Ontwikkeling van de Islamitische fiqh





In naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle


Tijdens het leven van de profeet (vzmh) ontvingen de


moslims de regels van de Islam direct van hem. De


Qur‘aan kwam neer als een onderwijzer, leider en mufti,


zoals Allah heeft gezegd (interpretatie van de betekenis):


Zij vragen jou om een fatwa. Zeg (O Mohammed): "Allah


geeft jullie een fatwa over de Kalalah (hij of zij die geen


vader en kind achterlaat als erfgenamen... ? [an-Nisa‚


4:176]


En het kwam om zaken uit te leggen waar de profeet


(vzmh) en zijn metgezellen onzeker over waren, zoals in


het verhaal van de vrouw die de profeet (sallAllahu alaihi


wa salaam) vroeg over haar man die van haar scheidde


door zihar (een jahili vorm van scheiding waarbij de man


tegen zijn vrouw zegt: ‘‘Jij bent voor mij als de rug van


mijn moeder?), als gevolg waarvan het eerste vers van


soerat al-Mujadilah werd geopenbaard.


De profeet (vzmh) stuurde een paar van zijn metgezellen


om de nieuwe moslims te leren hoe ze moesten


aanbidden en om hen wettelijke uitspraken (fatwas) te


geven. De profeet (vzmh) stond hen een bepaalde ruimte


toe in het begrip van de teksten van de shari‘ah om hun


4


interpretaties vervolgens goed te keuren of te


corrigeren. In de tijd van de Profeet (vzmh) gaf een


aantal van de Sahabah fatwas uit. Sommige van de


geleerden hebben gezegd dat het er veertien waren


maar in feite waren het er meer dan dat. De Profeet


(vzmh) was de imam (leider) en onderwijzer van de


mensheid en in die tijd spraken de mensen correct


Arabisch dus waren er weinig verschillen in interpretatie


en de verschillen waren erg klein. De dood van de


Profeet (vzmh) werd als een groot verlies voor de


ummah beschouwd omdat ze hun leider, gids en


perfecte voorbeeld verloren hadden.


Het is overgeleverd dat Anas ibn Malik gezegd heeft:“Na


de dood van de Boodschapper van Allah (vzmh), zei Abu


Bakr tegen Umar: “Laten we naar Umm Ayman gaan en


haar een bezoek brengen zoals de Boodschapper van


Allah (vzmh) dat gewoonlijk deed. Toen ze bij haar


kwamen, huilde ze en ze vroegen aan haar: “Waarom


huil je? Wat bij Allah is, is beter voor Zijn Boodschapper


(vzmh). Ze zei: “Ik huil niet omdat ik niet weet dat


hetgeen wat bij Allah is beter is voor Zijn Boodschapper


(vzmh). Ik huil omdat de openbaring vanuit de hemel tot


een einde is gekomen. Ze bracht hen tot tranen en ze


begonnen met haar mee te huilen. (Overgeleverd door


Muslim 2454). Maar de Profeet (vzmh) overleed niet


totdat de religie voltooid was.


5


Een van de kenmerken van deze religie, die in de tijd van


de Profeet (vzmh) volmaakt werd, was dat het


eigenschappen omvat die het kwalificeren om voort te


bestaan tot het eind der tijden.


Daarom bleef deze religie en het begrip ervan aan na de


dood van de Profeet (vzmh) en het zal volharden tot de


Dag der Opstanding. Na de dood van de Profeet (vzmh)


volgden de mensen zijn leiding en de leiding van de


rechtgeleide khalifahs die hem volgden. Abu Bakr


(radiAllahu anhu) oordeelde gewoonlijk onder hen en gaf


fatwas aan hen gebaseerd op wat hij in de Qur‘aan en


hadith gevonden had. Als hij geen antwoord kon vinden,


vroeg hij aan de moslims: “Die-en-die kwestie is aan mij


voorgelegd, weten jullie of de Boodschapper van Allah


(vzmh) een oordeel heeft geveld over een dergelijke


kwestie? Dan zou een groep van hen wellicht naar hem


toekomen waarvan iedereen zei dat de Boodschapper


van Allah (vzmh) er een oordeel over had geveld. Dan


zou Abu Bakr zeggen:“Geprezen zij Allah Die ervoor


gezorgd heeft dat er mensen onder ons zijn die dingen


van onze Profeet onthouden hebben. En als hij niet in


staat was om een sunnah te vinden die van de


Boodschapper van Allah (vzmh) was overgeleverd, dan


verzamelde hij de leiders van de mensen en de beste


onder hen en als zij het ergens over eens waren dan zou


hij volgens datgene oordelen.


6


Umar (radiAllahu anhu) deed hetzelfde nadat Abu Bakr


was overleden.


Na de uitbreiding van het islamitische grondgebied,


verspreidden de Sahabah (radiAllahu anhum) zich over


verschillende gebieden als onderwijzers en mujahidien.


Een ieder van hen gaf fatwas uit in overeenstemming


met wat hij wist van de Qur‘aan en Sunnah of de


handelingen van Abu Bakr of Umar of de conclusies waar


zijn eigen ijtihad hem toe leidde. Er waren meer dan


honderd muftis onder de Sahabah en zoals Ibn al-Qayyim


zegt gaven zeven van hen vele fatwas uit. Dit waren:


Umar ibn al-Khattab, Ali ibn Abi Talib, Abd-Allah ibn


Mas‘ood, Aishah Umm al-Muminien, Zayd ibn Thabit,


Abd-Allaah ibn ‘Abbas en Abd-Allah ibn ‚Umar


(radiAllahu anhum).


Umar (radiAllahu anhu) en zijn zoon en Zayd ibn Thabit


(radiAllahu anhum) waren in Medina en veel van hun


studenten werden geleerden, zoals Salim ibn ‚Abd-Allah


ibn‚Umar, Nafi‘ en anderen. Hun kennis werd


doorgegeven aan de zeven fuqaha‚ en uiteindelijk aan


Imam Malik ibn Anas al-Asbahi.


Ibn Mas‘ood en ‚ ‘Ali waren in Kufa en een aantal van de Tabi‘ien leerden van hen, zoals, ‘AIlqimah, al-Aswad,


7


Masrooq, Shurayh al-Qadi, Silah ibn Zafar en vele


anderen, totdat die kennis Imam Abu Hanifah al-


Nu‘maan ibn Thabit bereikte.


Fiqh en kennis verspreidden zich door de ummah van de


metgezellen van Ibn Mas‘ood, de metgezellen van Zayd


ibn Thabit, de metgezellen van ‘Abd-Allah ibn Umar en


de metgezellen van ‘Abd-Allah ibn ‘Abbas. Dat gebeurde


respectievelijk in Kufa, Medina en Mekka. Deze Tabi‘ien


gaven fatwas uit wanneer de grootste Sahabah aanwezig


waren, en zij gaven hun toestemming om dat te doen.


Ibn Umar zei bijvoorbeeld over Sa‘id ibn al-Musayyib:


“Hij is één van de muftis of één van degenen die gevolgd


moeten worden.“


En hij zei over hem: “Als de Profeet (vzmh) hem had


gezien, zou hij blij met hem geweest zijn


Via deze mensen verspreidde kennis zich wijd en zijd. Toen de ahadith verzameld werden in boeken en het aantal studenten dat zichzelf bezighield met het memoriseren en opschrijven hiervan toenam, verspreidde kennis zich over de wereld. De meeste mensen waren religieus toegewijd en bewust en dit verhinderde iedereen van het spreken zonder kennis of het beweren een geleerde te zijn wanneer hij niet gekwalificeerd was om zichzelf zo te beschrijven. Toen raakten verschillen wijdverspreid en mensen raakten


8


betrokken op het gebied van kennis terwijl het beter was


geweest als ze zich ervan afgehouden hadden. Maar met


de wijsheid van Allah was de religie geordend en


bewaard door imams waarvan de ummah


overeengekomen was dat ze leiders waren en kennisrijk


waren en dat ze het uiterste niveau van kennis over


regels en fatwas hadden. Allah zorgde ervoor dat ze


bekend werden en dat hun deugdzaamheid zich over de


wereld verspreidde.


Studenten kwamen bijeen om te leren en te studeren en


hun meningen werden verzameld in boeken. De


meningen van de Sunni-wetscholen die de waarheid van


de Qur‘aan en Sunnah volgden en die vernieuwingen in


de religie (bid‘ah) afwezen, in overeenstemming met wat


overgebracht was door de studenten van de grote


imams, werden geregistreerd in overeenstemming met


wat overgebracht was door de studenten van deze grote


geleerden, zodat de meningen van elke imam een


madhhab werden die gevolgd wordt.


De bekendste van deze madhhabs vandaag de dag zijn er slechts vier: de Hanafi, Maliki, Shafa‘i en Hanbali wetscholen. De volgelingen van deze madhhabs zijn het over de meeste zaken eens en over de belangrijkste kwesties van de religie, en de verschillen in interpretatie en in het bewijs dat hen bereikt heeft, hebben te maken met kleine kwesties. Ze volgen allemaal iets goeds, moge


9


Allah genade met hen hebben. Toen heeft elk van deze


madhhabs zich ontwikkeld wat te lang zou duren om hier


uit te leggen, totdat dingen werden zoals ze nu zijn, waar


elke madhhab boeken heeft die zijn kwesties bevatten


en methodes om uitspraken af te leiden en bewijs te


interpreteren. Onder de imams zijn er alhamdulillah


mujtahids die uitspraken kunnen voortbrengen over


eigentijdse gebeurtenissen en kwesties doormiddel van


het begrip dat Allah aan hen heeft verleend, door


gebruik te maken van ijtihad, qiyaas (analogie), de


principes van de doelstellingen van de shari‘ah, de


uitspraken van voorgaande geleerden en de principes


van usul al-fiqh. Fiqh is dus een rijke discipline gebleven


die alle kwesties van het leven bevat waar de moslim


over moet weten.


In alle tijden is er iemand die de juiste weg toont,


gebaseerd op bewijs, iemand die de waarheid herkent


betreffende een bepaalde kwestie en die weet hoe hij de


juiste conclusie moet bereiken. De geleerden konden het


niet eens worden over iets wat niet correct is, dus is kan


de ummah geen valsheid volgen. We vragen Allah om


ons Zijn religie te laten begrijpen en om ons te zegenen


met kennis en rechtschapen daden. En Allah weet het


het beste.


1 0


Voor meer informatie zie: Al-Fikr al-Sami fi Tarikh al-Fiqh


al-Islami en Tarekh al-Fiqh al-Islami door Umar ibn


Sulaymaan al-Ashqar.


En Allah weet het het beste