Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides


1. La ilahe il-lAll-llah


- Domethënia e saj: Nuk meriton të adhurohet askush pos Allahut.


- Kushtet e saj: Dija, Bindja, Sinqeriteti, Vërtetësia, Dashuria, Nënshtrimi,


Pranimi.


1. Kushti i parë: Dija për domethënien e saj dhe atë që kërkohet prej saj


qoftë duke mohuar apo pohuar apo shtimi i dijes që e largon paditurinë. Allahu


i lartësuar thotë: “Dije se nuk meriton askush të adhurohet pos Allahut…"


(Muhamed:19)


2. Kushti i dytë: Bindja e plotë e cila e largon dyshimin. Allahu i lartësuar


thotë: “Besimtarët janë vetëm ata që i besuan Allahut, të Dërguarit të Tij,


e mandej nuk dyshuan…" (Huxhurat :15).


3. Kushti i tretë: Sinqeriteti që largon njollat e shirkut. Allahu i lartësuar


thotë: "Veni re! Adhurimi i sinqertë është vetëm ai për Allahun …"


(Zumer:3)


4. Kushti i katërt: E vërteta që e përmban kjo fjalë e që largon gënjeshtrën.


Allahu i lartësuar thotë: "Elif Lam Mim a menduan njerëzit të thonë:


Ne kemi besuar, e të mos vihen në sprovë? Ne i sprovuam ata që ishin


para tyre, ashtu që Allahu gjithqysh do t’i dallojë ata që e thonë të


vërtetën, e do ti dallojë dhe gënjeshtarët."(Ankebut:1-3).


5. Kushti i pestë: Dashuria ndaj kësaj fjale, atë që thërret ajo si dhe atë në


të cilën udhëzon. Allahu i lartësuar thotë: "E nga njerëzit ka të atillë që në


vend të Allahut besojnë idhujt, që i duan ata sikur Allahun, por dashuria


e atyre që besuan Allahun është më e fortë." (Bekare:165).


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


4


6. Kushti i gjashtë: Nënshtrimi ndaj asaj që udhëzon kjo fjalë. Allahu i


lartësuar thotë: "E kush ia dorëzon veten Allahut (i nënshtrohet Atij) e


duke qenë edhe punë mirë, ai është kapur për lidhjen më të sigurtë…"


(Lukman:22) dhe thotë: "Dhe kthehuni te Zoti juaj e përuluni Atij…"


(Zumer:54)


7. Kushti i shtatë: Pranimi i asaj që thërret kjo fjalë me fjalë dhe me vepër.


Allahu i lartësuar thotë: "Për arsye se kur u thuhej atyre nuk meriton


adhurim askush përveç Allahut, ata e mbanin veten lart dhe thoshin A do


t’i braktisim ne ata që adhuronim për një poet të çmendur."(Saffat:35-


36).


2. Tevhidi


Besimi (njësimi) se Allahu i lartësuar është i vetëm në sundim, veprat e tij si


dhe i vetëm në meritën për adhurimin dhe përuljen ndaj Tij dhe është i pashoq.


Tre llojet e Tev-hidit: Tevhidi Err Rrububije, Tevhidi el Uluhije, Tevhidi


Esmai ves-Sifat.


a) Tevhidi Rrububije: Njësimi (veçimi) i Allahut të lartësuar në veprat e Tij


sikurse besimi se Allahu është Krijues, Furnizues dhe Rregullues i çështjeve.


Thotë Allahu i lartësuar : “Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.


(Fatiha:1) dhe thotë: Allahu është Ai që ju krijoi, që ju furnizoi, që ju bën


të vdisni e pastaj ju ngjall. A ka ndonjë prej zotave tuaj (ata që i


adhuroni) që mund të bëj diçka nga këto? I pastër është Ai i pa të meta,


i madhëruar është Ai nga çka ata ia mveshën dhe ia trillojnë." (Rrum:40)


b) Tevhidi Uluhijeh: Njësimi (veçimi) i Allahut të lartësuar me adhurim


dhe pastrimi prej shirkut. Allahu i lartësuar thotë: "Zoti ka dhënë urdhër të


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


5


prerë që të mos adhuroni tjetër pos Tij…" (Isra:23) dhe thotë: "Adhuroni


Allahun e mos i shoqëroni Atij asgjë …" (Nisa :36).


c) Tevhidi Esmai ves Sifat: Besimi në atë që ia ka përshkruar Allahu vetes


së tij prej emrave dhe cilësive dhe besimi në atë që ia ka përshkruar atij i


Dërguari i Tij (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) prej emrave të


bukur dhe cilësive të larta pa pyetur për mënyrën e tyre, pa i krahasuar me ato


të krijesave dhe pa devijuar domethënien e tyre. Allahu i lartësuar thotë: "…


Asgjë nuk është si ai, na dëgjon dhe na sheh."(Shura :11) dhe thotë:


"Thuaj: ai Allahu është Një. Allahu është Ai që çdo krijesë i drejtohet


Atij (i mbështetet për çdo nevojë). As ka lindur kë as nuk është i lindur.


Dhe Atij askush nuk i është i barabartë." (Ihlas:1-4).


3. Islami


Islami d.m.th dorëzim ndaj Allahut me tevhid (duke njësuar Atë), të


përulurit atij me respekt dhe largim prej shirkut dhe pasuesve të tij.


Bazat e Islamit:


Dy shehadetet, Namazi, Zekati, Agjërimi, Haxhi.


Dhe besimi është: fjalë dhe vepër ,shtohet dhe pakësohet.


- Fjala e zemrës: d.m .th. të vërtetuarit dhe të dëshmuarit e tij Allahu i


lartësuar thotë : "E ai që e solli të vërtetën dhe që e vërtetoi atë ,të tillët


janë ata të ruajturit." (Zumer:33).


- Vepra e zemrës: d.m.th të nënshtruarit dhe përulja e tij. Allahu i lartësuar


thotë: “Dhe kthehuni te Zoti juaj dhe përuluni Atij…" (Zumer :54).


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


6


- Fjala e gjuhës: d.m.th të shqiptuarit e shehadetit. Allahu i lartësuar thotë:


" Ju (besimtarët) thoni : Ne i kemi besuar Allahut …" (Bekare :136) dhe


thotë : "… përveç kush dëshmoi të vërtetën…" (Zumer:86)


- Veprat e gjuhës dhe gjymtyrëve: e sa i përket veprës së gjuhës sikur


p.sh: leximi i Kuranit dhe lutjeve (dhikrit) të tjera ndërsa veprat e gjymtyrëve


sikur p.sh: Namazi, Haxhi, Xhihadi etj.


Besimi shtohet me vepra të mira dhe pakësohet me mëkate (gjynahe)


Argumentet se imani(besimi) shtohet është fjala e Allahut të lartësuar: "…e


atyre që besuan t’u shtohet edhe më besimi…" (Mudethir:31) dhe fjala e


Tij: "…të cilëve kur u lexohen ajetet e Tij u shtohet besimi…" (Enfal: 2)


Ndërsa argumentet për pakësimin e imanit (besimit) është fjala e


Pejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) : "Vërtet imani


vjetërsohet në brendësi të ndonjërit prej jush (zemrat e juaja) ashtu


sikurse vjetërsohet rroba. Luteni Allahun që t’ua përtërijë imanin në


zemrat e juaja."(Hakimi dhe thotë se hadithi është sahih).


4. Bazat e Imanit


E ato janë: Të besosh Allahun, Melekët, të Dërguarit, Librat e Tij, Ditës së


Fundit dhe Kaderit (caktimit të Allahut të mirës dhe të keqes).


Shkallët e besimit në Kader:


a) Shkalla e parë: Dija, Allahu i lartësuar thotë: "…Për ta ditur ju se


Allahu ka fuqi për çdo send dhe që me të vërtetë ka përfshirë çdo send


me dijen e Vet." (Talak:12)


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


7


b) Shkalla e dytë: Caktimi (të shkruarit). Allahu i lartësuar thotë: "…dhe


çdo gjë kemi regjistruar në librin e Ruajtur (Levhi Mahfudh)." (Jasin:12)


dhe thotë: "…dija për ata është te Zoti im, e shënuar në një libër. Zoti


im nuk gabon e as nuk harron." (Taha:52).


c) Shkalla e tretë: Vullneti – Dëshira. Allahu i lartësuar thotë: "Po ju nuk


mund të doni gjë, pos nëse do Allahu…"


d) Shkalla e katërt: Krijimi. Allahu i lartësuar thotë: " Allahu është


Krijues i çdo gjëje…" (Zumer:62) dhe thotë: "Allahu ju krijoi juve dhe atë


që punoni." (Saffat:96).


5. Çka e kundërshton Tevhidin:


Shirku (të bërit Allahut shok në adhurim) dhe ai është dy lloje:


- Shirku i madh është ai që nxjerr prej fesë,


- Shirku i vogël është ai i cili e mohon përsosmërinë e besimit.


Shirku i madh – është adhurimi i dikujt tjetër pos Allahut me ndonjë prej


llojeve të adhurimeve (ibadeteve). Allahu i lartësuar thotë: "S’ka dyshim se


Allahu nuk falë (mëkatin) t’i përshkruhet Atij shok, e përpos këtij


(mëkati) i fal kujt do…" (Nisa:48)


Llojet e tij:


a) Shirku në dua. Allahu i lartësuar thotë: "(idhujtarët e dinë për Allahun


pse) Kur hipin ata në anije (u këputet lidhja me tokën dhe frikësohen) i


luten Allahut, e kur i shpëton ata (dhe dalin)në tokë, që, po ata të njëjtit


lusin idhujt." (Ankebut:65)


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


8


b) Shirku në qëllim, dëshirë dhe synim(orientim). Allahu i lartësuar


thotë: "Kush ka për qëllim jetën e kësaj bote dhe të mirat e saj, Ne do t’u


plotësojmë atyre shpërblimin e veprave të tyre në të dhe atyre nuk do t’u


mungojë asgjë. Të këtillëve në botën tjetër u përket vetëm xhehnemi.


Ajo që punuan dhe vepruan ata ka dështuar dhe është asgjësuar."


(Hudë:15-16).


c) Shirku në respekt. Allahu i lartësuar thotë: "Ata i konsideruan


ahbarët (priftër jehudi) të tyre, ruhbanët (murgjit krishterë)të tyre dhe


Mesihun (Isain)birin e Merjemes, për zota pos Allahut." (Tevbe:31).


d) Shirku në dashuri. Allahu lartësuar thotë: "E nga njerëzit ka asi që në


vend të Allahut besojnë idhujt, që i duan (i madhërojnë ) ata, sikur (që


besimtarët e vërtetë) e duan Allahun, po dashuria e atyre që e besuan


Allahun është shumë më e fortë …" (Bekare :165)


Shirku i vogël - është mjet arrirës deri te shirku i madh sikurse p.sh:


Syefaqësia (e lehtë) dhe fjala e njeriut tjetër: "Nëse do Allahu dhe ti."


6. Kufri dhe llojet e tij


Kufri ndahet në: kufrin e madh dhe kufrin e vogël.


- Kufri i madh është ai që nxjerr prej fesë,


- Kufri i vogël është ai i cili nuk nxjerr prej fesë.


Kufri i madh: është ai i cili e anulon imanin (besimin) tërësisht sikurse


mohimi i librave ose pejgamberëve apo ndonjërin prej tyre ose p.sh ekzistencën


e xhinëve.


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


9


Llojet e tij:


a) Kufri i injorancës dhe përgënjeshtrimi .Allahu i lartësuar thotë: "Por ja


ata përgënjeshtruan atë (Kuranin)pa e kuptuar dhe pa ju ardhur


shpjegimi i tij …" (Junus:39) dhe thotë: "Ata janë që përgënjeshtruan


librin (Kuranin)dhe atë me çka Ne i dërguam të dërguarit Tanë dhe më


vonë ata do të kuptojnë." (Gafir:70).


b) Kufri i kundërshtimit dhe i mohimit. Allahu i lartësuar thotë për


Faraonin dhe popullin e tij: " Edhe pse bindshëm të besueshëm me to ( se


ishin nga Zoti) i mohuan në mënyrë të padrejtë e me mendjemadhësi…"


(Neml:14) dhe thotë: "…e ata nuk të gënjejnë ty por ata mizorë mohojnë


argumentet e Allahut." (Enam:30)


c) Kufri i kokë lartësisë dhe mendjemadhësisë sikurse kufri i Iblisit.


Allahu i lartësuar thotë: "…me përjashtim të Iblisit (djallit). Ai refuzoi dhe


u mbajt në të madhe u bë jobesimtarë." (Bekare:34).


d) Kufri i nifakut (dyfytyrësisë) ai është të shfaqurit e Islamit dhe të


fshehurit e kufrit. Allahu i lartësuar thotë: "S'ka dyshim, munafikët do të


jenë në shtresën më të ultë ( në fund) të zjarrit…" (Nisa:145).


e) Kufri i largimit prej fesë së Allahut. Allahu i lartësuar thotë: "…kurse


ata që nuk besuan (u larguan) nuk i vunë veshin asaj me çka u tërhiqet


vërejtja." (Ahkaf:3)


f) Kufri i dyshimit dhe supozimit (hamendjes): Allahu i lartësuar thotë


për pronarin e dy kopshteve: "…unë nuk mendoj se zhduket kjo kurrë.


Dhe nuk besoj se do të ndodhë kiameti (dita e gjykimit), por nëse bëhet


që të kthehem te Zoti im, padyshim do të gjejë ardhmëri edhe më të


mirë se kjo. Atij ai shoku i vet (besimtari i tha) :Duke e polemizuar atë:


“A mohove Atë që të krijoi ty nga dheu , pastaj nga një pikë uji pastaj të


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


10


bëri njeri të plotë “por, për mua Ai Allahu është Zoti im, e Zotit tim nuk i


bëj shok askë" (Kehf:35-38)


Kufri i vogël - është ai që mohon përsosmërinë e imanit dhe prej tij fjala e


Pejgamberit: Fyerja e myslimanit është mëkat ndërsa vrasja e tij kufër.


7. Nifaku dhe llojet e tij


Nifaku (dyfytyrësia) ndahet në dy grupe:


- Nifaku në besim,


- Nifaku në vepër.


Nifaku në besim: Ai është të shfaqurit e Islamit dhe të fshehurit e kufrit.


Dhe është gjashtë lloje:


a) Përgënjeshtrimi i Pejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahut qoftë për


të)


b) Urrejtja e Pejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahut qoftë për të)


c) Përgënjeshtrimi i disa me çka ka ardhur Pejgamberi (paqja dhe


mëshira e Allahut qoftë për të)


d) Urrejtja e disa me çka ka ardhur Pejgamberi (paqja dhe mëshira e


Allahut qoftë për të)


dh) Gëzimi me mposhtjen(uljen)e fesë Islame.


Llojet e nifakut në vepër: Dhe ai është katër lloje, të përmendura në


hadith: "Shenjat e munafikut janë tri: kur të flet gënjen, kur të premton


mashtron, kur t’i besohet diçka tradhton, në një transmetim tjetër


qëndroi: Kur është në konflikt, sillet jo moralisht dhe kur lidhë


marrëveshje e thyen atë. (Mutefekun alejhi).


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


11


8. Dhjetë gjërat që e kundërshtojnë islamin


a) Të bërit shirk Allahut dhe prej tij prerja jo për Allahun. Allahu i


lartësuar thotë: "S'ka dyshim se Allahu nuk falë (mëkatin) t’i përshkruhet


atij shok (idhujtarin), e pos këtij (mëkati) i fal kujt të do. Kush i


përshkruan Allahut shok ,ai ka trilluar një mëkat të madh." (Nisa :48)


b) Kush bën mes tij dhe Allahut ndërmjetësues dhe i lutë ata dhe afrohet me


ta (te Allahu). Allahu i lartësuar thotë: "…këta janë ndërmjetësuesit tanë te


Allahu…"(Junus:18)


c) Kush nuk i konsideron mushrikët (kafirët) pa besimtarë apo dyshon në


kufrin e tyre apo konsideron rrugën e tyre të saktë veç ka bërë kufër njëzëshëm.


d) Kush ka bindje se udhëzimi i dikujt tjetër është më i mirë se udhëzimi i


Pejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) dhe se gjykimi i


dikujt tjetër është më i mirë se gjykimi i Pejgamberit (paqja dhe mëshira e


Allahut qofshin mbi të) sikurse ata të cilët e përkrahin gjykimin e Tagutëve mbi


gjykimin e Pejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ai është


kafir.


dh) Kush urren diçka prej asaj që ka ardhur me të Pejgamberi (paqja dhe


mëshira e Allahut qofshin mbi të) edhe nëse punon me të. Allahu i lartësuar


thotë: "Këtë për shkak se ata e urryen atë që e zbriti Allahu, prandaj atyre


ua zhdukëm veprat." (Muhamed: 9).


e) Kush tallet me diçka prej fesë së Pejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahut


qofshin mbi të) apo shpërblimit që i premtohet atij që mbahet për fenë dhe


ndëshkimin me të cilin kërcënohet ai që largohet prej feje veç ka mohuar (ka


bërë kufër). Allahu i Lartësuar : "…thuaju a me Allahun ,librin dhe të


Disa çështje të rëndësishme të besimit –Akides [2009]


12


dërguarin e ti po talleni. Mos kërkoni fare ndjesë, ju pasi që (shpallët se)


besuat, keni mohuar.”(Teube:65,66).


f) Magjia dhe prej saj Sarfi- e ajo është vepër me të cilën synohet ndryshimi i


dëshirës së njeriut p.sh: ndryshimi i dashurisë së burrit ndaj gruas së tij në


urrejtje ndaj saj ndërsa Atfi-e ajo është vepër që synohet prej saj zgjimi i


interesimit te njeriu për diçka që ai nuk e dëshiron nëpërmjet rrugëve djallëzore.


E ai i cili e bënë këtë apo (pajtohet) është i kënaqur me të veç ka bërë kufër (ka


mohuar)


g) Të ndihmuarit kafirat (mushrikët)kundër myslimanëve. Allahu i lartësuar


thotë: "O ju që besuat! Mos i zini miq as jehudët e as krishterët, ata janë


miq të njëri tjetrit. Kush prej jush i miqëson ata ai është prej tyre. Vërtet


Allahu nuk e vë në rrugë të drejtë popullin zullumqar."(Maide:51).


gj) Kush është i bindur se disa njerëzve u lejohet dalja prej sheriatit(rrugës)të


Pejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ai është kafir.


h) Largimi (kthimi i shpinës) fesë së Allahut, nuk e mëson atë dhe nuk


punon me të, argumenti për këtë është fjala e Allahut të lartësuar: " E kush


është më zullumqar se ai që këshillohet me ajetet e Zotit të vet e pastaj u


kthen shpinën atyre. Ne me siguri do të hakmerremi kundër


kriminelëve." (Sexhde:22).