Articles

 


IBISABISHO VY'ITAZIRA


N'ININAHAZAMANA


BIVUGWA MU GITONDO NO


KU MUGOROBA.





Kw'izina ry'Imana Allah, Nyenimpuhwe ku biremwa,


Nyenimbabazi ku batoni bayo.








{alif laam miim * ni zimwe mu ndome z'ururimi


rw'icarabu, imana allah yatanguje bimwe mu bisomwa


vya qor'ani, kugira ihige n'abarabu   bari basanzwe


bakoresha izo ndome, ko boshobora kuzana aayah


n'imwe isa mu mvugo na qor'ani , birabananira.  ico


gica kiba igitangaro cemeza ko qor'ani ari igitabu


c'imana allah * ico gitabu ca qor’ani, nta makenga


kirimwo kuko camanuwe n’imana allah. ni uburongozi


ku bagamburukiramana  * abemera  ibinyegejwe


ibiremwa , bagatsimbataza amasengesho akwije


ibisabwa ku mwanya wayo nk’uko bitegetswe,


bagatanga ishikanwa-bwirizwa (zakat) n’izindi


mperezwa (sadaka) mu vyo imana allah yabahaye *


n’abemera ivyo wahishuriwe muri qor’ani ewe ntumwa


y’imana, bakanemera n’ivyahishuriwe izindi ntumwa zo


 


5


hambere yawe, bakemera ata gukekeranya ibizoba mu


buzima bw’inyuma yo gupfa * abo barangwa n’ivyo, ni


bo bari mu nzira y’uburongozi bw’imana yabo rurema


allah. abo ni na bo rero baronse intsinzi kw’isi no mu


buzima bw’inyuma yo gupfa} (al-baqara: 1-5).





{allah, ni yo mana ata yindi mana ibwirijwe gusengwa


atari yo, nyenubugingo budashira nk’uko buyikwiye,


umuhagarikizi w’ibiremwa yikwije muri vyose.


ntihunikira (ntihunyiza) eka ntinasinzira. ni yo rugaba


igaba ikaganza ibiri mu majuru n’ibiri mw’isi n’ibiri


hagati yavyo. nta n’umwe yokwubahuka kuvugira


uwundi imbere yayo, kiretse ku burenganzira buvuye


kuri yo. ni yo izi bikwiye inkuru z’ibiremwa vyose,


kahise, kubu na kazoza kavyo. nta n’umwe ashoboye


kumenya na kimwe mu bumenyi bwayo kiretse ivyo yo


yonyene ishatse ko amenya. ubuvyagiro bw’ibirenge


vyayo bukwiriye amajuru n’isi, kandi ntibiyiruhije


kubungabunga amajuru n’isi. ni na yo rero


 


6


nyenicubahirogisumbavyose, nyenicubahiro-ntangere.}


(aayatu l-kursiyyu, al-baqara: 255).





{intumwa y’imana (nyakugira amahoro n’impuhwe


z’imana allah) yaremeye iranizigira ivyo yahishuriwe


n’imana yayo rurema allah muri qor’ani, eka


n’abemeramana baravyemeye baranabishira mu ngiro;


umwe wese muri bo yaremeye imana allah,


abamalayika bayo, ibitabu vyayo n’intumwa zayo zose,


baraheza bavuga bati: “ntituvangura n’imwe mu


kwemera intumwa zayo”. barongeye baravuga hamwe


n’intumwa bati: “twumvise kandi twumviye imana allah,


turasavye rero imbabazi n’ikigongwe cawe, mana yacu


rurema! ni no kuri wewe rero tuzosubira kugira


uduhembere ivyo twakoze. imana allah ntitegeka


umuntu ibirimwo amananiza, imutegeka ivyoroshe


ashoboye gushira mu ngiro bitewe n’impuhwe imufitiye.


umwe wese rero azohemberwa ivyiza yarondeye,


ahanirwe ibibi yarondeye. mana yacu rurema allah!


ntuduhane mu gihe twibagiye gukora ibitegetswe, mu


gihe dukoze ibibujijwe, canke mu gihe dukosheje


bitewe no kutamenya. mana yacu rurema allah!


ntuduhe itegeko ririmwo amananiza nk’uko wategetse


ab’aho hambere yacu ku kubahana. mana yacu rurema


allah! ntuturemeke amabwirizwa tudashoboye gushira


mu ngiro, duhanagurire ivyaha vyacu, tugumirize


akabanga ku vyaha vyacu maze ntubiduhanire,


wongere utugirire impuhwe n’ubugwaneza. ni wewe


umuhagarikizi n’umutabazi wacu, dushoboze rero


gutsinda abantu b’abagarariji * imana allah ntitegeka


umuntu ibirimwo amananiza, imutegeka ivyoroshe


ashoboye gushira mu ngiro bitewe n’impuhwe imufitiye.


umwe wese rero azohemberwa ivyiza yarondeye,


ahanirwe ibibi yarondeye. mana yacu rurema allah!


ntuduhane mu gihe twibagiye gukora ibitegetswe, mu


gihe dukoze ibibujijwe, canke mu gihe dukosheje


bitewe no kutamenya. mana yacu rurema allah!


ntuduhe itegeko ririmwo amananiza nk’uko wategetse


ab’aho hambere yacu ku kubahana. mana yacu rurema


7


 


8


allah! ntuturemeke amabwirizwa tudashoboye gushira


mu ngiro, duhanagurire ivyaha vyacu, tugumirize


akabanga ku vyaha vyacu maze ntubiduhanire,


wongere utugirire impuhwe n’ubugwaneza. ni wewe


umuhagarikizi n’umutabazi wacu, dushoboze rero


gutsinda abantu b’abagarariji}. (al-baqara: 285-286).





{haa miim * ni zimwe mu ndome z'ururimi rw'icarabu,


imana allah yatanguje bimwe mu bisomwa vya qor'ani


kugira ihige n'abarabu bari basanzwe bakoresha izo


ndome, ko boshobora kuzana aayah n'imwe isa mu


mvugo na qor'ani, birabananira. ico gica kiba igitangaro


cemeza ko qor'ani ari igitabu c'imana allah * ihishurwa


ry’iki gitabu ca qor’ani, ryavuye ku mana allah,


nyenintsinzi-mutaneshwa, intungane mu vyo ikora *


ibabarira ivyaha vy’abanyavyaha, ikakira n’ukwigaya


kw’abigaya; igahana igahasha abubahutse gukora


ivyaha hanyuma ntibigaye, nyenimpano ku baja bayo


bayumvira, nta mana ibwirijwe gusengwa vy’ukuri atari


yo, ni kuri yo rero ibiremwa vyose bizosubizwa ku musi


w’iharurirwa, kugira ihembe kimwe cose ku rugero


rw’ibigikwiye.} (ghaafir: 1-3).





{ni yo mana allah, nta yindi mana ibwirijwe gusengwa


vy'ukuri atari yo. irazi ibinyegeje n’ibiboneka, ni yo


nyenimpuhwe ku biremwa vyose, nyenimbabazi ku


batoni bayo * ni yo mana allah, nta yindi mana ibwirijwe


gusengwa atari yo. ni yo mwami, nyenubutagatifu,


semahoro, nyenugutekanisha, uwiganje, nyenintsinzi


mutaneshwa , ntahangarwa, nyenukwishima.


ukuninahazwa, ni ukw’imana allah mu buryo burengeye


cane ivyo bayitiranya bayibangikanya * ni yo mana


allah, rurema, nyenugutunganya ibiremwa nk’uko


yabitegekanije; rutunganyandemo, yahaye ishusho


ibiremwa vyose. ifise amazina meza cane


n’amatazirano ayiranga. ibiri mu majuru no kw’isi vyose,


birayininahaza; ni na yo rero nyenintsinzi-mutaneshwa,


intungane mu vyo ikora”. (al-hashr: 22-24).





{ntumwa y’imana! vuga uti: “imana allah, ni imwe


rudende mu bumana bwayo, mu bushobozi bwo


kurema no mu mazina n’amatazirano yayo. imana


allah, ni yo nyenugutumberwa muri vyose. ntiyavyaye


kandi ntiyavyawe, eka ntigira n’umugore. kandi ntigira


ikiremwa na kimwe bisa canke bisusa, haba mu mazina


n’amatazirano yayo, haba no mu bushobozi bwayo.}





{ntumwa y’imana! vuga uti: “ndikinze ku mana allah,


umuremyi w’igitondo; inkingire inabi y’ivyo yaremye


vyose; n’inabi y’ijoro iyo ryijimye; n’inabi y’abarozikazi


bahuha mu mapfundo mu kuroga; n’inabi


y’umunyeshari iyo asharitse}





{ntumwa y’imana! vuga uti: “ndikinze ku mubungabunzi


w’abantu bose; umwami mugabe w’abantu, yikenuye;


imana nyene gusengwa n’abantu, ata yindi mana ikwiye


gusengwa atari yo; inkingire inabi ya shetani itera


amazinda kenshi iyo umuntu agoswe, ikanyegera iyo


aninahaje imana allah; itera amazinda n’amakenga mu


mitima y’abantu, ikabosha gukora ibibi no kureka


ibitegetswe;


ikomoka


n’ubw’abantu.}


mu


bwoko


bw’amajini


Soma igisomwa kimwekimwe cose incuro zitatu.





“a’uudhu bikalimaati llaahi ttaammaati min sharri maa


khalaqa”. “ndikinze nkoresheje amajambo atunganye


y’imana allah (atagabanijweko), ankingire inabi y’ivyo


yaremye”.


(Incuro zitatu).





“bismi llaahi lladhii laa yadwurru ma-'a smihii shay-un fi


l-ardwi walaa fi ssamaa-i wahuwa ssamii’u l-’aliim”.


“kw’izina ry’imana allah, yo ahavuzwe izina ryayo ata


gishikirwa n’inabi kw’isi canke mw’ijuru. kandi iyo mana


allah, ni nyenukwumva, nyenubumenyikurivyose”.


(Incuro zitatu).





“radwiitu


billaahi


rabban,


wabil-islaami


diinan,


wabimuhammadin swalla llaahu 'alyhi wasallama


nabiyyan”. “ndashimishwa n’uko allah ari yo mana


yanje rurema, n’uko ubwislamu ari ryo dini ryanje, n’uko


muhamadi (nyakugira amahoro n’impuhwe z’imana


allah) ari yo ntumwa yanje”.


(Incuro zitatu)





“asw-bahnaa wa-asw-bahal-mulku lillaahi wal-hamdu


lillaah, laa ilaaha illa llaahu wahdahuu laa shariika lahu,


lahu l-mulku walahu l-hamdu wahuwa 'alaa kulli shay-in


qadiir. rabbi as-aluka khayra maa fii haadha l-yawmi


wakhayra maa ba-'dahu, wa-a'uudhu bika min sharri


maa fii haadha l-yawmi wamin sharri maa ba-'dahu,


rabbi a-'uudhu bika mina l-kasali wal-harami wasuu-i l


kibar, wa-auudhu bika min 'adhaabi nnaari wa'adhaabi


l-


qabri”. “twaramutse, n’ubwami bwaramutse ari


ubw’imana allah, nihashimagizwe imana allah, nta


mana y’ukuri ibwirijwe gusengwa atari imana allah


yonyene itabangikanywa, ni na yo mushoboravyose.


mana yanje rurema allah! ndagusavye ivyiza vy’ibiri


muri uwu musi, n’ivyiza vy’ibiri mu wukurikira,


ndanakwikinzeko (unkingire) ibibi vy’ibiri muri uwu musi,


n’ibibi vy’ibiri mu wukurikira. mana yanje rurema allah!


ndakwikinzeko undinde ubunebwe hamwe n'ugusaza


nabi.


mana yanje rurema allah! ndakwikinzeko


(unkingire) uguhanwa mu muriro n’uguhanwa mu mva”.


13


Ku mugoroba naho avuga ati:





“AMSAYNAA WA-AMSA L-MULKU LILLAAHI


WAL-HAMDU LILLAAHI», LAA ILAAHA ILLA


LLAAHU WAHDAHUU LAA SHARIIKA LAHU,


LAHU L-MULKU WALAHU L-HAMDU WAHUWA


'ALAA KULLI SHAY-IN QADIIR. RABBI AS-ALUKA


KHAYRA MAA FII HAADHIHI LLAYLATI


WAKHAYRA MAA BA-'DAHAA, WA-A'UUDHU


BIKA MIN SHARRI MAA FII HAADHIHI LLAYLATI


WAMIN SHARRI MAA BA-'DAHAA, RABBI A


'UUDHU BIKA MINA L-KASALI WAL-HARAMI


WASUU-I L-KIBAR, WA-AUUDHU BIKA MIN


'ADHAABI


NNAARI


WA'ADHAABI-L-QABRI”.


“Twiriwe, n’ubwami bwiriwe ari ubw’Imana Allah,


nihashimagizwe Imana Allah, nta mana y’ukuri


ibwirijwe gusengwa atari Imana Allah Yonyene


Itabangikanywa. Ubwami n’ishimagizwa ni ivyayo,


ni na Yo Mushoboravyose. Mana yanje Rurema


14


Allah! Ndagusavye ivyiza vy’ibiri muri iri joro,


n’ivyiza vy’ibiri mu rikurikira, ndanakwikinzeko


Undinde ibibi vy’ibiri muri iri joro, n’ibibi vy’ibiri mu


rikurikira. Mana yanje Rurema Allah! Ndakwikinzeko


Undinde ubunebwe hamwe n'ugusaza nabi. Mana


yanje Rurema Allah! Ndakwikinzeko (Undnde)


uguhanwa mu muriro n’uguhanwa mu mva”.


Akongera akavuga ati:Mana yanje Rurema Allah!


Ndagusavye Umpe ivyiza biri muri rino joro...*****”





“allaahumma bika asw-bahnaa wabika amsaynaa


wabika namuutu wa-ilayka n-nushuur”. “mana yanje


nzima! ni ku bwawe twaramutse,  ni no ku bwawe


duhava twirirwa, kandi ni ku bwawe tubayeho ni no ku


bwawe dupfa, kandi ni iwawe tuzokwegeranirizwa”.


akongera akavuga ku mugoroba kandi ati:


15





"allaahumma bika amsaynaa wabika asw-bahnaa


wabika namuutu wabika nahyaa wailayka l-maswiir"


“mana yanje nzima! ni ku bwawe twiriwe, ni no ku


bwawe tuzoramuka; kandi ni ku bwawe dupfa ni no ku


bwawe duheza tukabaho, kandi iherezo ryacu ni


iwawe”.





“allaahumma maa asw-baha bii min ni-'matin aw bi


ahadin min khalqika, famin-ka wahdaka laa shariika


laka, falaka l-hamdu walaka s-shukru”. “mana yanje


nzima! ivyo naramukanye mu nema zawe canke ivyo


umwe wese mu biremwa vyawe yazindukanye, vyose


bituruka kuri wewe wenyene gusa ata n’umwe


mubangikanije. kubera ivyo rero, ishimagizwa no


gushimwa ni ivyawe”.


Akavuga ku mugoroba naho ati:


16





“allaahumma maa amsaa bii min ni-'matin aw bi


ahadin min khalqika, famin-ka wahdaka laa shariika


laka, falaka l-hamdu walaka sshukru” “mana yanje


nzima! ivyo nirirwanye mu nema zawe canke ivyo


umwe wese mu biremwa vyawe yirirwanye, vyose


bituruka kuri wewe wenyene gusa ata n’umwe


mubangikanije. kubera ivyo rero, ishimagizwa no


gushimwa ni ivyawe”.


 





“allaahumma innii asw-bahtu fii ni-'matin wa-'aafiyatin


wasitri, fa-atimm ni-'mataka 'alayya wa-'aafiyataka


wasitraka fii ddun-yaa wal-aakhirah”. “mana yanje


nzima! mu vy'ukuri naramutse ndi mu nema, ndoraniwe


mu magara yanje, ngumirijwe akabanga. ndagusavye


rero ko woshishikara kumpa inema zawe, ukuroranirwa


mu magara yanje hamwe no kugumirizwa akabanga


mu buzima bwo kw'isi no mu bw'inyuma yo gupfa”.


17


(Incuro zitatu).


Akavuga ku mugoroba naho ati:





“allaahumma innii amsaytu fii ni-'matin wa-'aafiyatin


wasitrin, fa-atim ni-'mataka 'alayya wa-'aafiyataka


wasitraka fii ddun-yaa wal-aakhirah”. “mana yanje


nzima! mu vy'ukuri niriwe ndi mu nema, ndoraniwe mu


amagara yanje, ngumirijwe akabanga. ndagusavye rero


ko woshishikara kumpa inema zawe, ukuroranirwa mu


magara yanje hamwe no kugumirizwa akabanga mu


buzima bwo kw'isi no mu bw'inyuma yo gupfa”. *****





“allaahumma innii a'uudhu bika mina l-hammi wal


huzni, wa a'uudhu bika mina l-'ajzi wal-kasal, wa


a'uudhu bika mina l-jubni wal-bukhl, wa-a'uudhu bika


18


min ghalabati ddayni wamin qahri rrijaal”. “mana yanje


nzima! jewe mu vy’ukuri ndakwikinzeko unkingire


akabonge


(agahinda),   


ukwicwa


n’intuntu.


ndakwikinzeko kandi undinde ukunanirwa (kurangura


ico nshoboye), ukunebwa.  vyongeye, ndanakwikinzeko


unkingire ugutekerwa n’ubwoba n'ukuba ingumyi.


bitayeko ndanakwikinzeko unkingire ukwugarizwa


nkaremerwa n'umwenda (ukunanirwa kuriha ingurane),


n’ugucinyizwa n’abagabo (n’ukugenderwako)”.





“allaahumma innii as-aluka l-'aafiyata fi ddun-yaa wal


aakhirah, allaahumma innii as-aluka l-'afwa wal


'aafiyata fii diinii wadun-yaaya wa-ahlii wamaalii,


allaahumma stur 'awraatii wa-aamin raw-'aatii,


allaahumma hfadhw-nii min bayni yadayya wamin


khalfii wa-'an yamiinii wa-'an shimaalii wamin fawqii, wa


a-'uudhu bi-'adhwamatika an ugh-taala min ta-htii”.


“mana yanje nzima! mu vy’ukuri ndagusavye


kuroranirwa mu buzima bwo kw’isi no mu bw’inyuma yo


19


gupfa. mana yanje nzima! mu vy’ukuri ndagusavye


imbabazi no kuroranirwa mw’idini ryanje, mu buzima


bwanje bwo kw’isi, mu muryango wanje no mu matungo


yanje. mana yanje nzima! mbikira akabanga ku kuntu


mbayeho, untekanye ku mushaha (hagize igituma


mpungabana). mana yanje nzima! mbungabungira


imbere yanje, inyuma yanje, iburyo bwanje, ibubamfu


bwanje no hejuru yanje. kandi ndikinze ku


budahangarwa bwawe sinterwe musi yanje ngo mirwe


n’isi”.





“allaahumma an-ta rabbii laa ilaaha illaa an-ta,


khalaqtanii wa-anaa 'abduka, wa-anaa 'alaa 'ah-dika


wawa-'dika ma statwa-'tu, a-'uudhu bika min sharri maa


swana-'tu, abuu-u laka bini-'matika 'alayya, wa-abuu-u


bidhambii, fagh-fir lii, fa-innahuu laa yagh-firu d


dhunuuba illaa an-ta” “mana yanje nzima! wewe ni we


mana yanje rurema, nta mana y’ukuri ibwirijwe


gusengwa vy’ukuri atari wewe. warandemye na jewe


20


ndi umuja wawe, kandi ndi kw’isango ryawe n’isezerano


ryawe uko nshoboye. ndakwikinzeko unkingire ingaruka


mbi y’ivyo nakoze, ndemanze imbere yawe inema zawe


ndimwo, ndireze kandi ndicujije imbere yawe ivyaha


vyanje


kugira


ngo


umbabarire.


ntawubabarira ivyaha atari wewe”.


mu


vy’ukuri,





“allaahumma faatwira ssamaawaati wal-ardwi, aalima


l-ghaybi


was-shahaadati,


rabba


kulli


shay-in


wamaliikahu, ash-hadu al- laa ilaaha illaa an-ta, a


’uudhu bika min sharri nafsii wamin sharri s-shaytwaani


washirkihi, wa-an aq-tarifa 'alaa nafsii suu-an aw


ajurrahu


ilaa


muslim”.


“mana


yanje


nzima!


rutanguzandemo w’amajuru n’isi! rumenyi w’ibinyegeje


n’ibiboneka! mana rurema w’ikintu ico ari co cose na


rugaba waco! ndemeye ku mutima wanje ndavyatuye


n’ururimi rwanje nemanga ko ata mana y’ukuri ibwirijwe


gusengwa atari wewe, ndakwikinzeko unkingire inabi


y’umushaha wanje, inabi ya shetani n’imitego yayo,


21


unkingire kwikwegerako inabi canke kuyikwegerako


umwislamu”.





“allaahumma innii asw-bah-tu ush-hiduka, wa-ush-hidu


hamalata 'ar-shika, wamalaa-ikataka, wa-ambiyaa-aka,


wajamii-'a khal-qika, bi-annaka an-ta llaahu laa ilaaha


illaa


an-ta,


wa-anna


muhammadan 'abduka


warasuuluka” “mana yanje nzima! mu vy’ukuri


naramutse ndakugize icabona, ndanagize ivyabona


abamalayika bareruye ubuhangamo bwawe, n’abandi


bamalayika


bawe,


n'abavugishwamana


bawe,


n’ibiremwa vyawe vyose, ko wewe mu vy’ukuri ari


wewe mana allah, ata yindi mana y’ukuri ibwirijwe


gusengwa atari wewe wenyene, n’uko muhamadi ari


umuja akaba n’intumwa yawe”.





Akavuga ku mugoroba naho ati:





“allaahumma innii amsaytu ush-hiduka, wa-ush-hidu


hamalata 'ar-shika, wamalaa-ikataka, wa-ambiyaa-aka,


wajamii-’a khal-qika, bi-annaka an-ta llaahu laa ilaaha


illaa


an-ta,


wa-anna


muhammadan 'abduka


warasuuluka”, “mana yanje nzima! mu vy’ukuri niriwe,


ndakugize icabona, ndanagize ivyabona abamalayika


bareruye ubuhangamo bwawe, n’abandi bamalayika


bawe, n'abavugishwamana bawe, n’ibiremwa vyawe


vyose, ko wewe mu vy’ukuri ari wewe mana allah, ata


yindi mana y’ukuri ibwirijwe gusengwa atari wewe


wenyene, n’uko muhamadi ari umuja akaba n’intumwa


yawe”.


(incuro zine) mu gitondo no ku mugoroba.





“laa ilaaha illa llaahu wahdahuu laa shariika lahu, lahu


l-mulku walahu l-hamdu, wahuwa 'alaa kulli shay-in


qadiir”. “nta mana ibwirijwe gusengwa vy’ukuri atari


imana allah yonyene itabangikanywa, ubwami


n’ugushimagizwa ni ivyayo, ni na yo mushoboravyose”.


23


(Incuro ijana) mu gitondo canke ku mugoroba.





“hasbiya llaahu laa ilaaha illaa huwa, 'alayhi


tawakkaltu, wahuwa rabbu l-'arshi l-'adhwiim"”. “iyikwiye


kunkingira ni imana allah, nta yindi mana y’ukuri


ibwirijwe gusengwa atari yo, ni yo nishimikije mu


kuyizera, ni na yo mana rurema yaremye ubuhangamo


buhambaye”.


(Incuro indwi).





“hasbiya llaahu wakafaa, sami-'a llaahu liman da-'aa,


laysa waraa-a llaahi marmaa”. “iyikwiye kunkingira ni


imana allah kandi irabikwiye. imana allah yamaze


kwumva uwuyisaba, nta hangiro rindi ryoza rihambaye


mu nyuma y'ihangiro rigana ku mana allah”.





“sub-haana


llaahi


“ininahazwa


wabihamdih”.


n’ishimagizwa ni ivy’imana allah”.


(Incuro ijana) mu gitondo canke ku mugoroba,


canke muri ivyo bihe vyompi.





“as-tagh-firu llaaha wa-atuubu ilayhi”. “ndasavye imana


allah imbabarire, kandi ndigaye ku vyaha vyanje”.


(Incuro ijana).


Ibi bisabisho, ni vyo vyanyoroheye kwandika,


nkaba nsavye Imana Allah ko vyogira akamaro.


Vyanditswe na Muhamadi Al-Swaalih Al


Uthaymiin kw'igenekerezo rya 20, mu kwezi kwa


umwaka wa 1418 kuva Intumwa yimutse.


25



Recent Posts

IBISABISHO VY'ITAZIRA ...

IBISABISHO VY'ITAZIRA N'ININAHAZAMANA BIVUGWA MU GITONDO NO KU MUGOROBA

Yaa bõe la tũudm-sor ...

Yaa bõe la tũudm-sor laning b sẽn boond tɩ Moemdã?(1)