«Эй мўминлар, адолат билан тургувчи, (шунингдек), ўзларингнинг ёки ота-она ва қариндош уруғларнинг зарарига бўлса-да, Аллоҳ учун (тўғри) гувоҳлик бергувчи бўлинглар! У (яъни, гувоҳлик берилувчи) бой бўладими, камбағал бўладими, ҳар иккисига ҳам Аллоҳнинг ўзи (сизлардан кўра) яқинроқдир. Бас, адолат қилмасдан нафс-ҳавога эргашиб кетманглар!».

(«Нисо»-135).

Бешинчи масала: Америка ва бошқа ғарб давлатларида яшовчи айрим мусулмонлар ана шу давлатларнинг қуролли кучларида ҳизмат қилаяптилар. Уларнинг ҳукми нима бўлади? Агар ана шу қўшинлар сафида туриб мўминларга қарши жанг қилишга мажбур бўлсалар уларнинг мажбурликлари эътиборга олинадими?

Жавоб: Кофир давлатлар қуролли кучларида (ўз хоҳиши билан) ҳизмат қилиш мутлақо мумкин эмас. Чунки бу кофирларни дўст тутиш ва мўминларга қарши уларга ёрдам беришдан бўлиб, шариат ҳукмига биноан кишини исломдан чиқаради.

«Эй мўминлар, яҳудийлар ва насронийларни дўст тутмангиз! Уларнинг баъзилари баъзиларига дўстдирлар. Сизлардан ким уларга дўст бўлса, бас, у ўшалардандир. Албатта Аллоҳ золим қавмни ҳидоят қилмас».

(«Моида»-51).

Қуртубий ёзади: «Аллоҳ таъоло «Бас, у ўшалардандир» деди. Яъни унинг ҳукми яҳудий ва насороларнинг ҳукмидек бўлади. Кофирларга қарши урушилганидек, у ҳам душман саналади. Унинг ҳам жойи жаҳаннам бўлади».

Шайх Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб юқоридаги оятга таяниб мусулмонларга қарши мушрикларга ёрдам бермоқ ва уларнинг ёнини олмоқ кишини диндан чиқаради, дейди.

Шайх Сулаймон ёзади: «Куфр юртида кофирлар билан дўст-иноқ бўлиб, улар сафида жанг қилмоқ каби амаллар куфрдир».

Ибн Ҳазм ҳам юқоридаги оятга таяниб шундай дейди: «Оятдан кўриниб турибдики, яҳуд ва насороларни дўст тутган кимса кофирлар жумласидан саналади. Ушбу ҳақиқат хусусида биронта мусулмон бошқача фикр билдирмаган».

Юсуф Қарзовий ғалати бир фатво чиқарган. Унинг фикрича, Америка фуқаролари бўлган мусулмонлар Америка давлати ва халқи олдидаги ватан ва миллат бурчини исломий биродарликдан устун қўйиб Америка қўшини сафида Афғонистондаги мусулмонларга қарши жанг қилиши мумкин экан!?

Қарзовий ушбу тутуриқсиз ва тажовузкор фатвосини чиқариши билан кишини диндан чиқарадиган икки кабирага аралашиб қолади.

Биринчидан, у динда мутлақо ҳаром саналган ишга – мушриклар ёнини олиб мусулмонларга қарши жанг қилишга рухсат берди.

Иккинчидан, у ватанпарастлик ва миллатпарастликни ақида ва дин асосига бино бўлган исломий муҳаббатдан устун қўйди. Қарзовийнинг фатвосида исломий биродарликни четга суриб, Аллоҳнинг энг ашаддий душманларини дўст тутмоқ лозим деган хулоса келиб чиқади.

Юсуф Қарзовий ўзининг беъмани фатвоси билан америкалик кофирлар томонидан Афғонистон мусулмонларига қарши қилинган ҳар битта жиноятда, аниқроғи, ҳар дона отилган ўқда ўша мушриклар шеригига айланди.

Америкаликлар бомбалари остида қанчадан-қанча муслималар, гўдаклар ва қариялар ҳалок бўлишди. Қиёмат куни ана шу аёллар, гўдаклар ва қариялар Қарзовийнинг ёқасидан тутиб, Оламлар Парвардигори ҳузурига судраб борадилар. Улар сўрайдилар:

- Сен нимага асосланиб, кофир америкаликларга бизни ўлдиришга фатво бердинг?! Қайси асосга биноан бизнинг қонимизни тўкишда кофирлар ёнига мусулмонлар ҳам қўшилиши мумкин деб «ижтиҳод» қилдинг?!

Қарзовий ана шу саволларга жавоб ҳозирлаб қўйсин. Бироқ бу саволларнинг жавоби йўқ ва бўлиши ҳам мумкин эмас.

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:

- (Қиёмат куни) бир кимса бошқа бир кишининг қўлидан тутиб келади.

- Эй Парвардигор, мана бу мени ўлдирганди!- дейди.

- Сен уни нима учун ўлдирдинг?- сўрайди Аллоҳ таъоло.

- Иззат-азизлик фақат сеники бўлиши учун ўлдирдим!- деб жавоб беради қотил.

- Албатта иззат меникидир!- дейди Аллоҳ таъоло.

Яна биров бошқа бир кимсанинг қўлидан тутиб келади.

- Эй Парвардигор, мана бу мени ўлдирган эди.

- Сен уни нима учун ўлдирдинг?- сўрайди Аллоҳ таъоло.

- Иззат фалончиники бўлиши учун ўлдирдим?- деб жавоб беради қотил.

Аллоҳ таъоло айтади:

- Иззат уники эмас!- дейди Аллоҳ таъоло.

Қотил қилган ишининг жазосини тортади». (Насоий ривояти).

Қиёмат куни америкаликлар зулми остида жон берган аёллар, гўдаклар, чоллар ва умуман барча мусулмонлар Аллоҳ таъолога илтижо қиладилар:

- Ё Парвардигор, мана бу Қарзовий ўзининг тажовузкор фатвоси билан бизнинг қонимизни тўкишда америкаликларга ёрдамчи бўлди. Сенинг номингдан ўзи билмаган нарсасини гапирди.

Ўша куни Қарзовий иззат-азизлик Аллоҳники бўлиши учун шундай дегандим, дея олармикин?! Ёки америкаликларнинг зулми, туғёни ғолиб бўлиши учун шу сўзни айтгандим, дейдими? Ахир иззат, ғолиблик ёлғиз Аллоҳники эмасми?

Савол: Агар мусулмон ўз биродарига қарши жангга чиқишга мажбурланса, унинг ҳукми нима бўлади?

Жавоб: Аввало унинг мажбурланиши шаръий эътиборга молик бўлмоғи шарт. Яъни у то мажбурлангунга қадар ўзини бу жиноятдан қутқаришга қодир эдими? Агар қодир бўла туриб юртини, мол-давлатини, аҳли оиласини хуллас, дунёни яхши кўргани учун ўзини қутқармаган бўлса, унинг мажбурлиги шаръан эътиборга олинмайди. Дунёда ҳам, охиратда ҳам унинг ҳукми кофирларнинг ҳукми билан бир хил бўлади.

Қуртубий Икримадан ривоят қилади:

«Исломни қабул қилсалар-да, лекин ҳижрат қилмасдан Маккада қолган айрим мусулмонлар Бадр жангига мушриклар сафида чиқишга мажбур бўлдилар. Ораларида кимлардир ўша жангда ҳалок бўлишди. Шунда Аллоҳ таъоло қуйидаги ояти каримани улар хусусида нозил қилди:

«Албатта (мусулмонлар билан бирга «ҳижрат» қилмасдан кофирлар қўл остида яшашга рози бўлиш билан) ўз жонларига жабр қилган кимсаларнинг жонларини олиш чоғида фаришталар уларга: «Қандай ҳолда эдингиз?», деганларида: «Биз бу ерда чорасиз бечоралар эдик», дедилар»... («Нисо»-97)».

Агар мушриклар сафида жанг қилишга мажбурланганлар Аллоҳ таъоло санаб ўтган кекса, -ногирон, чорасиз эркак-аёллар ва гўдаклардан бўлишса, уларнинг ҳукми қуйидагича:

Мажбурланган мусулмонлар мусулмонларга қарши фитна-тузоқ қўймайдилар, уларга қарата ўқ отмайдилар. Бироқ мужоҳидлар уларни ўлдириб қўйишлариўлдиришлари мумкин. Мажбурланганларнинг бу ҳатти-ҳаракати кофирлар томонидан уларнинг ўлдирилишига ёки ҳибсга олинишига олиб борса ҳам, мажбурланганлар ҳеч қачон биродарларига қарши иш қилмайдилар. Чунки мушриклар сафида жанг қилишга мажбур бўлган мусулмоннинг қони мужоҳид биродарларининг ҳаётидан қимматроқ турмайди. Мажбурлик айрим ўринларда узр саналса-да, у ҳеч қачон бошқа бир мусулмоннинг қонини тўкишга рухсат бермайди. Чунки ҳар иккисининг қони бир хилда ҳаром.

Мусулмонлар ўзаро урушаётган фитна жангида эса ҳеч кимга қўшилмасдан жангни тарк қилмоқ лозим. У чекиниш ҳатто унинг ўлдирилишига сабаб бўлса ҳам, мўмин қўлига қурол олмасин, ўшанда барча гуноҳ қотилнинг зиммасида бўлади. Фитна жангида ёки кофирлар сафида мажбуран мусулмонларга қарши жангга чиққан пайтда мусулмонга қарши қурол кўтармаслик керак.

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:

- Ҳали фитна, фирқаланиш ва ихтилоф бўлади. Ана шу кунлар келганида қиличингни Уҳуд тоғига уриб синдириб ташла! Сўнг сенга то бир хатокор қўл ёки ажалинг етгунга қадар уйингда ўтир!». (Ибн Можа ривояти).

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:

- Мусулмонлар ўртасида фитна чиққан пайтда қиличингни ёғочдан (қилиб)қўлинга) қилич ол. (Яъни фитна жангида иштирок этма)».

(Ибн Можа ривояти).

Савол: Мусулмонлар ўқидан ҳалок бўлган мажбурланганларнинг ҳукми нима бўлади?

Жавоб: Кофирлар сафида жанг қилишга мажбур бўлган мусулмонлар ўз диндош биродарлари ўқидан ҳалок бўлсалар, ниятларига кўра тириладилар. Уларни ўлдирган мусулмонлар гуноҳкор бўлмайдилар. Чунки жангда кофирлар сафида турган кишини ҳеч ким мусулмон деб ўйламайди.

Ибн Таймийя ёзади: «Биз кофирлар сафида жангга чиқишга мажбур бўлган мусулмонни душмандан фарқлай олмаймиз. Агар уларни ўлдириб қўйсак, биз узрли саналамиз ва қилган ҳаракатимизга ажр оламиз. Улар эса ниятларига яраша бўладилар. Чиндан ҳам мажбур бўлгани учун кофирлар сафида жангга чиққан бўлса, қиёматда ниятига кўра тирилади. Агар дин учун ўлдирилса, унинг ўлими мусулмонлар сафида ҳалок бўлаётганларнинг ўлимидан улканроқ (мусибат) эмас... Агар бир киши бошқа бир мусулмонни ўлдиришга мажбурланса, унинг мажбурланганлиги билиттифоқ узр саналмайди. Чунки у ўз жонини сақлаб қолиши учун бошқа бир бегуноҳ биродари қонини тўкиши мумкин эмас..».

Агар мусулмон киши кофирлар сафида мусулмонларга қарши - ҳаттоки номига бўлса ҳам - жангга чиқиш билан қамоқа олиниш ўртасида ихтиёрли бўлса, ўз диндош биродарларига қарши кофир сафида урушгандан кўра қамоқни афзал билмоғи шарт.

Олтинчи масала: Куфр ерида туғилган ва шу ерда вояга етган мусулмонлар нима қилиши керак?

Жавоб: Бундай мусулмонларнинг сони бир неча юз миллиондан ортиқ... Бунинг устига уларнинг туғилган юртларини ташлаб, номаълум ўлкаларга ҳижрат қилишга буюрадиган фатвонинг имкони йўқ. Кофир давлат фуқаролари бўлмиш мусулмонлар қуйидаги уч йўл олдида ихтиёрлидирлар. Мазкур йўлларнинг қай бири уларнинг дину дунёларига хайрлироқ бўлса, ўшани танласинлар.

а). Улар кофирлар қўл остида омонликда яшайверсинлар. Улар модомики, динларини зоҳир қилишга қодир эканлар, модомики, куфр давлати ўртадаги аҳдни бузиб зулм ва тажовуз кўчасига кирмаган экан, ўз ватанларида қолсинлар.

Савол: Куфр давлатининг фуқароларига юклайдиган мажбуриятлари, ҳақлари бўлади. Ана шу ҳақ ва мажбуриятларнинг баъзилари шариатга зид келса-чи?

Жавоб: Куфр давлатининг шариатга зид бўлмаган ҳақ-ҳуқуқларига вафо қилишда ҳеч қандай ҳараж йўқ. Бироқ ислом шариати ва ақидасига тўғри келмайдиган ҳар қандай амал четлаб ўтилади. Чунки Аллоҳ азза ва жаллага исён бўладиган ўринларда бандаларга - ким бўлишларидан қатъий назар - итоат қилинмайди.

Эътироф этмоқ жоизки, диний эркинлик борасида, хўжакўрсинга исломий давлати деб юритиладиган ҳудудларда яшовчи мусулмонларга қараганда айрим куфр давлатларига фуқаро бўлган мусулмон биродарлар яхшироқ аҳволдалар.

б). Мусулмонлар кофир давлат уларга берган омонлик ва барча аҳдларни ўзига қайтиб бериб, қўлларидан келса, жиҳод эълон қилсинлар. Албатта шариат назарига биноан - агар улар кофир бўлсалар - бу афзал йўл. Ана шунда ҳар иккала томон ўртадаги аҳд ва ҳақ-ҳуқуқлардан халос бўлади...

в). Шарт-шароит, фойда-зарар ва ҳижратнинг мақсад-сабаблари кўздан кечирилганида ҳижрат қилиш маъқул топилса, яхшироқ юртга ҳижрат қилсинлар. Агар яхшироқ ернинг ўзи бўлмаса, улар ҳижрат қилишдан ожиз кишилар ҳукмида бўлишади ҳамда зиммаларидан ҳижрат мажбурияти соқит бўлади. Чунки ёмон ерни ташлаб бошқа бир ёмон ерга кўчиш ва бу йўлда куч, маблағ, вақт сарф қилиш шариат қайтарган беҳуда ишлар сирасидандир.

Еттинчи масала: Бугун аксарият ислом миллати тоғутлар ҳукми остида зулм ва хорлик кўриб яшамоқда. Хўш, мусулмонлар бу ерлардан ҳижрат қилишлари керакми? Улар қаерга ҳижрат қилмоқлари лозим? Умуман ушбу ҳолатда улар қандай йўл тутсинлар?

Жавоб: ҳокимлар диндан қайтиб, диндошларига хиёнат қилиб, дин душманларини дўст тутиб муртадлик қилсалар, уларга қарши мусулмонларни қўзғатмоқ, жиҳод эълон қилмоқ лозим. Токи уммат золимлар зулмидан, куфридан ва даҳрийлигидан омонлик топсин. Биз муртадлар хоҳлаган бузғунчилигини қилишлари учун юртимизни уларга бўшатиб бермаслигимиз керак. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизни курашишга буюрганлар.

«Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан:

- Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизни даъват қилдилар. Биз у зотга байъат бердик. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам биздан қуйидагиларга байъат олдилар: бизга ёқса ҳам, ёқмаса ҳам, оғир кунларимизда ҳам, енгил кунларимизда ҳам қулоқ солиб бўйинсунмоқ, иш эгалари (яъни амирлар)га қарши чиқмаслик фақат очиқ куфрни кўрсангизлар (уларга қарши чиқинг). Бу ҳолатда сизларда Аллоҳнинг ҳужжати бўлади». (Муттафақун алайҳ).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам амирлар очиқ куфр йўлига ўтишса, уларга қарши курашга изн бердилар. Хоҳлаган ишларини қилишлари учун кофир ҳокимларга шаҳрингизни бўшатиб беринг, демадилар.

«Саҳобалар сўрашди:

- Уларга қарши урушмаймизми?

- Йўқ, модомики намоз ўқишса,- дедилар набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам». (Муслим ривояти).

Яъни очиқ куфр йўлини тутсаларгина кофир ҳокимларга қарши жиҳод қилинади.

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:

- Энг яхши раҳбарларингиз сизлар яхши кўрадиган, сизларни ҳам яхши кўрадиган, сизлар ҳаққига дуо қиладиган, улар ҳам ҳақларингизга дуо қиладиган раҳбарларингиздир. Энг ёмон раҳбарларингиз эса, сизлар ёмон кўрадиган, сизларни ёмон кўрадиган, сизлар уларни лаънатлайдиган, улар ҳам сизларни лаънатлайдиган раҳбарларингиздир.

- Ё Расулуллоҳ, унда бу амирларга қарши чиқмаймизми?-дейишди саҳобалар.

- Йўқ, модомики орангизда намозни қоим қилсалар, модомики орангизда намозни қоим қилсалар».

(Муслим ривояти).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сўзларига диққат қилинг. Пайтамбаримиз золимлар қаршисидан орқа ўгириб қочишга, ҳижрат қилишга эмас, балки уларга қарши жанг қилишга буюрдилар. Жангнинг қачон бошланишини ҳам айтдилар.

Биз бу билан ҳижрат эшиклари батамом ёпилган демоқчи эмасмиз. Йўқ, ҳижратга қиёматга қадар давом этажак!

Бироқ ушбу вазиятда фақат истисновий имконсиз ҳоллардагина ҳижрат қилинади. Яъни барча сабаблар ўрганиб, сўнг бир қарорга келинади.

Савол: Агар уммат кофир ҳокимларга қарши жиҳод қилишдан ожиз бўлса, нима қилмоқ керак?

Жавоб: Аввало бундай ожизликка умматнинг ўзи сабабчи бўлади. Модомики ожиз эканлар, то жиҳодга етарли куч тўплагунларига қадар яширин суратда ҳозирлик кўрадилар. Уммат Бани Исроилга ўхшаб сахрода адашиб, улоқиб юрмасдан, анча кутишга тўғри келса ҳам, золимларга қарши курашади.

«(Эй мўминлар), улар (га қарши жанг қилиш) учун имконингиз борича куч ва эгарланган отларни тайёрлаб қўйингизки, бу билан сизлар Аллоҳнинг ва ўзларингизнинг душманларингизни ҳамда улардан ташқари сизлар билмайдиган - Аллоҳ биладиган бошқа бировларни ҳам қўрқувга солурсизлар. Аллоҳ йўлида нимани сарф қилсангиз, сизларга зулм қилинмаган ҳолда комил қилиб қайтарилур». («Анфол»-60).

Мусулмонлар икки йўлдан бирини танлашлари лозим. Ёки жиҳод қиладилар ёки унга тайёргарлик кўрадилар. Учинчи йўл мавжуд эмас. Яъни, аслида умматуммад жиҳод қилиши лозим. Аммо вақтинча жиҳодга қодир бўлмаса, кофирларга қарши курашга қодир бўлиш учун куч тўплаши керак. Ҳижрат жиҳод қилишга ҳам, жиҳод тадоригини кўришга ҳам мутлақо имкон бўлмаган истисновий ҳолатларда кучга киради. Ахир саноғи бир миллиарддан ошадиган умматнинг ожиз, нотовон саналиши ғалати эмасми?!

Ибн Таймийя ёзади: «Ожизлик туфайли жиҳод соқит бўлган пайтда унга тайёргарлик кўриб, куч-қувват тўпламоқлик вожиб бўлади. Чунки вожибнинг амалга ошиши учун шарт бўлган нарса ҳам вожибдир».

Муртад ҳокимлар бамисоли маккор ўғриларга ўхшайди. Бой хонадонда бақувват эркакларнинг бўлмаслиги ўғрилар учун айни муддао. Тоғут ҳокимлар қадим қадимдан зулм-зўровонликка бош эгмайдиган ҳақиқий эрлардан қутулиш йўлини қидиришган. Чунки улар ҳақ учун курашадиган зотлар бор экан, хотиржам юра олмаганлар. Шунинг учун ушбу маккор сиёсат тоғутлар томонидан қиёматга қадар татбиқ этилади.

«Қавмнинг жавоби эса, фақат мана бундай дейишлари бўлди: «Уларни (яъни, Лут ва унинг тобеларини) қишлоғингиздан чиқариб юборингиз! Чунки улар ҳаддан ортиқ покиза одамлар экан».» («Аъроф»-82).

«Кофир йўлини тутган кимсалар ўзларига келган пайғамбарларга: «Албатта биз сизларни еримиздан ҳайдаб чиқарурмиз ёки сизлар бизнинг динимизга қайтурсизлар», дедилар». («Иброҳим»-13).

Куфр келтирган кимсалар барча пайғамбарларга барча замонларда шундай таҳдид қилишган:

«Албатта биз сизларни еримиздан ҳайдаб чиқарурмиз. Чунки сизлар бор экансизлар, биз хотиржам юра олмаймиз. Сизлар кўнглимиз тусаган ишни қилишдан бизни тўсиб, ҳаётимизни заҳар қиляпсизлар. Шу боис сизлар ўлишингиз, ўлдирилишингиз ёки қувғин қилинишингиз шарт. Ана шунда қалбимиз ором топади».

Шунинг учун мужоҳид мўминлар курашни тарк этиб, ўзлари билмаган ҳолда золимларга севинч улашмасинлар.

Саккизинчи масала: Муслима аёл инсон қиёфасида юрган махлуқларкимсалар тазйиқига учраса, жони, шаъни ва аёллик шарафига қилинадиган тажовуздан хавотирга тушса, ўзга юртларга маҳрамсиз ҳижрат қилиши мумкинми?

Жавоб: Ана шундай мушкул аҳволда қолган муслима агар зулмдан қутулишнинг бошқа чорасини топа олмаса, маҳрамсиз ҳам ҳижрат қилаверади. Иншааллоҳ, бу масалада ҳараж йўқ. Чунки заруротлар маҳзуротларга рухсат беради.

Ибн Қудома ёзади: «Муслима аёл ёки қиз кофирлар орасидан чиқиб кетишга йўл қидирса, ҳар қандай мусулмоннинг уни кофирлар орасидан чиқариб қўйиши жоиз. Бунга қуйидаги ривоят далил бўлади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам Маккани тарк этдилар. Ҳамза розияллоҳу анҳунинг қизи йўл бўйида ўтирарди. Йўлдан Али розияллоҳу анҳу ўтиб қолди.

- Эй Амакимнинг ўғли, мени кимга ташлаб кетяпсиз?- деди Ҳамзанинг қизи.

Али розияллоҳу анҳу қизни олиб, Фотима розияллоҳу анҳуга топширдилар. Улар Мадинага бирга ҳижрат қилишди».

Бироқ ҳижрат фарз эмас мустаҳаб бўлса, маҳзуротларга йўл очадиган зарурот йўқлиги туфайли аёлнинг маҳрамсиз ҳижрат қилиши мумкин бўлмайди.

Тўққизинчи масала: Барча золимларга бир ҳилда муомала қилиниб, улардан четланиш лозимми? Ёки уларнинг турларига қараб турлича муомала қилинади.

Жавоб: Золимлар бир неча турга бўлинадибўланади ва уларнинг ҳар бирига ўзларига хос муомала қилинади.

Биринчи: Кофирлар ва муртадлар.

Ҳақдан юз ўгириб куфрдан бошқасини тан олмайдиган кофир ва муртадлар билан алоқа қилинмайди, уларнинг суҳбатларида, давраларида ўтириш мумкин эмас.

«Ахир (Аллоҳ) сизларга Китобда: «қачонки Аллоҳнинг оятларини инкор қилинаётганлигини ва масхара қилинаётганлигини эшитсангизлар, то бошқа гапга ўтмагунларича ундай кимсалар билан бирга ўтирманглар», деган сўзларни нозил қилган эди-ку?! (Модомики, улар билан ўтирган экансизлар), демак, сизлар ҳам шак-шубҳасиз, уларнинг ўзисиз. Албатта Аллоҳ барча мунофиқ ва кофирларни жаҳаннамга жамлагувчидир». («Нисо»-140).

«(Иброҳим деди): «Мен сизлардан ҳам, сизлар Аллоҳни қўйиб илтижо қилаётган (бутларингиздан) ҳам четланурман ва (Ёлғиз) Парвардигоримга илтижо қилурман. Шояд Парвардигоримга илтижо қилганим шарофатидан (сизлар каби) бадбахт бўлиб қолмасман, деб умид қилурман»». («Марям»-48).

Иброҳим соллаллоҳу алайҳи ва саллам золимларни ва уларнинг бутларини тарк этгач, Аллоҳ унга Исҳоқ ва Яъқубни тортиқ этди.

Бефарзанд кишилар Аллоҳ учун золим мушриклар ва уларнинг бутларини тарк этсинлар. Мен бефарзанд биродарларимга бундан яхши давони билмайман.

«Бас, қачонки (Иброҳим) улардан ва улар Аллоҳни қўйиб сиғинаётган бутларидан четлангач, Биз унга (ўғли) Исҳоқ ва (набираси) Яъқубни ҳадя этдик ва барчаларини пайғамбар қилдик». («Марям»-49).

Мушрику кофирлардан йироқ юринг, шояд Парвардигорингиз сизга ўз раҳмати ва розилигини нозил этса.

«(Эй асҳоби каҳф!) Модомики, сизлар улардан (мушриклардан) ва Аллоҳдан ўзга - улар сиғинаётган нарсалардан четланган - юз ўгирган экансизлар, энди (Ёлғиз Парвардигорингиз - Аллоҳнинг ўзига ибодат қилиш учун) ғорга паноҳ топиб борингиз. Парвардигорингиз сизларга ўз раҳмат-марҳаматини кенг-сероб қилур ва сизларнинг ишларингизни ўнглар». («Каҳф»-16).

Мўминлар билан кофирлар ўртасидаги алоқа аслида адоват ва нафрат устига қурилгандир.

«Сизлар учун Иброҳим ва у билан бирга бўлган кишиларда (уларнинг кофирларга қилган муносабатларида) гўзал намуна бордир. Эслангиз, улар ўз қавмларига: «Дарҳақиқат, бизлар сизлардан ва сизлар Аллоҳни қўйиб ибодат қилаётган нарсаларингиздан безормиз. Бизлар сизлар (ишониб, ибодат қилаётган бут-санамлар)ни инкор этдик. Токи сизлар Ёлғиз Аллоҳга иймон келтирмагунингизча, сизлар билан бизнинг ўртамизда адоват ва ёмон кўриш зоҳирдир», дедилар». («Мумтаҳана»-4).

Нуҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳақни тан олмаган мутакаббир ўғли тўфонда ғарқ бўлди. Нуҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўғлини қутқаришни сўраб Аллоҳга илтижо қилганида қуйидаги раббоний танбеҳни эшитди:

«(Аллоҳ) айтди: «Эй Нуҳ, у сенинг аҳлингдан эмас! Албатта у(нинг қилган амали - куфр йўлини тутгани) ёмон амалдир. Бас, ўзинг яхши билмаган нарса ҳақида асло Мендан сўрамагин! Албатта Мен сенга жоҳил-нодонлардан бўлмасликни буюраман»». («Ҳуд»-46).

Савол: Барча кофирлар бир ҳилда ҳажр қилиниб четга суриб қўйиладими?

Жавоб: Кофирлар билан муомала қилишдаги асл асос уларни ҳажр қилиш - четга суриб қўйишдир. Кофирнинг исломга адовати қанчалик ортса, уни ҳажр қилиш ҳам шунчалик қаттиқлашади. Шунга биноан Аллоҳ каломини эшитишни истаб, омонлик сўраган кофир билан душман мақомида турган ашаддий кофирга бир ҳилда муомала қилинмайди. Қалби исломга ошно этилаётган ғайридин билан исломга қарши курашувчи кофирга ҳам бир хил муомала қилинмайди.