırsa, heç kim ona hidayət verə bilməz! Şəhadət edirəm ki,
ALLAH`dan başqa haqq ilah yoxdur. O, Təkdir və şəriki yox
dur. Şəhadət edirəm ki, Muhəmməd
Onun qulu və
Rəsuludur. ALLAH Q Ona, əhli-beytinə və əshabına çoxlu
xeyir-dua və salam etsin!
“Ey iman gətirənlər! ALLAH`dan layi
qincə qorxun! Yalnız müsəlman olduğunuz
halda (müsəlman kimi) ölün!”1
“Ey insanlar! Sizi tək bir şəxsdən
(Adəmdən) xəlq edən, ondan zövcəsini (Həv
vanı) yaradan və onlardan da bir çox kişi və
qadınlar törədən RƏBB`inizdən qorxun! (Adı
ilə) bir-birinizdən (cürbəcür şeylər) istədiyiniz
ALLAH`dan, həmçinin qohumluq əlaqələrini
kəsməkdən həzər edin! Şübhəsiz ki, ALLAH
sizin üzərinizdə gözətçidir!”2
1 Ali-İmran surəsi, 3/102.
2 ən-Nisa surəsi, 4/1.
3
“Ey iman gətirənlər! ALLAH`dan qorxun
və doğru söz söyləyin! (Əgər belə etsəniz, ALLAH)
əməllərinizi islah edər və günahlarınızı bağışla
yar. Hər kəs ALLAH`a və Peyğəmbərinə itaət etsə,
böyük bir səadətə (Cənnətə) nail olar.”3
Ey müsəlmanlar!. Mədinə-i Nəbəviy
yəyə gələnlər. Gözəl bir yerə gəldiniz və gözəl
bir qazanc əldə etdiniz. Mədinədəki əməllə
riniz xeyirli olsun! ALLAH Q saleh əməlləri
nizi qəbul etsin! Sizi xeyirli əməllərinizə çat
dırsın! Hicrət və zəfər yurdu, Muhəmməd
Mustafanın
və fəzilətli səhabələrin hicrət
etdikləri şəhər, Ənsarların diyarı Mədinəyə
xoş gəldiniz. Sizlər bu ölkədə, Harameyn-i Şə
rifeyn ölkəsində ailəniz, qohumlarınız və sizi
sevənlər arasındasınız. Sizə xidmət etmək on
lar üçün bir şərəfdir. Sizin rahatlığınız onların
arzusudur. Ehtiyaclarınızı təmin etmək onla
3 əl-Əhzab surəsi, 70-71.
4
rın vəzifəsidir. Bu diyar sizin diyarınız, bu öl
kə sizin ölkənizdir.
Ey Mədinənin qonaqları! Sizlər Mək
kədən sonra yer üzünün ən xeyirli torpağı və
ən şərəflisi sayılan bir məkandasınız. Bunun
qiymətini və dəyərini bilin! Hörmətinə və
müqəddəsliyinə diqqət edin! Burada ən gözəl
ədəb ilə davranın! Bilin ki ALLAH Q, Mədi
nədə bidət icad edəni ən pis əzab ilə təhdid
etmişdir. Əbu Hureyrə
, Rəsulullahın
belə buyurduğunu rəvayət edir:
“Mədinədə A`yr ilə Sevr arası haram mə
kandır. Kim orada bir bidət icad edərsə və ya bir
bidət icad edənə sığınacaq verərsə ALLAH`ın, mə
ləklərin, və bütün insanların lənəti onun üzə
rinədir. ALLAH, Qiyamət günü ondan nə fərz nə
nafilə heç bir əməlini qəbul etməz!”4
Kim Mədinədə bir günah işləsə və ya
günah işləyənə sığınacaq verər və qoruyarsa
4 əl-Buxari. Muslim.
5
özünü alçaldıcı bir əzaba və aləmlərin RƏBB`inin
qəzəbinə düçar etmişdir.
Şübhəsiz ki, bidətlərin ən böyüyü bidət
edərək Mədinənin saflığını pozmaq, xurafələrlə
bulandırmaq və təmiz torpağını bidət görüşlər,
şirk və İslama zidd olan müxtəlif düşüncələr və
haramlar əhatə edən kitablar yayaraq çirklən
dirməkdir. Bu bidətləri icad edən və sığınacaq
verənin günahı eynidir.
Ey öncəkilərin və sonrakılərin seyyidi
nin
məscidinə gələn ziyarətçi! Bu ziyarə
tinlə əlaqəli hökmləri anladınmı? Bu hökmlər
dən halal və haram olanını öyrəndinmi?
Yoxsa sən də cahili təqlid edən, elmsiz insan
lara uyan və Rəsulullahın
sünnəsindən xə
bərsiz olanlardansan?
Ey dəyərli ziyarətçi! İndi sənə bir neçə
söz deyəcəm və Quran və sünnədən seçilmiş
bəzi öyüdlər verəcəm. Bunlar, bu ziyarətinlə
əlaqəli hökmlər haqda səni məlumatlandır
maq üçün bəzi işarələrdir. Müsəlman, Quran
6
və Sünnə ilə azmışların zəlalətindən və cahil
lərin cahilliyindən, sözlərdə və davranışlarda
kı bidətlərdən qorunur.
Ey müsəlmanlar!.. Məscid-i Nəbəvini zi
yarət etmək sünnələrdən biridir və vacib deyil
dir. Bu ziyarətin həcc ilə bir əlaqəsi yoxdur.
Həcci tamamlayan davranışlardan da deyildir.
Məscid-i Nəbəvini və ya Rəsulullahın
qəb
rini ziyarətin həcc ilə əlaqəsi haqda rəvayət
edilən hədislər uydurma və yalandır. Kim Mə
dinəyə Məscid-i Nəbəvini ziyarət et-mək üçün
gəlirsə, məqsədi qəbul olunar və davranışı (sa
vabla) mükafatlandırılar. Kim də qəbirləri zi
yarət etmək və onlardan yardım diləmək üçün
Mədinəyə gəlirsə, məqsədi haramdır və etdiyi
rədd edilər. Əbu Hureyrə
, Rəsulullahın
belə buyurduğunu rəvayət edir:
7
“Ancaq üç məscidi ziyarət etmək məqsədilə
səfərə çıxılır: Məscid-u`l-Haram, mənim bu məsci
dim (Məscidu`n-Nəbəvi) və Məscidu`l-Aqsa.”5
Cabir
, Rəsulullahın
yurduğunu rəvayət edir:
belə bu
“Səfərə çıxılan yerlərin ən xeyirlisi bu məscidim
(Məscid-u`n-Nəbəvi) və Beytu`l-A`tiq (Kəbə)`dir.”6
Ey müsəlmanlar! Məscid-i Nəbəvidə
qılınan namazın fərz və ya nafilə olsun qat-qat
savabı vardır. Rəsulullah
belə buyurur:
“Bu məscidimdə qılınan bir namaz, Məs
cid-u`l-Haramdan başqa digər məsciddə qılınan
min namazdan daha üstündür.”7
5 əl-Buxari. Muslim.
6 Əhməd İbn Hənbəl.
7 əl-Buxari. Muslim.
8
Fəqət, Məscid-i Nəbəvidə qılınan na
mazın savabı qat-qat çox olsa da nafilə namazı
evdə qılmaq daha fəzilətlidir. Çünki Rəsulul
lah
belə buyurmuşdur:
“Şübhəsiz ki, namazların ən fəzilətlisi, fərz
namazlardan başqa, insanın evində qıldığı namazdır.”8
Ey bu uca məscidi ziyarətə gələn də
yərli ziyarətçi! Bil ki, Məscid-i Nəbəvinin di
rəkləri, divarları, qapıları, mehrabı və minbəri
kimi bölümlərinə əl sürtərək və ya öpərək
bərəkət ummaq caiz deyildir. Eyni şəkildə Rə
sulullahın
qəbrinin olduğu bölümü əllə
salamlayaraq, öpərək və ya paltarı sürtərək
bərəkət ummaq da caiz deyildir. Bu bölümü
tavaf etmək də caiz deyildir. Kim bunlardan
birini edərsə, tövbə etməsi və bu işi bir daha
etməməsi vacibdir.
8 əl-Buxari. Muslim.
9
Məscid-i Nəbəvini ziyarət edənin, Ravza
i Şərifdə (Rəsulullahın
evi ilə minbəri ara
sındaki məkan) iki rükət və ya dilədiyi qədər
nafilə namaz qılması məşrudur. Çünki bunun
faziləti haqqında dəlil vardır. Əbu Hureyrə
,
Rəsulullahın
belə buyurduğunu rəvayət edir:
“Evimlə minbərimin arası cənnət baxça
larından bir baxçadır və minbərim hovuzumun
üzərindədir.”9
Yezid ibn Əbi Ubeydə
“Sələmə ibn əl-Əkva`
belə deyir:
ilə (Məscidu`n
Nəbəviyə) gəlirdim. Mushafın qoyulduğu ye
rin yanındakı dirəyin dibində, yəni Ravza-i
Şərifdə namaz qılardı. Dedim ki: “Ey Əba
Muslim! Bu dirəyin yanında namaz qılmağa
çalışdığını görürəm.” Belə dedi: “Rəsulullahın
, onun yanında namaz qılmağa çalışdığını
gördüm.”10
9 əl-Buxari. Muslim.
10 əl-Buxari. Muslim.
10
Ravza-i Şərifdə namaz qılmağa çalış
maq, insanların haqqını pozmağı, zəifləri və
gücsüzləri itələməyə sövq etməməlidir. Mədi
nəni ziyarət edənin və orada yaşayanın Rəsu
lullaha
tabe olaraq ümrə savabı qazanmaq
məqsədilə namaz qılmaq üçün Quba Məs
cidinə getməsi məşrudur.
Səhl ibn Cuneyf
, Rəsulullahın
belə buyurduğunu rəvayət edir:
“Kim bu məscidə (Quba Məscidinə) gəl
mək üçün evindən çıxar və burada namaz qılarsa,
bu ümrəyə bərabər olar.”11
İbn Macəhdəki rəvayət belədir:
“Kim evində təmizlənər sonra Quba Məs
cidinə gələr və orada namaz qılarsa ona ümrə sa
vabı vardır.”12
11 Əhməd İbn Hənbəl.
12 İbn Macəh.
11
Səhiheyndə (əl-Buxari və Muslim)
Rəsulullahın
Quba Məscidinə hər şənbə
günü ayaqla və minək üstündə gəldiyi və
orada iki rükət namaz qıldığı rəvayət edilir.13
Ey dəyərli ziyarətçi! Mədinə-i Nəbə
viyyədə bu iki məsciddən, Rəsulullahın
məscidi və Quba Məscidindən başqa digər bir
məscidi ziyarət etmək məşru deyildir. Ziya
rətçinin və ya başqasının xeyir əldə etmək ya
da orada ibadət etmək məqsədilə şəriətin
müstəhəb görmədiyi (savab görmədiyi) bir
yerə xüsusilə getmək məşru deyildir. Rəsu
lullahın
əmr etdiyi və ziyarətinə həvəs
ləndirdiyi yerlərdən başqa, Rəsulullahın
və ya səhabələrin namaz qıldığı yerləri və
məscidləri, orada namaz qılmaq və ya dua
etmək və buna bənzər məqsədlərlə axtarmaq
da məşru deyildir. Marur ibn Suveyddən
belə dediyi rəvayət edilir: Ömər ibn əl-Xattab
13 əl-Buxari. Muslim.
12
ilə birlikdə yola çıxmışdıq. Yolun bir bö
lümündə qarşımıza bir məscid çıxdı. İnsanlar
dərhal orada namaz qılmağa başladılar. Ömər
“Nə edirsiniz?” dedi. Dedilər ki: “Bu, Rə
sulullahın
namaz qıldığı bir məsciddir.
Ömər
belə dedi: “Ey insanlar! Şübhəsiz
sizdən öncəkilər, belə şeylərə tabe olduqları
üçün həlak oldular. Kimə orada bir namaz
(vaxtı) rast qəlsə, orada namaz qılsın! Kimə də
orada bir namaz (vaxtı) rast qəlməsə keçib
getsin!”14
Ömər İbn əl-Xattaba
sanın Rəsulullaha
bir grup in
beyət edilən ağacın al
tına getdikləri xəbəri çatdıqda, Ömər
ağa
cın kəsilməsini əmr edir və ağac kəsilir.15
Ey müsəlmanlar!. Məscidu`n-Nəbəvini
ziyarət edən kişilərə Rəsulullahın
qəbrini və
iki səhabəsinin, Əbu Bəkr
və Ömərin
qəbirlərini onlara salam vermək və onlar üçün
14 İbn Əbi Şeybə.
15 İbn Əbi Şeybə.
13
dua etmək məqsədilə ziyarət etməsi məşrudur.
Qadınların isə qəbirləri ziyarət etməsi caiz
deyildir. Bu alimlərin görüşlərindən ən doğru
olanıdır.
İbn Abbasdan
hədisdə, Rəsulullahın
rəvayət edilən bir
qəbirləri ziyarət
edən qadınlara və qəbirlərin üstündə məscid
tikənlərə və şam yandıralara lənət etdiyini
bildirilir.16
Əbu Hureyrədən
hədisdə, Rəsulullahın
rəvayət edilən bir
qəbirləri çoxlu ziyarət
edən qadınlara lənət etdiyini bildirilir.17
Rəsulullahın
qəbrini ziyarət etmə
yin şəkli belədir: Ziyarətçi Rəsulullahın
qəbrinə gəlir və üzünü qəbrə döndərərək “əs
Salamu a`ləykə ya RasulALLAH/Sənə salam olsun
ey ALLAH`ın Rəsulu!” deyir, yarım metr
sağına irəliləyir və “əs-Salamu a`ləykə ya Əba
Bəkr/Sənə salam olsun ey Əbu Bəkr!” deyərək
16 Əbu Davud. ət-Tirmizi. İbn Macəh.
17 ət-Tirmizi.
14
Əbu Bəkrə salam verir. Yenə yarım metr sa
ğına doğru irəlləyir və “əs-Salamu a`ləykə ya
Ömər/ Sənə salam olsun ey Ömər!” deyərək
Ömərə salam verir.
Ziyarətçi bu xətalara düşməkdən
çəkinməlidir:
Birinci xəta: Rəsulullaha
istəmək üçün) dua etmək, Ona
və Ondan
(bir şey
səslənmək
yardım diləmək. Bəzi insanlar
belə deyir: “Ey ALLAH`ın Rəsulu! Xəstəmə
şəfa ver!” “Ey ALLAH`ın Rəsulu borcumun
ödənməsinə yardım et!” “Ey dilək qapım!” Bu
və buna bənzər sözlər, şirk sözlərdən və bidət
davranışlardandır. ALLAH`ın qulları üzərin
dəki haqqı olan tövhidə ziddir.
İkinci xəta: Qəbrin önündə sağ əli sol
əl üzərinə bağlayaraq namazda olduğu kimi
durmaq. Bu haram olan bir davranışdır.
Çünki bu duruş boyun əymə və ibadət ifadə
edir və ancaq ALLAH Q üçün edilə bilər.
15
Üçüncü xəta: Qəbir önündə əyilmək,
səcdə etmək və ya buna bənzər ALLAH`dan Q
başqası üçün edilməsi caiz olmayan hərəkətlər
etmək. Kays ibn Sa`d
belə deyir: Hıyraya
(Küfə yaxınlarında bir bölqə) getdim və orada
qəhramanlarına səcdə etdiklərini gördüm. De
dim ki: “Rəsulullah
, səcdə edilməyə daha
layiqdir. Rəsulullahın
yanına gəldim və “Hıy
raya getdim və onların qəhramanlarına səcdə
etdiklərini gördüm. Ey ALLAH`ın Rəsulu! Sənə
səcdə etməyimiz daha layiqdir” dedim. Rəsulul
lah
belə buyurdu:
“Nə deyirsən, qəbrimin yanından keçsən
ona səcdə edərsən?”
“Xeyir” dedim. Rəsulullah
buyurdu:
“Belə etməyin (yəni səcdə etməyin).”
belə
16
,
Rəsulullahın
belə
Ənəs
buyurduğunu rəvayət edir:
“Bir insanın, başqa bir insana səcdə etməsi
doğru deyildir.”18
Dördüncü xəta: Qəbirlərin yanında
ALLAH`a Q dua etmək və ya qəbirlərin ya
nında edilən duanın qəbul edildiyinə inan
maq. Bu da haram edilən bir davranışdır.
Çünki şirkə yol açan səbəblərdəndir. Qəbir
lərin yanında və ya Rəsulullahın
qəbrinin
yanında dua daha fazilətli ya da daha doğru,
ALLAH`a Q daha sevimli və qəbul edilməyə
daha layiq olsaydı, Rəsulullah
bizləri buna
həvəsləndirərdi. Çünki O
, cənnətə yaxın
laşdıracaq heç bir şeyi buraxmamış, ümmətini
ona həvəsləndirmişdir.
Rəsulullah
belə bir tövsiyə etmə
dikdə, bunun məşru olmayan bir davranış,
18 Əhməd İbn Hənbəl.
17
haram olan və qadağan edilən bir iş olduğu
bilinir. Əbu Ya`la
və Hafiz Ziya əl-Maqdisi
bunu rəvayət edir: “Əli ibn Huseyn ,
Rəsulullahın
qəbrinin yanındakı bir boşlu
ğa gələn bir adam görür. Adam ora girir və
dua edir. Əli ibn Huseyn
adamı bundan
çəkindirərək belə deyir: “Sizə atamdan eşit
diyim, onun da babasından, onun da Rəsu
lullahdan
eşitdiyi bir hədis söyləyimmi?:
“Qəbrimi bayram yerinə və evlərinizi
qəbirlərə çevirməyin! Mənə xeyir-dua edin! Çünki
salamınız harada olsanız da mənə çatar!”
Beşinci xəta: Mədinəyə gələ bilməyən
lərin, bəzi ziyarətçilərlə, Rəsulullaha
salam
göndərməsi və bəzi ziyarətçilərin bu salamı
çatdırmağa razılaşması. Bu, bidət olan bir dav
ranış və sonradan uydurulmuş bir işdir. Ey
Rəsulullaha salam göndərənlər və bu salamı
18
daşıyanlar! Rəsulullahın
sizə kifayətdir. Rəsulullah
dediyini etməyiniz
belə buyurur:
“Mənə xeyir-dua edin! Çünki salamınız
harada olsanız da mənə çatar!”
Yenə belə buyurur:
“ALLAH`ın yer üzündə gəzən mələkləri
vardır, mənə ümmətimdən salam çatdırırlar.”19
Altıncı xəta: Rəsulullahın
qəbrini
təkrar-təkrar və çoxlu ziyarət etmək. Misal
üçün hər fərz namazdan sonra və ya hər gün
xüsusilə müəyyən bir namazdan sonra ziyarət
etmək. Bu davranış, Rəsulullahın :
“Qəbrimi bayram yerinə çevirməyin!”
xəbərdarlığına ziddir. İbn Hacər əl-Heytəmi
“əl-Mişkat” əsərinin şərhində belə deyir:
19 Əhməd İbn Hənbəl.
19
(ﻩﺩﻮﻌﺗ ،ﻩﺩﺎﺘﻋِﺇ ،ﻩﺩﺎﻋ) adəhu, i`tadəhu və təavvədəhu,
“onun adəti halına gəldi” deməkdir. Hədisin
mənası; “Qəbrimi vərdişə çevrilən, çoxlu və tək
rar-təkrar ziyarət edilən bir yer halına gətir
məyin!”dir. Buna görə Rəsulullah
“Mənə
xeyir-dua edin! Çünki salamınız, harada olsanız da
mənə çatar!” buyurmuşdur. Hədisdə kinayə
yolu ilə buna işarə edilir.
İbn Rüşdün “əl-Cami li`l-Bəyan” adlı
əsərində isə bu zikr edilir: Rəsulullahın
qəbrini hər gün ziyarət edən bir əcnəbi
haqqında İmam Malikə
sual verilir. İmam
Malik
belə deyir: “Bu dindən deyildir. Son
ra bu hədisi zikr edir: “ALLAH`ım! Qəbrimi,
ibadət edilən bir büt etmə!” İbn Rüşd
belə
deyir: “Rəsulullahın
təkrar-təkrar keçərək Onu
qəbrinin önündən
salamlamaq və
hər gün qəbrin yanına gəlmək məkruhdur.
Bu, qəbri, hər gün orada namaz qılmaq məq
sədi ilə gedilən məscid etməmək üçündür.
20
Rəsulullah
bundan çəkindirmiş və belə
buyurmuşdur:
“ALLAH`ım! Qəbrimi ibadət edilən bir
büt etmə!”
Qəbrin önündə hər gün bir dəfə və ya
daha çox duran, salam verib dua edən, Mə
dinə əhlindən bəzi insanlar haqqında Qadı
İ`yada
sual verirlər. O, belə deyir: “Fiqh
əhlindən heç kimdən bu haqda mənə heç bir
şey çatmadı. Bu ümmətin sonradan gələnləri
ancaq öncəkilərin islah olduğu şeylə islah ola
caqdır. Mənə bu ümmətin öncəkilərinin bunu
etdiklərinə dair heç bir şey çatmadı.”
Yeddinci xəta: Məscid-i Nəbəvinin hər
yönündən Rəsulullahın
qəbrinə doğru
dönmək, məscidə hər girişdə və ya hər na
mazdan sonra üzünü qəbrə çevirmək. Əlləri
bağlayaraq başı önə əymək və bu şəkildə sa
lam vermək. Bu davranışlar, insanlar arasında
yayılmış bidətlərdəndir.
21
ALLAH`ın qulları! ALLAH`dan Q qor
xun, bidətlərdən və İslama zidd olan davra
nışlardan çəkinin! Şəhvətdən və kor-koranə
təqliddən çəkinin! Əməllərinizi dəlilə əsas
lanaraq edin!
ALLAH belə buyurur:
“Məgər RƏBB`indən bir dəlilə olan
(dəlilə istinad edən) kimsə pis əməli özünə yaxşı
göstərilən kimsə kimidirmi?! Belələri öz
nəfslərinə uymuşlar.”20
ALLAH Q məni və sizi, Rəsulullahın
yolunda gedənlərdən etsin! Eşitdiyiniz bu
sözləri söyləyir və ALLAH`dan Q bağışlanma
diləyirəm!
Ehsanı üçün ALLAH`a həmd olsun!
Müvəffəqiyyətli etməsi və nemətləndirməsi
səbəbilə Ona şükürlər olsun! ALLAH`dan
başqa haqq ilah olmadığına şəhadət edirəm.
O, Təkdir və şəriki yoxdur, şanı ucadır.
20 Muhəmməd surəsi, 47/14.
22
Şəhadət edirəm ki, Muhəmməd Onun qulu və
Rəsuludur. ALLAH`ın Q rizasına dəvət edən
dir. ALLAH Ona, əhli-beytinə, əshabına və
din qardaşlarına xeyir-dua və çoxlu salam
etsin!
Bundan sonra... Ey ALLAH`ın qulları!
ALLAH`dan layiqincə qorxun! Ona itaət edin
və Ona qarşı asi olmayın!
ALLAH Q belə buyurur:
“Ey iman gətirənlər! ALLAH`dan qorxun
və (imanında, sözündə, işində) doğru olanlarla
olun! (Peyğəmbər və onun sadiq əshabələri ilə birlikdə
olun!)”21
Ey müsəlmanlar! Mədinə-i Nəbəviy
yəni ziyarət edən kişilərə, Bəqi qəbiristanlığını
və Uhud şəhidlərini, onlara salam vermək və
onlar üçün dua etmək məqsədilə ziyarət et
mələri məşrudur. Bureydə
belə deyir:
21 ət-Tövbə surəsi, 9/119.
23
“Rəsulullah
, onlara qəbiristanlıqlara get
dikləri zaman belə demələrini öyrədirdi:
“Bu diyarın mömin və müsəlman sakinlə
ri! Salam sizin üzərinizə olsun! Biz də ALLAH`ın
izni ilə sizə qovuşacağıq! ALLAH`dan bizim və si
zin üçün afiyət diləyirəm!”22
Qəbir ziyarəti, bu iki böyük məqsəd
üçün məşru edilmişdir:
Birincisi; ziyarətçinin ibrət alması və
ölümü xatırlaması üçündür.
İkincisi; ziyarət edilən üçündür. Onun
üçün ALLAH`a Q dua edilir. ALLAH`ın Q ona
rəhmət etməsi və onu bağışlaması istənilir.
Qəbir ziyarətinin caiz olması üçün zi
yarətdə pis söz söyləməmək şərtdir. Bu söz
lərin ən böyüyü şirk və küfrdür. Bureydə
atasından
, Rəsulullahın
ğunu rəvayət edir:
22 Muslim.
belə buyurdu
24
“Sizə qəbir ziyarətini qadağan etmişdim.
Kim ziyarət etmək istəyirsə ziyarət etsin! (Orada)
pis söz söyləməyin!”23
Mədinədəki bu qəbirlərin və başqa qə
birlərin ətrafında tavaf etmək, onlar tərəfə və
ya onların arasında namaz qılmaq, Quran
oxumaq, dua etmək və buna bənzər ibadətlər
etmək caiz deyildir. Çünki bunlar aləmlərin
RƏBB`i ALLAH`a Q şirk qoşulmasına yol
açan davranışlar, üzərində məscid bina edil
məsə belə qəbirləri məscidə çevirməkdir. Aişə
və İbn Abbas
deyirlər ki: Rəsulullah
ölüm ayağında belə buyurur:
“ALLAH yəhudilərə və xristiyanlara lənət
etsin! Onlar peyğəmbərlərinin qəbirlərini məscid
lərə çevirdilər!”24
Rəsulullah
belə buyurur:
23 ən-Nəsai.
24 əl-Buxari.
25
“İnsanların
ən
şərliləri
Qiyamət
qoptuğunda həyatda olanlar və qəbirləri məscidə
çevirənlərdir.”25
Əbu Mərsəd
, Rəsulullahdan
belə eşitdiyini rəvayət edir:
“Qəbirlərin üstündə oturmayın və onlara
tərəf namaz qılmayın.”26
Əbu Said əl-Xudri
, Rəsulullahın
belə buyurduğunu rəvayət edir:
“Qəbirlər və hamamlardan başqa bütün
yer üzü məsciddir.”27
Ənəs
, Rəsulullahın
qəbirlər
arasında namaz qılmağı qadağan etdiyini
rəvayət edir.28
25 Əhməd İbn Hənbəl.
26 Muslim.
27 Əhməd İbn Hənbəl.
28 İbn Hibban.
26
Qəbirlərin üstündə səcdə etmək caiz
deyildir. Əksinə bu cahilcə və bütpərəstcə bir
davranışdır. Batil bir düşüncə və ağılsız bir
hərəkətdir. Bu və digər qəbirləri ziyarət edən
lərin onlara əl sürtməsi, öpməsi, bədəninin bir
bölümünü qəbrə yaslaması, şəfa tapması üçün
torpağını üstünə səpməsi və ya yuyunmaq
üçün bir miqdar torpağından alması caiz
deyildir. Yenə ziyarətçinin bərəkət umaraq
saçının bir qismini, məndilini və ya rəsmini
qəbrin torpağına basdırması caiz deyildir.
Qəbirlərə pul, buğda və buna bənzər
şeylər atmaq caiz deyildir. Bu cür davranış
lardan hər hansı birini edənin tövbə etməsi və
bir daha onu etməməsi vacibdir.
Qəbirləri ətirləndirmək; ALLAH`dan Q
“onların haqqı və ya məqamı üçün” istəmək caiz
deyildir. Əksinə bu haram edilən bir təvəssül
şəklidir. Şirkə yol açan davranışlardandır.
Qəbirlərin üstündə şəkil çəkmək də
caiz deyildir. Çünki bu, onların ucaldılmasına
27
və onların vasitəsilə fitnəyə düşülməsinə
səbəb olur. İslama zidd olan bu cür hərəkətlər
etmək, qəbiristanlıqda istəyənlərə ətir, buğda
və buna bənzər şeylər satmaq da caiz deyildir.
Ölülərdən yardım istəmək, onlardan
mədəd ummaq; onlara səslənib, onlardan eh
tiyacını təmin etməsini, fayda gətirməsini və
bəlalardan qorumasını istəmək böyük şirkdir.
Bu, edəni İslam dinindən çıxarar, bütpərəst
lərdən edər. Çünki bəlaları və çətinlikləri an
caq ALLAH Q yox edə bilər. ALLAH Q belə
buyurur:
“…Bu sizin RƏBB`iniz olan ALLAH`
dır, mülk Onundur. Sizin Ondan qeyri ibadət
etdikləriniz bir çəyirdək qabığına belə sahib
deyillər. Əgər siz onları çağırsanız (dua etsəniz),
onlar sizin çağırışınızı eşitməzlər; eşitsələr də
cavab verə bilməzlər. Özləri də Qiyamət günü
sizin (Onları ALLAH`a) şərik qoşduğunuzu
(onlara büt kimi ibadət etdiyinizi) danacaqlar. (Ya
28
Peyğəmbər!) Heç kəs sənə hər şeydən xəbərdar
olan (ALLAH) kimi xəbər verə bilməz!”29
ALLAH Q belə buyurur:
“De: “(ALLAH`dan) başqa tanrı güman
etdiklərinizi (köməyə) çağırın! Onlar sizi nə
möhnətdən qorumağa, nə də onu dəyişməyə
(sizdən sovuşdurub başqasına tərəf yönəltməyə)
qadir deyillər! Onların tapındıqları tanrıların
özlərindən hər hansı biri (ALLAH dərgahına)
daha yaxın olsun deyə, RƏBB`inə vəsilə axta
rır, Onun rəhmətini umur, əzabından qorxur.
Həqiqətən, RƏBB`inin əzabı qorxuludur!”30
ALLAH`dan layiqincə qorxun, ey
ALLAH`ın qulları! Bütlərə tapanların və şey
tanın dostlarının davranışlarından çəkinin!
Çünki onlar məscidləri tərk edib, qəbirləri
ucaldırlar. ALLAH`a Q sığının və başınıza gə
29 əl-Fatir surəsi, 35/13-14.
30 əl-İsra surəsi, 17/56-57.
29
lən çətinlikləri uzaqlaşdırmasını ALLAH`dan
Q diləyin! ALLAH Q belə buyurur:
“Əgər ALLAH sənə bir sıxıntı versə, (səni
ondan) ALLAH`dan başqa heç kəs qurtara bil
məz. Əgər (ALLAH) sənə bir xeyir yetirsə (heç kəs
Ona mane ola bilməz). Çünki O, hər şeyə Qadirdir!
O Öz qulları üzərində Hakimi-Mütləqdir. O,
Hikmət sahibidir, (hər şeydən) Xəbərdardır!”31
İnsanların ən xeyirlisinə xeyir-dua və
salam edin! Çünki bunu sizə ALLAH Q əmr
etmişdir. O Q belə buyurur:
“Həqiqətən, ALLAH və Onun mələkləri
Peyğəmbərə salavat göndərirlər (xeyir-dua verirlər).
Ey iman gətirənlər! Siz də ona salavat göndərib
(onun üçün salavat deyib) layiqincə salamlayın!”32
31 əl-Ən`am surəsi, 6/17-18.
32 əl-Əhzab surəsi, 33/56.
30
Salah əl-Budeyr
25.11.1422 hicri
31
