De 4 Madhhabs: Op zoek naar samenhangende Islamitische jurisprudentie


De compatibiliteit van de Islam in plaats en in tijd

بسم الله الرحمن الرحيم


Teneinde om in alle situaties en contexten toepasbaar te zijn, kan de Shariah niet willekeurig of onsamenhangend van aard zijn. Noch kan het uitputtend zijn of van een beperkte levensduur zijn. Integendeel, het moet systematisch, consequent en coherent van aard zijn. Het moet ook omvattend en duurzaam zijn om begeleiding voor de mensheid te bieden tot het einde van hun aardse bestaan. De madhhabs, of scholen van de islamitische wet, vertonen juridische theorieën en lichamen van de wet die tot nu toe aan al deze kwaliteiten voldoen. Deze scholen hebben aangetoond dat ze het vermogen hebben om door te groeien om nieuwe gevallen en contexten aan te pakken zonder deze kwaliteiten te verliezen. Alternatieven moeten nog deze kwaliteiten proberen te bewijzen en deze in stand zien te houden, waardoor de madhhahbs concluderend als beste tool uit de bus komen voor het benaderen van de Shariah.


Elk van de scholen van het islamitisch recht heeft haar eigen Theorie van Jurisprudentie (usul al-fiqh). Deze theorieën van de jurisprudentie bevatten o.a. welke bronnen gebruikt dienen te worden, hoe te bewijzen, en de voorwaarden voor hoe het afleiden van uitspraken van bronnen interpreteren uitgevoerd dient te worden. Hoewel elke school haar eigen


4


theorie van jurisprudentie heeft, zijn de structuur en de inhoud van de theorieën zeer vergelijkbaar. De variaties in de rechtsleer zijn een belangrijke factor die leiden tot verschillen in juridische uitspraken zowel binnen als tussen de rechtsscholen. (denk aan taaldialecten zoals Amerikaans Engels en Brits Engels, of nauw aan elkaar verwante talen zoals Zweeds en Deens:. Wanneer zij elkaar tegenkomen, kunnen ze meteen in gesprek met elkaar. De overlapping waarmee ze starten, is meer dan genoeg om op voort te bouwen) Elke school gebruikt haar onderliggende juridische theorie voor het verzamelen en interpreteren van bewijsmateriaal. De resultaten worden gebruikt om te komen tot een afgeleide. Met de vaste wettelijke theorie, zou vergelijkbaar bewijs worden geïnterpreteerd op een vergelijkbare manier, waardoor de productie van soortgelijke afgeleiden plaatsvindt. Toegepast op het gehele corpus van bewijsmateriaal resulteerde dit in een systematisch lichaam van afgeleiden, met inbegrip van juridische uitspraken voor specifieke kwesties, in aanvulling op de voorwaarden, triggers, remmers, oorzaken, en de toepassing van die kwesties. Deze eerste afgeleiden vormen een kernlichaam van zaken die in de Koran en de Sunnah zijn genoemd, zowel expliciet en afgeleid.


5


Hoewel de juridische bronnen en het kernlichaam van de jurisprudentie een eindig aantal punten heeft, bevat de rechtstheorie van elke school uitgangspunten voor de uitbreiding van bekende problemen voor nieuwe gevallen (bv. juridische analogie [qiyās]). Ook hier: de toepassing van een vaste juridische theorie naar de eigen afgeleide, leidde tot soortgelijke systematisch geëxtraheerde afgeleiden. Systematische groei was niet alleen zichtbaar via uitbreiding van de bestaande afgeleiden. Er was ook een kijkje gedaan naar overeenkomsten tussen de problemen binnen een onderwerp, evenals over verschillende onderwerpen. Dit resulteerde in inductieve principes en toezichthouders (qawaʿid en dawabit) die tegelijkertijd de vereenvoudiging hebben gefaciliteerd van de bestaande lichaam van afgeleiden, evenals de uitbreiding ervan tot nieuwe problemen/casussen. Hun kijkje naar de overeenkomsten was ook om ervoor te zorgen dat een analogie dat toegepast was op een onderwerp ook werd toegepast op soortgelijke problemen, waarbij vaak twee antwoorden werden geproduceerd en nog meer materiaal voor analyse. Net als bij de uiterlijke blik hierop dat hierboven is vermeld, leidde deze innerlijke blik ook tot systematische groei. Maar het leidde ook tot interne systematische groei, waardoor het de interne samenhang verbeterde.


Deze uiterlijke en innerlijke groei heeft zich voorgedaan nadat elke school begon, zo’n twaalf eeuwen geleden. Deze scholen


6


zijn niet een verzameling van willekeurige, onafhankelijke


uitspraken. Integendeel, zij zijn een samenhangend geheel


van systematisch-afgeleide uitspraken die in staat waren om


zowel de kwaliteiten als de groei te behouden. Maar dit alles


is ook geleverd met een aantal ongemakken.


Een ongemak zijn de kosten van het registreren en het leren


van de juridische corpus. Het registeren/documenteren van


onderliggend bewijsmateriaal, haar interpretatie, en het


argument dat haar superioriteit aantoont over de


alternatieven. Ook de voorwaarden, triggers, remmers,


oorzaken en doeleinden, haar relatie tot andere uitspraken en


dergelijke werden geregistreerd, allemaal resulterend in


multi-volume boekdelen. Hoewel de essentiële onderdelen


zijn te destilleren naar 4-6 volumen die de hedendaagse


“geavanceerde” islamitische juridische verzameling vormt,


vereist het verkrijgen/bevatten van deze teksten een aantal


jaren van toegewijde onderzoek en de afwerking hiervan.


Deze verkorte, gedistilleerde versies vertonen nog steeds een


kernset van problemen/cases met bewijs en argumentatie die


systematisch en samenhangend zijn, alsmede de informatie


en tools die nodig zijn om ze naar buiten toe uit te breiden tot


nieuwe gevallen zonder verlies van deze kwaliteiten.


Een tweede ongemak is de kosten van de groei. Nieuwe


vraagstukken vereisen het zoeken via de bestaande juridische


corpus, het afleiden van het antwoord volgens de gevestigde


juridische theorie van de school, en vervolgens controleren of


het antwoord goed past bij de bestaande wetgeving van de


school. Hoewel deze kosten relatief laag waren ten opzichte


7


van het begin van een school waren, nemen de kosten toe naarmate het corpus groeit. Terwijl inductieve rechtsbeginselen en toezichthouders (qawaʿid en dawabit) bijdragen tot het verminderen van de kosten van systematische groei, brengt dit met hun algemeenheid het risico mee van verminderde samenhang te wijten aan het bestaan van uitzonderlijke gevallen. Dus terwijl deze inductieve regels volstaan voor benaderende antwoorden, staan deze antwoorden vaak op gespannen voet met de madhhab van hun gebruikers.


Hoewel verschillende alternatieve juridische aanpakken zijn voorgesteld of gebruikt in geschriften (vooral van zij die het doen in de naam van de hervorming, de vooruitgang en moderniteit), is geen enkele in staat geweest om dit naar buiten te brengen en hierbij ook de kwaliteiten te ondersteunen van de systematiek, consequentie en coherentie. Sommigen missen elke vorm van juridische theorie en zoeken en kiezen wat nodig is om te komen tot een vooraf bepaalde conclusie, of gebruiken een interpretatieve kader dat onverenigbaar is met dat materiaal dat zij beoogt te interpreteren. Anderen hebben wel de wettelijke theorie, maar hierbij is het of inconsistent toegepast of weigeren ze de conclusies die zij onhandig, ongewenst, of in strijd met de tijd achten. Wat betreft diegenen die een onderliggende juridische theorie hebben waarop zij zich houden: ze moeten nog een lichaam van uitspraken produceren dat groot genoeg is om te evalueren voor de samenhang, laat staan of het in stand kan worden gehouden en kan groeien zonder dat de systematiek, consistente en samenhang verloren gaat.


8


Wie geïnteresseerd is in een juridische theorie en het lichaam van wetten die systematisch, consistent en coherent zijn, die deze kwaliteiten kan behouden tijdens het groeien en tekenen vertoont van instandhouding/duurzaamheid, zal naar elders moeten kijken. De madhhabs blijven de beste tools voor het benaderen van de Shari’ah. Dus diegenen die geïnteresseerd zijn in de antwoorden moeten dieper duiken en de antwoorden zoeken van binnenuit.


9


www.islamhouse.com


Islam voor iedereen !