43
Dr. Maurice Bucaille ay nagsabi, “Walang umiiral na
gawang tao na naglalaman ng mga pahayag na lampas sa
antas ng kaalaman ng panahon nito na gaya ng Qur’an.
Ang makaagham na mga opinyon na maihahambing sa
mga nasa Qur’an ay bunga ng makabagong kaalaman.”68
Sa pagsasalita hinggil sa awtoridad ng Qur’an, si
Propesor Reynold A. Nicholson ay nagsabi, “Mayroon
tayong mga batayan [sa Qur’an] na natatangi at dimatutulang
awtoridad para sa pagbakas sa pinagmulan at
unang pagyabong ng Islam, gayong mga kaalaman na
hindi matatagpuan sa panig ng Budhismo o Kristiyanismo
o anumang ibang matandang relihiyon.”69
Samakatuwid, ang Qur’an lamang ang kumakatawan
sa isang tumpak na tumpak na paraan ng pagkilala kung
sino si Jesus at kung ano ang kanyang mensahe.
Karagdagan pa roon, ang Qur’an ay magagamit din sa
paghahatol sa kung anong antas ang ilan sa mga
ipinahayag na salita ng Diyos nananatili sa loob ng
Bibliya.
Sa Qur’an, inaatasan ng Diyos ang mga
mananampalataya na tanggapin, bilang bahagi ng
pananampalataya nila, ang mga salita ng Diyos na
ipinahayag kay Propeta Moises, na kilala bilang Torah;
kay Propeta David na nasa orihinal na Salmo; at kay
Jesus na nasa orihinal na Ebanghelyo. Lahat ng Muslim
68 The Qur’an and Modern Science, p. 6.
69 Literary History of the Arabs, p. 143.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
44
ay inoobligang maniwala sa lahat ng ipinahayag na
kasulatan. Subalit, gaya ng nasasaad sa Qur’an, lahat ng
kasulatang ipinahayag bago ang Qur’an ay hindi nanatili
gaya ng pagkakahayag sa mga ito. Binago ng mga tao ang
ilang bahagi ng mga ito upang umayon sa mga mithiin
nila.
“Kaya kasawian ay ukol sa mga sumulat ng
Kasulatan sa pamamagitan ng mga kamay nila,
pagkatapos ay magsasabi sila, “Ito ay buhat kay
Allah,” upang magkamit sila sa pamamagitan nito ng
isang kaunting halaga. Kaya kasawian ay ukol sa
kanila dahil sa sinulat ng mga kamay nila at
kapaghatian ay ukol sa kanila dahil sa kinita nila.”
Qur’an 2:79.
Bukod pa roon, sa Matandang Tipan, ang Diyos ay
sinipi sa Jeremias 8:8 na nagsasabi, “Paano ninyo
sinasabi, Kami ay pantas, at ang kautusan ng Panginoon
ay sumasaamin? Ngunit, narito ang sinungaling na
pangsulat ng mga escriba ay sumulat na may
kasinungalingan.”
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
45
Ikalawang Kabanata: Si Jesus, ang Tao
Gaya ng naipakita na sa nagdaang kabanata, ang
Bibliya, ang Bago at Matandang Tipan, ay dimapananaligang
mga batayan at hindi maaari,
samakatuwid, na gamitin bilang isang kapani-paniwalang
paraan ng pag-aalam sa katotohanan hinggil sa taong
tinatawag na Cristo Jesus o hinggil sa kanyang misyon at
mensahe. Gayon pa man, ang isang matamang pagsusuri
sa mga kasulatan na ito sa liwanag ng mga talata ng
Qur’an ay maghahayag sa ilan sa mga katotohanan
hinggil kay Jesus na nanatili sa Bibliya.
Isang Sugo
Sa buong Qur’an, si Jesus ay nakikilala bilang isang
Sugo lamang ng Diyos. Sa kabanta as-Saff (61):6, ang
Diyos ay nagpahayag ng sumusunod tungkol kay Jesus:
“Banggitin noong magsabi si Jesus na anak ni
Maria: “O mga anak ni Israel, tunay na ako ay
sugo ni Allah sa inyo na nagpapatotoo sa nauna sa
akin na Torah…”
Mayroong maraming bersikulo sa Bagong Tipan na
kumakatig sa pagkasugo o pagkapropeta ni Jesus. Ang
sumusunod ay iilan lamang: Sa Mateo 21:11, ang mga
tao sa panahon niya ay nasusulat na tumawag sa kanya
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
46
bilang isang propeta: “At sinabi ng mga karamihan, Ito’y
ang propeta, Jesus, na taga Nazaret ng Galilea.” Sa
Marcos 6:4 ay nasasaad na tinawag ni Jesus ang kanyang
sarili na isang propeta: “At sinabi sa kanila ni Jesus,
Walang propetang di may kapurihan, liban sa kaniyang
sariling lupain, at sa gitna ng kaniyang sariling mga
kamaganak, at sa kaniyang sariling bahay.” Sa
sumusunod na bersikulo, nabanggit na si Jesus ay isinugo
kung paanong isinusugo ang isang sugo. Sa Mateo 10:40,
naiulat na si Jesus ay nagsabi: “Ang tumatanggap sa inyo
ay ako ang tinatanggap, at ang tumatanggap sa akin ay
tinatanggap ang nagsugo sa akin.” Sa Juan 17:3, nasipi
na si Jesus ay nagsabi: “At ito ang buhay na walang
hanggan, na ikaw ay makilala nila na iisang Dios na
tunay, at siyang iyong sinugo, sa makatuwid baga’y si
Jesucristo.”70
Isang Tao
Ang pahayag sa Qur’an ay hindi lamang kumikilala sa
pagkapropeta ni Jesus, malinaw rin nitong itinatanggi na
si Jesus ay Diyos. Sa kabanata al-Maa’idah (5):75 ay
sinasabi ng Diyos na si Jesus ay kumakain ng pagkain, na
gawain ng isang tao, na malinaw na hindi nababagay sa
Diyos.
70 Tingnan din ang Juan 4:34, 5:30, 7:16 & 28, 11:42, 13:16, 14:24.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
47
“Ang Kristo na anak ni Maria ay isang sugo
lamang; may nagdaan nang mga sugo noong wala
pa siya. Ang ina ina niya ay isang napakatapat.
Silang dalawa ay kumakain noon ng pagkain.
Tingnan mo kung papaano Naming nililinaw sa kanila
ang mga Tanda, pagkatapos ay tingnan mo kung
papaano silang nalihis.”
Mayroong maraming sanaysay sa Bagong Tipan na
nagkakaila rin na si Jesus ay Diyos. Halimbawa, sa
Mateo 19:17, ang isinagot ni Jesus sa taong tumawag sa
kanya na “O Good Master” (Mabuting Guro) ay “Why
callest thou me good? there is none good but one, that is,
God” (Bakit mo tinawag ako na mabuti? walang sinumang
mabuti kundi isa, alalaong baga’y, ang Diyos).71
Kung
tinanggihan niyang tawagin siya na mabuti72
at
nagpahayag na tanging ang Diyos ang totoong mabuti,
malinaw na ipinahihiwatig niya na siya ay hindi Diyos.
71 Pinanatili sa Ingles ang orihinal na sipi ng may-akda sa Bibliya
mula sa King James Version at pagkatapos ay isinalin ito sa Tagalog
sapagkat ang nasasaad sa dalawang Bibliyang Tagalog na ginagamit
niya ay naiiba sa nasasaad sa King James Version. Ang Tagapagsalin.
72 Tinanggihan dito ni Jesus na tawagin siyang ganap na mabuti
sapagkat ang kaganapan ay nauukol sa Diyos lamang. Siya ay mabuti,
subalit bilang Anak ng tao (Mateo: 19:25)—tulad ng ibig niyang
itawag sa sarili niya—siya ay maaaring magkamali.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
48
Sa Juan 14:28, si Jesus ay nagsasabi: “…ang Ama ay
lalong dakila kay sa akin.” Sa pagpapahayag na ang
“Ama” ay lalong dakila sa kanya, ipinahayag ni Jesus ang
kaibahan niya sa Diyos. Sa Juan 20:17 naman ay
sinabihan ni Jesus si Maria Magdalena na sabihin sa
kanyang mga tagasunod: “...Aakyat ako sa aking Ama at
inyong Ama, at aking Dios at inyong Dios.” Ang
pagtukoy ni Jesus sa Diyos bilang “aking Ama at inyong
Ama” ay nagbigay-diin pang lalo sa kaibahan niya sa
Diyos. Dagdag pa roon, sa pagtawag niya sa Diyos bilang
“kanyang Diyos,” hindi na siya nagbigay pa ng
pagkakataon para sa sinuman na ipagpalagay nang may
katuwiran na siya ay Diyos.
Kahit na sa ilan sa mga isinulat ni Pablo, na itinuring
na banal ng Simbahan, si Jesus ay tinawag na “tao,”
kaiba at naiiba sa Diyos. Sa I Kay Timoteo 2:5, si Pablo ay
nagsulat: “Sapagkat may isang Dios at may isang
Tagapamagitan sa Dios at sa mga tao, ang taong si
Cristo Jesus.”
Mayroong mga talata rin sa Qur’an na nagpapatunay sa
pagiging tao ni Propeta Muhammad upang hadlangan ang
mga tagasunod niya sa pag-aangat sa kanya sa pagka-
Diyos o mala-Diyos na kalagayan, gaya ng ginawa kay
Propeta Jesus. Halimbawa, sa kabanata al-Kahf (18):110
ay inatasan ni Allah si Propeta Muhammad na ipabatid
ang ganito sa lahat ng mga nakaririnig sa kanyang
mensahe:
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
49
“Sabihin mo: “Tunay na ako ay tao lamang tulad
ninyo. Ikinasi sa akin na ang Diyos ninyo ay nagiisang
Diyos”
Sa kabanata al-A‘ráf (7):187 ay inutusan din ni Allah
si Propeta Muhammad na kilalanin na ang oras ng Araw
ng Paghuhukom ay Diyos lamang ang nakaaalam:
“Tinanatanong ka ba nila hinggil sa Oras ng
Wakas, kung kailan ang takdang sandali nito?
Sabihin mo: “Ang kaalaman hinggil doon ay nasa
Panginoon ko lamang; walang makapagpapahayag
ng oras nito kundi Siya.”
Sa Ebanghelyo ayon kay Marcos 13:31-32, naiulat na
si Jesus ay nagkaila na siya ay may kaalaman hinggil sa
kung kailan ang huling oras ng mundo. Sinabi niya: “Ang
langit at ang lupa ay lilipas: datapuwa’t ang aking mga
salita ay hindi lilipas. Nguni’t tungkol sa araw o oras
na yaon ay walang nakakaalam, kahit ang mga anghel
sa langit, kahit ang Anak, kundi ang Ama.” Ang isa sa
mga katangian ng Diyos ay ang lubos na kaalaman sa
lahat ng bagay. Samakatuwid, ang kanyang pagkakaila sa
pagkakaalam sa kung kailan ang Araw ng Paghuhukom
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
50
ay pagkakaila na rin ng pagkadiyos; dahil ang hindi
nakaaalam kung kailan ang Huling Araw ay hindi
maaaring maging Diyos.73
Ang Kalinis-linisang Paglilihi
Pinatotohanan ng Qur’an ang kuwento sa Bibliya
hinggil sa pagkapanganak kay Jesus ng isang birheng ina.
Gayon pa man, sa sanaysay ng Qur’an tungkol sa
kapanganakan ni Jesus, si Maria ay isang babaing walang
asawa, na ang buhay ay itinalaga ng kanyang ina sa
pagsamba sa Diyos. Samantalang sumasamba siya sa loob
ng isang silid na laan lamang sa pagsamba, pinuntahan
siya ng mga anghel at ipinabatid sa kanya ang kanyang
nalalapit na pagbubuntis.
“Banggitin noong magsabi ang mga anghel: “O
Maria, tunay na si Allah ay nagpapalugod sa iyo ng
balita ng isang Salita mula sa Kanya, na ang
pangalan niyon ay ang Kristo Jesus na anak ni
Maria; pinarangalan sa mundo at sa Kabilang-
73 Dapat mapansin na sa kabila ng mga babala sa Qur’an at sa iba
pang mga pahayag ni Propeta Muhammad mismo, may ilang Muslim
na nag-angat sa kanya sa mala-Diyos na kalagayan sa pamamagitan ng
pagbaling ng mga panalangin nila sa kanya o sa pamamagitan niya.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
51
buhay, at kabilang sa mga ginawang malapit kay
Allah.” ” Qur’an 3:45.
“Nagsabi siya: “O Panginoon ko, papaano po
akong magkakaroon ng anak samantalang hindi
naman ako nasaling ng isang lalaki?” Nagsabi ito:
“Ganyan si Allah, linilikha Niya ang anumang
niloloob Niya; kapag ipinasya Siya ang isang bagay
ay magsasabi lamang Siya rito: ‘Mangyari,’ at
mangyayari.” ” Qur’an 3:47.
Gayon pa man, nililinaw ng Qur’an na ang
pagkasilang kay Jesus mula sa isang birheng ina ay hindi
nagpabago sa kalagayan ng pagiging tao niya. Ang
paglikha sa kanya ay kawangis ng paglikha kay Adan, na
walang ama ni ina.
“Tunay na ang pagkakahalintulad kay Jesus para
kay Allah ay gaya ng pagkakahalintulad kay Adan;
nilikha Niya siya mula sa alabok at pagkatapos ay
nagsabi Siya sa kanya: “Mangyari,” at nangyari.”
Qur’an 3:59.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
52
Ang mga Himala
Ang sanaysay ng Qur’an hinggil sa pangangaral ni
Jesus ay kumikilala sa karamihan sa kanyang mga
himalang nabanggit sa Bibliya74 at bumabanggit pa ng
ilang hindi nabanggit sa Bibliya. Halimbawa, ipinabatid
ng Qur’an na si Jesus ay isa nang sugo ng Diyos mula sa
pagkasilang niya, at ang kanyang unang himala ay ang
pagsasalita noong siya ay isang batang nasa duyan pa.
Matapos siyang maisilang ni Maria, pinaratangan ito ng
mga tao ng pangangalunya. Sa halip na tumugon sa
kanilang paratang, itinuro nito ang bagong silang na anak
nito:
“Kaya itinuro niya ito. Nagsabi sila: “Papano
naming kakausapin ang nasa duyan pa na isang
bata?” Nagsabi ito: “Tunay na ako ay lingkod ni
Allah; binigyan Niya ako ng Kasulatan at ginawa
Niya akong isang propeta.” ”Qur’an 19:29-30.
Kabilang sa iba pa niyang mga himala na pagbubuhay
sa mga patay, pagpapagaling sa mga ketongin, at
pagbibigay ng paningin sa mga bulag, bumabanggit pa
ang Qur’an ng iba pang himala na hindi nabanggit sa
74 Ang kuwento ng Bibliya tungkol sa paggawa ni Jesus alak mula sa
tubig ay maliwanag na wala sa Qur’an.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
53
Bibliya. Si Propeta Jesus ay humugis ng mga ibon mula
sa putik, hinipan niya ang mga ito at nagliparan ang mga
ito na naging mga buhay na ibon. Subalit ang puntong
binibigyang-diin sa buong Qur’an ay na kapag gumagawa
si Jesus ng isang himala ay ipinababatid niya sa mga tao
na iyon ay sa pamamagitan ng kapahintulutan ng Diyos.
Nilinaw niya sa mga tagasunod niya na hindi siya
gumagawa ng himala sa pamamagitan ng sarili niya, gaya
ng ginawang paglilinaw ng mga naunang Propeta sa mga
nakapaligid sa kanila.
Sa kasawiang-palad, ang mga nagtuturing na si Jesus
ay Diyos ay kadalasang bumabatay sa mga himala niya
bilang patunay [sa pagkadiyos daw niya]. Subalit,
nasusulat sa Matandang Tipan na ang ibang mga propeta
ay nakagawa rin ng katulad o kahawig na mga himala.
Si Jesus ay nagpakain ng
5,000 tao sa pamamagitan
ng limang pirasong
tinapay at dalawang isda.
Si Eliseo ay nagpakain ng 100 tao
sa pamamagitan ng dalawampung
tinapay na sebada at mga murang
uhay ng trigo (II Mga Hari 4:44).
Si Jesus ay nagpagaling
ng mga ketongin.
Si Eliseo ay nagpagaling kay
Naaman na ketongin (II Mga Hari
5:14).
Si Jesus ay nagbigay ng
paningin sa bulag.
Si Eliseo ay nagbigay ng paningin
sa bulag (II Mga Hari 6:17&20).
Si Jesus ay bumuhay ng
patay.
Si Elias ay bumuhay rin ng patay
(I Mga Hari 17:22). Ganoon din
si Eliseo (II Mga Hari 4:34). Pati
ang mga buto ni Eliseo ay
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
54
nakabubuhay ng patay (II Mga
Hari 13:21).
Si Jesus ay naglakad sa
ibabaw ng tubig.
Si Moise at ang mga kalipi niya
ay tumawid sa Dagat (Exodo
14:22).
May mga teksto rin sa Bagong Tipan na nagpapatotoo
na si Jesus ay hindi gumawa ng ayon sa sariling
kapangyarihan niya. Si Jesus ay masisipi sa Juan 5:30 na
nagsabi: “Hindi ako makagagawa ng anoman sa aking
sarili…” at sa Lucas 11:20 na nagsabi: “Nguni’t kung sa
pamamgitan ng daliri ng Dios ay nagpapalabas ako ng
mga demonio, dumating nga sa inyo ang kaharian ng
Dios.” Sa Mga Gawa 2:22 ay sumulat si Pablo: “Kayong
mga lalaking taga Israel, pakinggan ninyo ang mga
salitang ito: Si Jesus na taga Nazaret, lalaking
pinatunayan ng Dios sa inyo sa pamamagitan ng mga
gawang makapangyarihan at mga kababalaghan at mga
tanda na ginawa ng Dios sa pamamagitan niya sa gitna
ninyo, gaya rin ng nalalaman ninyo;…”
Ang “Katunayan” ng Pagka-Diyos ni Cristo
Mayroong ilang bersikulo na pinakahulugan ng mga
Iglesyang Katoliko at Protestante na katunayan sa pagka-
Diyos ni Cristo Jesus. Subalit, sa isang masusing
pagsusuri sa mga bersikulong ito, magiging malinaw na,
maaaring ang pananalita [sa bersikulo] ay malabo
anupa’t bukas ito sa ilang iba’t ibang pagpapakahulugan,
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
55
o ang mga ito ay mga idinagdag na hindi matatagpuan sa
mga naunang manuskrito ng Bibliya. Ang sumusunod ay
ang ilan sa mga argumentong madalas sipiin.
1. Ang Alpha at ang Omega
Sa aklat ng Apocalipsis 1:8 ay ipinahihiwatig na
sinabi ni Jesus ang sumusunod hinggil sa kanyang sarili:
“I am Alpha and Omega, the beginning and the ending,
saith the Lord, which is, and which was, and which is to
come, the almighty.” Ang mga ito ay katangian ng Diyos.
Kaya si Jesus, ayon sa mga sinaunang Kristiyano, ay
nagpapahayag dito ng pagka-Diyos. Subalit, ang nabanggit
na pananalita sa taas ay ayon sa King James Version. Sa
Revised Standard Version ay iwinasto ng mga iskolar ng
Bibliya ang salin at isinulat ang ganito: “I am the Alpha
and the Omega,” says the Lord God, who is and who was
and who is to come, the Almighty.”75
Ang isang
pagwawasto ay isinagawa rin sa New American Bible na
ginawa ng mga Katoliko. Ang salin sa bersikulong iyon
ay binago upang mailagay ito sa tamang konteksto nito:
“The Lord God says: ‘I am the Alpha and the Omega,
the one who is and who was, and who is to come, the
Almighty.’” Sa pamamagitan ng pagwawastong ito,
naging malinaw na ito ay isang pahayag ng Diyos at
hindi isang pahayag ni Propeta Jesus.
75 Gayon din sa Ang Biblia ng Philippine Bible Society: “Ako ang Alpha
at ang Omega, sabi ng Panginoong Dios, ngayon at nang nakaraan at
sa darating, ang Makapangyarihan sa lahat.” Ang Tagapagsalin.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
56
2. Ang Pag-iral ni Cristo Bago Ipanganak
Ang isa pang bersikulo na karanieang ginagamit sa
pagkatig sa pagka-Diyos ni Jesus ay ang Juan 8:58:
“Sinabi sa kanila ni Jesus, Katotohanan, katotohang,
sinasabi ko sa inyo, Bago ipinanganak si Abraham ay
ako nga.” Ang bersikulong ito ay ginamit
ipinakakahulugan na si Jesus ay umiiral na bago pa siya
lumitaw sa mundo. Ang konklusyon na nahango mula rito
ay na si Jesus ay talagang Diyos, dahil ang kairalan niya
(existence) ay nauna pa sa pagkasilang sa kanya sa
mundo. Subalit ang konsepto ng pag-iral bago pa man
isinilang (Pre-existence) ang mga propeta, at ang tao sa
kalahatan, ay matatagpuan sa Matandang Tipan at gayon
din sa Qur’an. Inilarawan ni Jeremias ang sarili niya sa
Aklat ng Jeremias 1:4-5 ng ganito: “Ang salita nga ng
Panginoon ay dumating sa akin, na nagsasabi, bago kita
inanyuan sa tiyan ay nakilala kita, at bago ka lumabas sa
bahay-bata ay pinapaging banal kita; inihalal kitang
Propeta sa mga bansa.”
Si Propeta Solomon ay naiulat sa Mga Kawikaan 8:23-
27 na nagsabi: “Ako’y nalagay mula noong araw mula ng
walang pasimula, Bago nalikha ang lupa. Ako’y nailabas
ng wala pang mga kalaliman; Nang wala pang mga bukal
na sagana ng tubig. Bago ang mga bundok ay nalagay,
Bago ang mga burol ay ako’y nailabas: Samantalang hindi
pa niya nilikha ang lupa, ni ang mga parang man, Ni ang
pasimula man ng alabok ng sanglibutan. Nang kaniyang
itatag ang langit nandoon ako:…”
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
57
Ayon sa Job 38:4 at 21, ang Diyos ay nagsalita kay
Job ng ganito: “Saan ka nandoon nang ilagay ko ang
mga patibayan ng lupa? Ipahayag mo, kung mayroon kang
unawa. ...Marahil nalalaman mo, sapagkat ikaw nga’y
ipinanganak noon, At ang bilang ng iyong mga
kaarawan ay marami!”
Sa Qur’an, kabanata al-A‘ráf (7):172 ay ipinabatid ng
Diyos na umiiral na ang tao sa espirituwal na anyo bago
nalikha ang materyal na mundo:
“Banggitin noong kinuha ng Panginoon mo mula
sa mga anak ni Adan, mula sa mga likod nila, ang
mga supling nila at pinasaksi Niya sila sa mga
sarili nila, na nagsasabi: “Hindi ba’t Ako ay
Panginoon ninyo?” ay nagsabi sila: “Opo, sumaksi
kami,” upang hindi ninyo sabihin sa Araw ng
Pagkabuhay: “Tunay na Kami hinggil dito ay mga
nalilingat.” ”
Kaya ang pahayag ni Propeta Jesus na “Bago
ipinanganak si Abraham ay ako nga” ay hindi maaaring
gamitin bilang katunayan sa pagka-Diyos niya. Sa loob
ng konteksto ng Juan 8:54-58, ipinahihiwatig na si Jesus
ay nagsasalita tungkol sa kaalaman ng Diyos hinggil sa
Kanyang mga propeta, kaalamang nauna pa sa paglikha
ng mundong ito.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
58
3. Ang Anak ng Diyos
Ang isa pa sa mga katunayang ginagamit para sa
pagka-Diyos ni Jesus ay ang paggamit ng taguring “Anak
ng Diyos” kay Jesus. Subalit, mayroong maraming bahagi
sa Matandang Tipan na ang taguring ito ay ibinigay rin sa
iba. Sa Exodo 4:22-23, tinawag ng Diyos si Israel (Propeta
Jacob) na “anak” Niya nang inutusan Niya si Propeta
Moises na pumunta kay Paraon: “At iyong sasabihin kay
Faraon, Ganito ang sabi ng Panginoon, Ang Israel ay
aking anak, aking Panganay: At aking sinabi sa iyo,
Pahintulutan mong ang aking anak ay yuaaon, upang
siya’y makapaglingkod sa akin; ...”76 Sa II Samuel 7:13-
14 ay tinawag ng Diyos si Propeta Solomon na Kanyang
anak: “Kaniyang (Solomon) ipagtatayo ng bahay ang
aking pangalan, at aking itatatag ang luklukan ng
kaniyang kaharian magpakailan man. Ako’y magiging
kaniyang ama, at siya’y magiging aking anak:...”
Sa Mga Awit 89:26-27 ay nangako ang Diyos na
gagawin Niya si Propeta David na Kanyang Anak:
“Siya’y dadaing sa akin, Ikaw ay Ama ko, Diyos ko, at
malaking bato ng aking kaligtasan. Akin namang
gagawin siyang panganay ko, Na pinakamataas sa mga
hari sa lupa.”77
76 Tingnan din ang Hosea 1:10 ng King James Version.
77 Sa Revised Standard Version ay ganito ang nasasaad: “And I will
make him the first-born, the highest of the kings of the earth.” Tingnan
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
59
Ang mga anghel ay tinawag na “mga anak ng Diyos”
sa Aklat ng Job 1:6: “Isang araw nga nang ang mga
anak ng Dios ay magsiparoon na magsiharap sa
Panginoon, na si Satanas ay naparoon din naman na
kasama nila.”78
Sa Bagong Tipan ay mayroong maraming tinawag na
“mga anak ng Diyos” bukod pa kay Jesus. Halimbawa,
nang itinala ng may-akda ng Ebanghelyo ayon kay Lucas
ang mga ninuno ni Jesus hanggang kay Adan ay ganito
ang sinulat niya: “Si Cainan ay anak ni Enos na anak
naman ni Set. At si Set ay anak ni Adan na anak ng
Diyos.”79
Sinasabi ng iba na ang katangi-tangi sa lagay ni Jesus
ay na siya ang only begotten80
Son of God, samantalang
ang mga iba ay “mga anak ng Diyos” lamang. Subalit
din ang Jeremias 31:9: “…sapagka’t ako ay pinakaama sa Israel, at ang
Ephraim ang aking panganay.”
78 Tingnan din ang Job 2:1 at 38:4-7. Ang iba pang mga pagbanggti sa
mga anak ng Diyos ay matatagpuan sa Genesis 6:2, Deuteronoio 14:1
at Hosea 1:10.
79 Lucas 3:38, Magandang Balita Biblia (PBS).
80 Ang kahulugan ng katagang begotten sa Matandang Ingles ay naging
anak ng isang ama. Ginagamit ito upang maitangi si Jesus, na
diumano’y literal na anak ng Diyos, sa di-literal na paggamit ng
katawagang anak para sa mga nilikhang anak ng Diyos, yamang para sa
mga ito ang katawagang anak ng Diyos. (Ang May-akda.) Sa mga salin
ng Bibliya sa Tagalog, bugtong na anak ng Diyos ang ginagamit; hindi
ginamit ang ipinanganak na siyang katumbas ng begotten. Ang
Tagapagsalin.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
60
naisulat na ang Diyos ay nagsabi kay David sa Mga Awit
2:7: “Aking sasaysayin ang tungkol sa pasiya: Sinabi ng
Panginoon sa akin, Ikaw ay aking anak; Sa araw na ito ay
ipinanganak kita.”
Dapat mapansin na walang matatagpuan sa
Ebanghelyo na si Jesus ay talagang tumawag sa kanyang
sarili bilang “Anak ng Diyos.”81 Bagkus, nasasaad na
makailang ulit niyang tinawag ang sarili niya na “Anak ng
tao” (Hal. Lucas 9:22). At sa Lucas 4:41 ay tumanggi pa
nga siyang tawagin na anak ng Diyos: “At nagsilabas din sa
marami ang mga demonio na nagsisisigaw, na nagsasabi,
Ikaw ang anak ng Dios. At sinaway sila, na di niya
81 Sa Aklat ng Mga Gawa sa Bagong Tipan, mayroong ilang balangkas
ng mga talumpati ng mga unang disipulo ni Jesus, mga talumpating
ginawa noong mula 33 CE, halos mga apat na pung taon bago naisulat
ang Apat ng Ebanghelyo. Sa isa sa mga talumpating ito, si Jesus ay
tinukoy nang tiyakan bilng andra apo tou theou: isang tao mula sa
Diyos (Mga Gawa 2:22). Ni minsan man ang mga sinaunang pahayag ng
pananampalataya ay hindi gumamit ng pananalitang wios tou theou:
Anak ng Diyos, subalit makailang ulit silang nagsalita tungkol kay Jesus
bilang lingkod at propeta ng Diyos (Mga Gawa 3:13, 22, 23, 26). Ang
kahalagahan ng mga talumpating ito ay ipinakikita nang tumpak na
tumpak ng mga ito ang orihinal na paniniwala at terminolohiya ng mga
disipulo, bago nabuo ang paniniwala at terminolohiya sa ilalim ng
impluwensiya ng relihiyon ng mga Romano at pilosopiya ng mga
Griego. Ang mga ito ay sumasalamin sa tradisyong higit na matanda
kaysa sa ginamit ng Apat na Ebanghelyo, na doon si Jesus ay hindi
pinagkalooban ng pagka-Diyos o pagka-Anak-ng-Diyos. (Bible Studies
From a Muslim Perspective, p. 12).
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
61
tinutulutang mangagsalita, sapagka’t naalaman nilang
siya ang Cristo.”
Yamang ang mga Hebreo ay naniniwala na ang Diyos
ay Isa, at walang asawa o anak sa literal na kahulugan,
malinaw na ang katawagang “anak ng Diyos” ay
nangangahulugan lamang sa kanila na “Lingkod ng
Diyos;” ang isang tao, na dahil sa kanyang tapat na
paglilingkod, ay malapit at mahal sa Diyos, gaya ng isang
anak sa isang ama. Bandang huli, ginamit nang mali ng
mga Kristiyanong nagmula sa kulturang Griego o Romano
ang katawagang ito. Sa kanilang manang kultura, ang
taguring “anak ng Diyos” ay nagpapakahulugan ng
pagkakatawang-tao ng isang diyos o ng isang ipinanganak
bunga ng pagtatalik ng isang lalaking diyos at babaing
diyos.82 Nang isinantabi ng Iglesya ang mga pundasyong
Hebreo nito, ginamit naman nito ang paganong konsepto
ng “anak ng Diyos,” na lubos na naiiba sa paggamit ng
mga Hebreo.83
Kaya ang paggamit ng katawagang “anak ng Diyos”
ay dapat lamang unawain ayon sa simbolikong
pakahulugan ng Semito (Israelita at Arabe) na “lingkod ng
Diyos,” at hindi ayon sa pakahulugang pagano na literal
82 Tingnan ang Mga Gawa 14:11-13. Sa lungsod ng Listra (sa Turkey)
ay nangaral sina Pablo at Bernabe, at inakala ng mga pagano na sila ay
mga diyos na nagkatawang-tao. Tinawag nilang Jupiter si Bernabe, at
Mercurio si Pablo. Ang mga ito ay mga pangalan ng mga diyos ng
mga Romano.
83 Bible Studies from a Muslim Perspective, p. 15.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
62
na “supling ng Diyos.” Sa apat na Ebanghelyo, nasasaad
na si Jesus ay nagsabi: “Mapapalad ang mga
mapagpayapa: sapagka’t sila’y tatawaging mga anak ng
Dios.”84
Gayon din naman, ang paggamit ni Jesus sa katagang
abba, “ama,” ay dapat na unawain nang katulad niyon.
May isang pagtatalo ang mga iskolar ng Bagong Tipan
hinggil sa kung ano ang wastong ipinakakahalugan ng
abba noong panahon ni Jesus at kung gaano rin kalaganap
ang paggamit nito ng iba pang mga sektang Hudyo nang
panahong iyon.
Kamakailan ay mariing iginiit ni James Barr na ito ay
hindi nagtataglay ng sadyang malalim na kahulugan na
madalas na ikinakapit dito, bagkus ito ay
nangangahulugan lamang na “ama.”85
Ang isipin ang
Diyos bilang “Ama natin sa langit” ay hindi sa anumang
paraan bago, sapagkat sa “Panalangin ng Panginoon” ay
naiulat na nagturo siya sa mga disipulo niya na tawagin
ang Diyos sa tulad nitong nakagawian nang katawagan.
4. Isa Kasama ng Diyos
Ang mga nagpapahayag na Diyos si Jesus ay
naniniwala na siya ay hindi hiwalay na diyos, kundi ang
isa at mismong Diyos na nagkatawang-tao. Humango sila
ng batayan para sa paniniwalang ito mula sa ika-30
84 Mateo 5:9.
85 Journal of Theological Studies, vol. 39 at Theology, vol. 91, no. 741.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
63
bersikulo ng Ebanghelyo ayon kay Juan, kapitulo 10, na
dito si Jesus ay naiulat na nagsabi: “Ako at ang Ama ay
iisa.” Labas sa konteksto; ang bersikulong ito ay hindi
nagpapahiwatig ng pagka-Diyos ni Jesus. Subalit nang
paratangan siya ng mga Hudyo na nag-aangkin ng pagka-
Diyos, batay sa pahayag na iyon, “Sinagot sila ni Jesus,
Hindi baga nasusulat sa inyong kautusan, Aking sinabi,
Kayo’y mga dios?”86 Nilinaw niya para sa kanila, sa
pamamagitan ng halimbawang alam na alam nila mula sa
kasulatan, na ginagamit niya ang patalinghagang wika ng
mga propeta, na hindi dapat ipakahulugang nag-uukol ng
pagka-Diyos sa sarili niya o sa iba pang mga tao.
Ang karagdagang katunayan ay hinango mula sa
bersikulo sampu at labing-isa ng Ebanghelyo ayon kay
Juan, kapitulo 14. Nasasaad dito na hiniling ng mga tao kay
Jesus na ipakita sa kanila ang Ama, at diumano’y nagsabi
siya: “Hindi ka baga nananampalataya na ako ay nasa
ama, at ang Ama ay nasa akin? ang mga salitang aking
sinasabi sa inyo’y hindi ko sinalita sa aking sarili: kundi
ang Ama na tumatahan sa akin ay gumagawa ng kaniyang
mga gawa. Magsisampalataya kayo sa akin na ako’y nasa
Ama, at ang Ama ay nasa akin: o kung di kaya’y
magsisampalataya kayo sa akin dahil sa mga gawa rin.”
Ang mga pangungusap na ito ay maaaring
magpahiwatig ng pagka-Diyos ni Jesus kung ang natitira
86 Juan 10:34. Sinipi ni Jesus ang Mga Awit 82:6: “Aking sinabi,
Kayo’y mga dios, At kayong lahat ay mga anak ng Kataastaasan.”
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
64
sa mismong Ebanghelyo ay isasawalang-bahala. Subalit,
pagkatapos ng siyam na bersikulo, sa Juan 14:20, nasasaad
din na nagsasabi si Jesus sa mga disipulo niya: “Sa araw
na yao’y makikilala ninyong ako’y nasa aking Ama, at
kayo’y nasa akin, at ako’y nasa inyo.” Samakatuwid,
kung ang pahayag ni Jesus na ako ay nasa ama, at ang
Ama ay nasa akin ay nangangahulugan na siya ay Diyos,
kung gayon ay ganoon din ang mga disipulo niya. Ang
simbolikong pahayag na ito ay nangangahulugan ng
kaisahan ng layunin at hindi kaisahan ng pagka-Diyos. Ang
simbolikong pagpapakahulugan ay binigyang-diin pang
lalo sa Juan 17:20-21, na si Jesus ay nagsabi roon:
“Hindi lamang sila ang idinadalangin ko, kundi sila rin
naman na nagsisisampalataya sa akin sa pamamagitan
ng kanilang salita; Upang silang lahat ay maging isa;
na gayo mo, Ama, sa akin, at ako’y sa iyo, na sila
nama’y suma atin: upang ang sanglibutan ay
sumampalataya na ako’y sinugo mo.”87
5. Tumanggap Siya ng Pagsamba
Ipinangangatuwiran na yayamang naiulat na si Jesus
ay tumanggap ng pagsamba ng ilan sa mga tagasunod niya,
siya ay talagang Diyos. Subalit ang isang masinsinang
pagsusuri sa mga teksto ay nagpapakita ng isang kaso ng
kahina-hinalang salin, pati na maling pakahulugan. Ang
katawagan na “pagsamba” ay matatagpuan sa mga
87 Tingnan din ang Juan 17:11.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
65
sanaysay ng King James Version at Revised Standard
Version88 hinggil sa tatlong mago na nanggaling sa
Silangan. Sila ay naiulat sa Mateo 2:2 na nagsabi: “Saan
naroon ang ipinanganak na hari ng mga Judio?
sapagkat aming nakita ang kaniyang bituin sa
silanganan, at naparito kami upang siya’y sambahin.”89
Subalit sa The New American Bible (Catholic Press, 1970)
ay ang teksto ay mababasa ng ganito: “Where is the
newborn king of the Jews? We observed his star at its
rising and have come to pay him homage.”90 Sa Revised
Standard Version, Juan 9:37-38: “Jesus said to him, ‘You
have seen him, and it is he who speaks to you.’ He said,
‘Lord, I believe’; and he worshiped him.”91 Subalit sa
The American Bible, nagdagdag ang mga pantas na
tagapagsalin ng talibaba na ganito ang nakasulat:
9:38 Ang bersikulong ito, na inalis sa mahalagang
MSS (mga manuskrito), ay maaaring pagdaragdag
para sa liturhiya ng pagbibinyag.
Ang bersikulong ito ay hindi makikita sa mahalagang
mga sinaunang kasulatan na naglalaman ng
88 Ganito rin ang nasasaad sa Ang Biblia (PBS) at Magandang Balita
Biblia. Ang Tagapagsalin.
89 Tingnan din ang Mateo 2:8.
90 Homage: show of respect paggalang; pitagan. THE NEW
STANDARD English-Filipino Dictionary, p. 256.
91 Tingnan din ang Mateo 28:9: “At narito, sila’y sinalubong ni Jesus
na nagsasabi, Mangagalak kayo. At sila’y nagsilapit at niyakap ang
kaniyang mga paa, at siya’y sinamba.”
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
66
Ebanghelyong ito. Malamang na ito ay pagdaragdag
bandang huli na ginawa ng mga eskriba ng Iglesya para
gamitin sa mga pagbibinyag.
Karagdagan pa roon, bilang isang kilalang awtoridad
sa Bibliya at sa orihinal na wika nito, nagpaliwanag si
George M. Lamsa, “Ang salitang Aramaic na sagad,
pagsamba, ay nangangahulugan din na yumukod o
lumuhod. Ang mga taga-silangan kapag nagbabatian ay
kalimitang nagyuyuko ng ulo o yumuyukod.”92
“...At
siya’y sinamba niya” ay hindi nangangahulugang sinamba
niya si Jesus tulad ng pagsamba sa Diyos. Ang gayong
gawa ay ituturing na kalapastanganan at isang paglabag sa
Unang Utos sa mga mata ng mga Hudyo, at ang taong iyon
ay baka binato na. Bagkus lumuhod siya sa kanya tanda
ng pagpipitagan at pagpapasalamat.93
Ang huling kasulatan, ang Qur’an, ay naglilinaw sa
usapin ng pagsamba o di pagsamba kay Jesus, sa
pamamagitan ng pagsisipi sa pag-uusap na magaganap sa
pagitan ni Jesus at ng Diyos sa Araw ng Paghuhukom.
Ipinahayag ni Allah sa kabanata al-Má’idah (5):116-117:
92 Tingnan halimbawa ang I Samuel 25:23: “At nang makita ni Abigail
si David, ay nagmwdali siya, at lumunsad sa kanyang asno, at
nagpatirapa sa harap ni David at yumukod sa lupa.”
93 Gospel Light, (1936 ed.), p. 353, sinipi mula sa Jesus, p. 21.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
67
“Banggitin kapag magsasabi si Allah: “O Jesus na
anak ni Maria, ikaw ba ay nagsabi sa mga tao:
‘Gawin ninyo ako at ang ina ko bilang mga diyos
bukod pa kay Allah?”…Wala po akong sinabi sa
kanila kundi ang ipinag-utos Mo po sa akin:
‘Sambahin ninyo si Allah, ang Panginoon ko at ang
Panginoon ninyo.’…”
6. “Nang pasimula siya ang Verbo”
Marahil ang pinakamadalas sipiing ‘katunayan’ sa
pagka-Diyos ni Jesus ay ang Juan 1:1 at 14: “Nang
pasimula siya ang Verbo, at ang Verbo ay sumasa Dios,
at ang Verbo ay Dios....At nagkatawang-tao ang Verbo,
at tumahahan sa gitna natin...na puspos ng biyaya at
katoohanan.” Subalit ang mga pahayag na ito ay hindi
ginawa ni Cristo Jesus, o ikinapit sa kanya ng may-akda
ng Ebanghelyo ayon kay Juan. Kaya ang mga
bersikulong ito ay hindi magiging katunayan sa pagka-
Diyos ni Jesus, lalo na kung isasaalang-alang ang
pagdududa sa Ikaapat na Ebanghelyo ng mga
Kristiyanong iskolar. Ang mga iskolar sa Bibliya na
umakda sa The Five Gospels ay nagsabi: “Ang dalawang
larawang iginuhit ni Juan at ng mga sinoptikong
Ebanghelyo (mga Ebanghelyo nina Mateo, Marcos at
Juan) ay hindi maaaring maging kapwa tumpak ayon sa
kasaysayan.94 …Ang mga salitang ipinagpalagay na mula
94 Ang Ebanghelyo ni Juan ay lubhang naiiba sa tatlong Sinoptikong
Eabanghelyo, kaya ang pagkatotoo nito ay nakapagdududa. Halimbawa:
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
68
kay Jesus na nasa Ikaapat na Ebanghelyo ay katha ng mga
ebanghelista sa nakararaming bahagi, at sumasalamin sa
maunlad na wika ng Kristiyanong komunidad ni Juan.95
Ang katawagang Griego na ginamit ng di-kilalang
may-akda ng Ikaapat na Ebanghelyo para sa “verbo”
(salita) ay logos.96 Sa gayon ay iniugnay ng may-akda si
Jesus sa paganong logos ng pilosopiyang Griego, na
katuwiran ng Diyos, na nahihiwatigan sa sansinukob, na
Ang Sinoptikong mga Ebanghelyo Ang Ebanghelyo ni Juan
Ang pangangaral ni Jesus sa mga
tao ay nagtagal ng isang taon.
Ang pangngaral ni Jesus sa mga
tao ay nagtagal ng tatlong taon.
Si Jesus ay nagsasalita ng maikling
pangungusap at mga talinghaga.
Nagsasalita si Jesus ng mahabang
pilosopikal na mga talumpati.
Si Jesus ay may kakaunting sinabi
tungkol sa kanyang sarili.
Malawakang pinagbubulaybulayan
ni Jesus ang misyon at
persona niya.
Ang pagtataboy ng mga namamalit
ng salapi ay ang huling pangyayari
sa kanyang misyon.
Ang pagtataboy ng mga namamalit
ng salapi ay ang unang pangyayari
sa kanyang misyon.
Ipinagtatanggol ni Jesus ang mga
kapakanan ng mga dukha at api.
May kakaunti o walang nasabi si
Jesus tungkol sa mga dukha at api.
Si Jesus ay nagpapalayas ng mga
masamang espiritu.
Si Jesus ay hindi nagpalayas ng
mga masamang espiritu.
Si Jesus ay ipinako noong ika-15
ng Nisan.
Si Jesus ay ipinako noong ika-14
ng buwan ng Nisan, ang araw ng
paghahain sa paskua ng mga
Hudyo.
95 The Five Gospels, p. 10.
96 Ang pangmaramihan nito ay logoi at nangangahulugan din itong
“katuwiran” o “balak.”
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
69
nag-uutos dito (sa sansinukob) at nagbibigay rito ng anyo
at kahulugan.97
Ang ideya ng logos sa kaisipang Griego ay maaaring
matunton kahit papaano sa ika-6 na siglo BC na pilosopo,
na si Heracleitus, na siyang nagpanukalang mayroong
isang logos sa kalakaran ng sansinukob na kahawig ng
kakayahang mangatuwiran ng tao. Bandang huli,
binigyang-kahulugan ng mga Stoic98 ang logos bilang
isang aktibo, makatuwiran at espirituwal na tuntunin na
lumaganap sa buong reyalidad.99 Ang Hudyong pilosoper
na nagsasalita ng Griego, na si Judaeus Philo ng
Aleándria (15BC-45AD) ay nagturo na ang logos ay ang
tagapagmagitan sa pagitan ng Diyos at sansinukob, na
instrumento sa pagitan ng Diyos at sansinukob at
instrumento ng paglikha at instrumentong sa pamamagitan
nito ay nauunawaan ng isip ng tao ang Diyos.100 Ang mga
97 Ang konseptong itinatakda ng terminong logos ay matatagpuan sa
mga sistemang pilosopikal at teolohikal ng India, Egipto, at Persia.
(The New Encyclopaedia Britannica, vol. 7, p. 440)
98 Ang mga Stoic ay mga pilosoper na sumunod sa mga katuruan ng
palaisip na si Zeno na taga Citicum (nabuhay sa ika-4-ika-3 siglo BC).
99 Ang logos ay tinatawag nila na pangangalaga ng Diyos, kalikasan,
diyos at ang kaluluwa ng sansinukob.
100 Ayon kay Philio at sa mga Middle Platonist, ang logos ay
nananahan sa mundo at siya ring mataas na isip ng Diyos. Ang mga
Middle Platonist ay ang mga pilosoper na nagpakahulugan sa mga
katuruan ng pangunahing pilosoper noong ika-4 na siglo BC, na si
Plato, sa pamamagitan ng mga terminong panrelihiyon. (The New
Encyclopaedia Britannica, vol. 7, p. 440.)
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
70
sinulat ni Philo ay pinangalagaan at itinampok ng
Iglesya, at nagbigay ng inspirasyon para sa isang
masalimuot na pilosopikal na teolohiyang Kristiyano.
Tumalikod siya sa kaisipang Platoniko101 hinggil sa logos
(Verbo) at tinawag niya itong “ang unang isinilang na
Anak ng Diyos.”102
Ang pagkakilala kay Jesus bilang logos ay lalo pang
lumago sa sinaunang Iglesya resulta ng mga pagsisikap
na ginawa ng mga sinaunang teologong Kristiyano at ng
mga tagapagtanggol ng doktrina upang ipahayag ang
paniniwalang Kristiyano sa mga terminong mauunawaan
ng sambayanang naimpluwensiya ng kulturang Griego.
Dagdag pa roon, ito ay upang ikintal sa isip ng mga
tagapakinig nila ang pananaw na ang Kristiyanismo ay
nakalalamang, o tagapagmana, sa lahat ng pinakamainam
sa pilosopiyang pagano. Kaya nga sa kanilang mga akda na
nagtatanggol sa doktrina at mga akda na nakikipagtalo para
rito, ang sinunang mga Ama ng Iglesya ay nagpahayag na
si Cristo ang dati nang umiiral na logos.103
Ang salitang Griego para sa ‘Diyos’ na ginamit sa
pararila na “at ang Verbo ay sumasa Dios,” ay ang
kaanyuang tiyak (definite form) na hotheos, na
nangangahulugang Ang Diyos. Subalit sa ikalawang
pararila, “at ang Verbo ay Dios,” ang katagang Griego na
101 Ayon o batay sa mga katuruan ng pilosoper na si Plato.
102 The New Encyclopaedia Britannica, vol. 9, p. 386.
103 Ibid., vol. 7, p. 440.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
71
ginamit para sa ‘Diyos’ ay ang kaanyuang di-tiyak
(indifinite form) na tontheos, na nangangahulugang isang
diyos.104 Kaya naman, ang Juan 1:1 ay nararapat na higit
na tumpak na isalin na: “Nang pasimula siya ang Verbo,
at ang Verbo ay sumasa Dios, at ang Verbo ay isang
dios.” Samakatuwid, kung ang Verbo ay isang ‘dios’ sa
literal na kahulugan, mangangahulugang mayroong
dalawang DIYOS at hindi isa. Subalit sa lengguwahe ng
Bibliya, ang terminong ‘diyos’ ay ginagamit nang
patalinghaga upang ipahiwatig ang kapangyarihan.
Halimbawa, tinawag ni Pablo ang demonyo na “diyos” sa
II Mga Taga Corinto 4:4: “Na binulag ng dios ng
sanglibutang ito ang mga pagiisip ng mga hindi
nagsisisampalataya, upang sa kanila’y huwag sumilang
ang kaliwanagan ng evangelio ng kaluwalhatian ni Cristo,
na siyang larawan ng Dios.” Si Moises ay tinawag din
na “diyos” sa Exodo 7:1 “At sinabi ng Panginoon kay
Moises, Tingnan mo, ginawa kitang dios kay Faraon: at
si Aaron na iyong kapatid ay magiging iyong
propeta.”105
104 Christ in Islam, p. 40-41.
105 Ito ay ayon sa King James Version, Authorized Version at Ang
Biblia (PBS). Ang pagkakasalin sa bersikulong ito sa Revised Standard
Version ay ganito: “And the Lord said to Moses, ‘See, I make you as
God to Pharaoh; and Aaron your brother shall be your prophet.”; at
sa Magandang Biblia (PBS): “…“Gagawin kitang parang Diyos sa
harapan ni Faraon, at ang kapatid mong si Aaron…”
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
72
Mga Matandang Kaisipan
May malubhang salungatan sa pagitan ng pakahulugan
ni Pablo at ng mga taga-Jerusalem kay Jesus at sa
mensahe niya. Ang salungatang ito, matapos na kumulo
nang ilang taon, ay nauwi sa wakas sa isang lubusang
paghihiwalay, na sa pamamagitan nito ay natatag ang
maka-Pablong Iglesyang Kristiyano, na naging, sa
katotohanan, isang bagong relihiyon na nahiwalay sa
Judaismo. Sa kabilang dako, ang mga Nazareno ng
Jerusalem ay hindi naglagot ng kaugnayan nila sa
Judaismo, bagkus ay itinuring nila ang mga sarili nila na
mga relihiyosong Hudyo, na tapat sa Torah, na
naniniwala rin kay Jesus na isang taong Mesiyas.106
Nang ang paghihimagsik ng mga Hudyo ay dinurog
ng mga Romano at ang Templo nila ay sinira noong 70
CE, ang mga Hudyong Kristiyano ay nagsikalat, at ang
kanilang kapangyarihan at impluwensiya bilang Inang
Iglesya at sentro ng kilusan ni Jesus ay nagwakas na.107
106 The Myth-maker: Paul and the Invention of Christianity, p. 172.
107 Pagkalipas ng 70 taon, muling nabuo ang isang Iglesyang
Kristiyano sa Jerusalem, matapos na winasak ng mga Romano ang
lungsod na ito sa ikalawang pagkakataon at muling itinayo bilang isang
lungsod na Hentil na tinawag na Aelia Capitolina. Ang bagong
Iglesyang Kristiyano ay walang pagkakaugnay sa unang ‘Iglesya ng
Jerusalem’ na pinamunuan ni Santiago. Ang mga kaanib nito ay mga
Hentil, gaya ng patotoo ni Eusebius, at ang mga doktrina nito ay ang
Kristiyanismo ni Pablo. (Eusebius, Ecclesiastical History, v. III. p. 2-3,
sinipi mula sa The Myth-maker, p. 174).
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
73
Ang maka-Pablong Kristiyanong kilusan, na noong
hanggang 66 CE ay nagpupunyagi nang manatili laban sa
malakas na pagtutol ng Jerusalem, ay nagsisimula na
ngayon na sumulong.
Ang Iglesya ng Jerusalem, sa ilalim ng pamumuno ni
Santiago, na dating kilala bilang mga Nazareno, ay
nakilala bandang huli sa mapanlait na taguring “mga
Ebionita” (mula sa Hebreo na evyonium, “mga aba”), na
ginamit naman nang may pagmamalaki ng ilang mga
Nazareno bilang paalaala sa sinabi ni Jesus, “Mapalad
ang mga aba.”108 Matapos ang pagtaas ng Iglesyang
Griego-Romano, ang mga Nazareno ay naging mga
kinasusuklaman bilang mga erehe, dahil sa pagtanggi nila
sa mga doktrina ni Pablo.109
Ayon sa sinaunang mananalaysay ng Iglesya, si
Irenaeus (mga 185 CE), ang mga Ebionita ay naniniwala
sa isang Diyos, ang Tagapaglikha, nagtuturo na si Jesus
ang Mesias, gumagamit lamang ng Ebanghelyo ayon kay
Mateo, at tumanggi kay Pablo dahil sa pagiging isang
nagtatakwil sa Batas ng Judaismo.110
Ang mga Ebionita ay nalamang umiiral pa noong ika-
4 siglo. Nilisan ng ilan sa kanila ang Palestina at
nanirahan sa Transjordan at Siria at napag-alaman
bandang huli na nasa Asia Minor, Egipto, at Roma.111
108 Mateo 5:3, Magandang Balita Biblia (PBS). Ang Tagapagsalin.
109 The Myth-maker: Paul and the Invention of Christianity, p. 175.
110 The New Encyclopaedia Britannica, vol. 4, p. 344.
111 Ibid., vol. 4, p. 344.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
74
Ang Monarchianismo,112
isang kilusan ng mga
Kristiyano na Hentil na lumago noong ika-2 at ika-3 siglo, ay
nagpatuloy na kumakatawan sa “sukdulang”
monoteistiko113
na pananaw ng mga Ebionita. Naniniwala
ito na si Cristo ay isang tao, na mahimilang ipinaglihi,
subalit isa lamang “Anak ng Diyos” dahil sa pagkapuspos
ng karunungan at kapangyarihan ng Diyos. Ang pananaw
na ito ay itinuro sa Roma, noong mga bandang katapusan
ng ika-2 siglo, ni Theodotus na itiniwalag ni Papa Victor,
at nang mga bandang huli ay itinuro rin ni Artemon na
itiniwalag naman ni Papa Zephyrinus. Noong mga 260
CE, muli itong itinuro ni Pablo ng Samosata,114 ang
obispo ng Antioquia sa Siria, na hayagang nangaral na si
Jesus ay isang tao na sa pamamagitan nito ay sinalita ng
Diyos ang Kanyang Verbo (Logos), at pinatotohanan
niya nang mariin ang lubos na kaisahan ng Diyos.
Sa pagitan ng taong 263 at 268 ay nagdaos ng hindi
kukulangin sa tatlong konseho ng iglesya sa Antioquia
upang pagtalunan ang kawastuhan ng paniniwala ni Pablo
Samosata. Ang ikatlong konseho ay tumuligsa sa kanyang
doktrina at nagpaalis sa kanya sa tungkulin. Subalit
nagtamasa si Pablo ng pagtangkilik ni Zenobia, ang reyna
ng Palmyra, na may sakop sa Antioquia nang panahong
112 Kilala rin bilang Dynamic o Adoptionist Monarchianism.
113
Batay sa monoteismo o paniniwala sa iisang Diyos. Ang
Tagapagsalin.
114 The New Encyclopaedia Britannica, vol. 8, p. 244.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
75
iyon, at noon lamang 272 nang magapi ni Emperador
Aurelian si Zenobia nang ang totoong pagpapaalis sa
tungkulin ay naisagawa.115
Noong huling bahagi ng ikatlong siglo at unang
bahagi ng ikaapat na siglo, si Arius (ipinanganak noong
mga 250 sa Libya at namatay noong 336), isang pari sa
Aleándria sa Egipto, ay nagturo rin ng limitadong
kalikasan ni Cristo at ang ganap na kaisahan ng Diyos, na
nakaakit ng maraming tagasunod hanggang sa siya ay
ideklarang erehe ng konseho sa Nicaea noong Mayo, 325.
Noong idinadaos ang konseho, tumanggi siyang lagdaan
ang pahayag ng pananampalataya na nagsasaad na si Cristo
ay may kalikasan ng pagkadiyos na tulad ng sa Diyos.
Subalit ang maimpluwensiyang suporta mula sa mga
kasama sa Asia Minor at kay Constantia, ang anak na
babae ni Emperador Constantino, ay nagtagumpay sa
pagpapauwi kay Arius mula sa pagkakatapon at sa
muling pagtanggap sa kanya sa iglesya.116
Ang kilusang
ipinagpalagay na pinasimulan niya, na kung tutuusin ay
isang karugtong ng paniniwala ng Nazareno/Hudyong
mga Kristiyano sa Jerusalem, ay nakilala bilang
Arianismo at nagsilbing pinakamalaking bantang panloob
sa paniniwala sa pagka-Diyos ni Jesus ng tinanggap na
maka-Pablong Kristiyanismo.
115 The New Encyclopaedia Britannica, vol. 9, p. 208.
116 The New Encyclopaedia Britannica, vol. 1, p. 556-7.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
76
Mula 337 hanggang 350 CE, ang emperador sa
Kanluran [ng Emperyong Romano] Kanluran, si
Constans, ay kasang-ayon ng mga Kristiyanong
Orthodox,117
at si Constantius II, na emperador sa
Silangan [ng Emperyong Romano], ay kasang-ayon
naman ng mga Arian. Ang impluwensiyang Arian ay
lubhang napakalaki kaya sa isang konseho ng iglesya na
idinaos sa Antioquia (341 CE), nagpalabas ng isang
pagpapahayag ng paniniwala na nag-alis ng parirala na
nagsasaad na si Jesus ay may “mismong kalikasang
pandiyos na tulad ng sa Diyos.” Noong 350 si Constantius II
ay naging nag-iisang puno ng Emperyo, at sa ilalim ng
kanyang pamumuno ang pangkat ng Nicene (mga
orthodox ng Kristiyano) ay dinurog higit sa lahat.
Pagkamatay ni Constantius II noong 361 CE, pinatatag ng
mayoriyang mga Orthodox na Kristiyano sa Kanluran ang
kanilang katayuan. Gayon pa man, ang pagtatanggol sa
ganap na monoteismo at ang pagsasawata sa mga
paniniwalang maka-Trinidad ng mga Orthodox na
Kristiyano ay nagpatuloy sa Silangan sa ilalim ng
Emperador na Arian na si Valens (364-383 CE). Noong
si Emperador Theodosius I (379-395CE) na ang
humawak sa pagtatanggol ng paniniwalang Orthodox ay
117 Ang mga orthodox na Kristiyanong tinutukoy rito ay ang mga
naniniwala sa Trinidad. Bandang huli ay nahati sila sa dalawa: ang
Kanluraning Kristiyano (Iglesya Romana Katolika) at ang Silanganing
Kristiyano (Iglesya Orthodox). Ang Tagapagsalin.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
77
tuluyan nang nadurog ang Arianismo. Ang mga
paniniwalang maka-isang-Diyos ni Arius, gayon pa man,
ay nagpatuloy sa ilang liping Aleman hanggang sa
katapusan ng ika-7 siglo.118
Mga Makabagong Kaisipan
Sa ngayon, mayroong maraming makabagong iskolar
sa Kristiyanismo na naniniwalang si Cristo Jesus ay hindi
Diyos. Noong 1977, ang isang grupo ng pitong iskolar ng
Bibliya, kabilang ang mga nangungunang teologong
Anglicano at ang iba pang mga iskolar ng Bagong Tipan,
ay naglathala ng isang aklat na pinamagatang The Myth
of God Incarnate (Ang Mito ng Diyos na Nagkatawangtao),
na nagsanhi ng isang malaking kaguluhan sa
Pangkalahatang Kapulungan ng Iglesya ng Inglatera. Sa
panimulang salita, ang patnugot, si John Hick, ay nagsulat
ng sumusunod: “Ang mga manunulat ng aklat na ito ay
kumibinsido na ang isa pang pangunahing pagsulong sa
teolohiya ay kinakailangan sa huling bahaging ito ng
ikadalawampung siglo. Ang pangangailangan ay lumitaw
mula sa lumalaking kaalaman sa mga pinagmulan ng
Kristiyanismo, at kinapapalooban ng isang pagkilala na si
Jesus (gaya ng paglalahad sa kanya sa Mga Gawa 2:22) ay
lalaking pinatunayan ng Dios para isang natatanging
papel sa loob ng layunin ng Diyos, at na ang palagay
bandang huli sa kanya bilang Diyos na nagkatawang-tao,
118 The New Encyclopaedia Britannica, vol. 1, p. 549-550.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
78
ang Ikalawang Persona ng Banal na Trinadad na namuhay
ng isang buhay tao, ay isang pangmitolohiya o
pangmakatang paraan ng pagpapahayag ng halaga niya
para sa atin.”119
Mayroong isang malawak na pagsasang-ayunan ang
mga iskolar ng Bagong Tipan na ang makasaysayang
Jesus ay hindi gumawa ng pahayag ng pagkadiyos na
naisip ng mga Kristiyano bandang huli na gawin para sa
kanya; hindi niya naunawaan ang kanyang sarili na
Diyos, o Diyos Anak na nagkatawang-tao [sa laman].120
Ang nasirang Arsobispo Michael Ramsey, na mismong
isang iskolar ng Bagong Tipan, ay nagsulat na “Si Jesus ay
hindi nag-angkin ng pagka-Diyos para sa kanyang
sarili.”121
Ang kapanahon niya, ang iskolar ng Bagong
Tipan na si C. F. D. Moule, ay nagsabi, “Ang anumang
usapin para sa isang ‘mataas’ na Cristolohiya na umaasa
sa pagkatunay ng sinasabing mga pahayag ni Jesus tungkol
sa kanyang sarili, lalo na ang nasasaad sa Ikaapat na
Ebanghelyo, ay tunay na walang katiyakan.122
Sa isang pangunahing pag-aaral ng mga pinagmulan
ng doktrina ng pagkakatawang-tao [ng Diyos], si James
Dunn, na nagpapatotoo sa orthodox na Cristolohiya,123 ay
119 The Myth of God Incarnate, p. ix.
120 The Metaphor of God Incarnate, p. 27-28.
121 Jesus and the Living Past, p. 39.
122 The Origin of Christology, p. 136.
123 Ang Cristolohiya na tinatanggap na tumpak ng marami o
nakabatay sa Trinidad. Ang Tagapagsalin.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
79
nagbigay ng konklusyon na “walang tunay na katunayan sa
pinakauna na tradisyon kay Jesus na makatarungang
matatawag na isang kamalayan [niya] sa pagka-Diyos
[niya].”124 Muli pa, si Brian Hebblethwaite, isang
matapat na tagapagtanggol ng tradisyonal na Cristolohiya
na Nicene-Calcedonia, ay kumikilala na “hindi na
posibleng ipagtanggol ang pagka-Diyos ni Jesus sa
pamamagitan ng pagsangguni sa mga pahayag ni
Jesus.”125 Sina Hebblethwaite at Dunn, at iba pang mga
iskolar na tulad nila na naniniwala pa rin sa pagka-Diyos
ni Jesus, ay nangangatuwirang hindi nalaman ni Jesus
na siya ay Diyos na nagkatawang-tao. Nalaman lamang
ito pagkatapos ng kanyang pagkabuhay na muli.
Ang pinakakilala sa mga obispo ng Iglesya ng
Inglatera, na nagdududa sa pagka-Diyos ni Jesus, ay ang
tahas magsalita na si Reverend Professor David Jenkins,
ang Obispo ng Durham sa Inglatera, na tahasang
nagpahayag na si Jesus ay hindi Diyos.126
Ang sumusunod na artikulo, na lumabas sa The Daily
News ilang taon na ang nakaraan, ay malinaw na
nagpapakita sa antas ng mga pagdududa ng mga kleriko
hinggil sa pagka-Diyos ni Jesus.
124 Christology in the Making, p. 60.
125 The Incarnation, p. 74.
126 The Economist, April 1, 1989, vol. 311, no. 7596, p. 19.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
80
Shock Survey of Anglican Bishops
LONDON: More than half of
England’s Anglican bishops
say Christians are not obliged
to believe that Jesus Christ was
God, according to survey
published today.
The poll of 31 of
England’s 39 bishops shows
that many of them think that
Christ’s miracles, the virgin
birth and the resurrection
might not have happened
eaxctly as described in the
Bible.
Only 11 of the bishops
insisted that Christians must
regard Christ as both God
and man, while 19 said it was
sufficient to regard Jesus as
“God’s supreme agent”. One
declined to give a definite
opinion.
The poll was carried out
by London Weekend
Television’s weekly religion
show, Credo.
“ DAILY NEWS” 25/6/84 127
127 Nakayayanig na Pagsisiyasat sa mga Anglicanong Obispo
LONDON: Mahigit sa kalahati ng mga Anglicanong obispo ng Inglatera
ay nagsasabing ang mga Kristiyano ay hindi obligadong maniwala na si
Cristo Jesus ay Diyos, ayon sa isang pagsisiyasat na inilathala ngayon.
Ang pagtatanong sa 31 sa 39 obispo ay nagpakita na ang marami sa
kanila ay nagpapalagay na ang mga himala ni Cristo, ang pagkapanganak
mula sa birhen at ang pagkabuhay na muli ay maaaring hindi nangyari
gaya mismo ng inilarawan sa Bibliya. Tanging 11 sa mga obispo ang
naggiit na ang mga Kristiyano ay kailangang magturing kay Cristo bilang
kapwa Diyos at tao, samantalang ang 19 ay nagsabing sapat nang ituring
si Jesus bilang “pinakamataas na alagad ng Diyos.” Ang isa ay
tumangging magbigay ng isang tahasang opinyon. Ang pagtatanong ay
isinagawa ng lingguhang palatuntunang panrelihiyon ng London
Weekend Television, Credo.
Ang Totoong Mensahe ni Cristo Jesus
