Ibn Khaldûn en de Muqaddima





Alle lof behoort aan Allah.


De Muqaddima en Ibn Khaldûn en zijn wereld


Ooit was het Midden-Oosten het centrum voor kennis. Toen zag


de wereld er anders uit: Europa maakte zijn duistere


middeleeuwen door. Maar duister was het niet voor het Midden-


Oosten. In de middeleeuwen was het Midden-Oosten in opkomst.


Elke beschaving komt op en gaat onder, zegt Ibn Khaldun. Een


14de/15de eeuwse historicus, geschiedfilosoof en hoge


ambtenaar die grote bijdragen leverde aan de sociale


wetenschap. Hij werd pas in de late 19de eeuw door een


Nederlandse arabist ontdekt. Tot nu toe werd over hem weinig in


het Nederlands geschreven. Totdat deze prachtige bundel


opstellen over en vertalingen van zijn werk verscheen.


Ibn Khaldun en zijn wereld In elf hoofdstukken worden diverse


onderwerpen uit het leven van Ibn Khaldun behandeld. Ibn


Khaldun is niet alleen een historicus en geschiedfilosoof, maar


ook een occulte wetenschapper die zich bezighield met de


islamitische architectuur. De hoofdstukken zijn door meerdere


auteurs geschreven... .Pas in de 17de eeuw kwam een


Nederlandse oriëntalist in aanraking met Ibn Khalduns werk.


Allerlei handschriften uit de Oriënt, inclusief handschriften van


Ibn Khaldun, belandden in de Universiteitsbibliotheek Leiden. In


19de eeuw kregen Nederlandse arabisten belangstelling voor de


berberologie. Dit vormde het begin van een moeilijke zoektocht


naar de andere delen van Ibn Khalduns werk.


Ibn Khaldun toonde een bijzondere interesse voor de Noord-


Afrikaanse Berberdynastieën. Van daaruit is zijn algemene


geschiedenismodel ontstaan, waarin de opkomst en ondergang


4


van dynastieën centraal staat. Volgens zijn analyse hadden de


Berberstammen een hoge groepssolidariteit (asabiyya). Daarom


hebben deze opstandige stammen zich zelden aan vreemde


heersers onderworpen. Ze waren niet geschikt voor het stedelijke


leven, maar ze behoorden ook tot de hoogste rangen van de


beschaving. Ibn Khaldun biedt zicht op de tegenstrijdige positie


van de Berbers.


Muqaddima


Uit het werk van Ibn Khaldun is een aantal uit het Arabisch


vertaalde stukken gekozen en vervolgens als De Muqadimma


uitgebracht. Dit boek bestaat uit vijf hoofdstukken en behandelt


de werkwijze van historici en de ontwikkeling van de islamitische


wereld. Ibn Khaldun stond kritisch tegenover de


geschiedschrijvers van zijn tijd en hij presenteert een eigen


invalshoek. Het bestaan en de samenleving van een mens is


afhankelijk van de wetmatigheden, die door de dynastieën


werden opgesteld en gehandhaafd, omdat alleen daarbinnen


menselijk samenleven mogelijk is. Door de invloed van de


autoriteiten op de wetmatigheden, wordt de ontwikkelingsgang


van de samenleving bepaald. Dit fundamentele uitgangspunt


gebruikt Ibn Khaldun om telkens de overgeleverde verhalen van


historici te toetsen. Zijn werk is dan ook een uiteenzetting en


analyse van deze gedachte. “Wanneer iemand de leeftijd van


veertig heeft bereikt, houdt de natuur een korte pauze, waarna


het verval wordt ingezet. U dient te weten dat dit ook het geval is


met de stedelijke beschaving.”De tijd waarin hij leefde - tijdens de


pestepidemie - maakte hem bewust van de biologische factoren


van de mensengemeenschap, en de machtswisseling van de


vorstendommen leerde hem veel over politiek.


5


Beoordeling De bundel over Ibn Khaldun en zijn wereld geeft een totaaloverzicht van zijn leven. Het is geen doorlopend verhaal, omdat de auteurs vanuit diverse invalshoeken opereren. Het taalgebruik van de auteurs verschilt in moeilijkheidsgraad. Sommige hoofdstukken lezen snel weg, maar bij andere kan het wel eens voorkomen dat het niet in één keer doordringt. Enige kennis van islamitische geschiedenis zal de lezer zeker helpen het leven van Ibn Khaldun gemakkelijker te begrijpen. De gekozen Arabische vertalingen van Ibn Khalduns werk geeft een overzicht van zijn werk. Maar toch blijft De Muqaddima een graad moeilijker dan de bundel. Het biedt veel informatie over de islamitische wereld vanuit een sociologische optiek. Lezers die zich alleen willen verdiepen in het leven van Ibn Khaldun, moeten de bundel zeker aanschaffen. Voor meer verdieping in zijn sociologische kijk op de wereldgeschiedenis raad ik De Muqaddima aan.


6


www.islamhouse.com


Islam voor iedereen !