ORUÇ, GİREN Mİ YOKSA ÇIKAN ŞEYLERDEN
DOLAYI MI BOZULUR?
Soru:
Bazı sahâbeden nakledilen rivâyetlere göre orucun
vücuttan çıkan şeylerden dolayı değil de vücuda giren
şeylerden dolayı bozulduğu, abdestin ise vücuda giren
şeylerden değil de vücuttan çıkan şeylerden dolayı
bozulduğu ifâde ediliyor.
Bu doğru mudur?
Cevap:
Bu mutlak olarak doğru değildir. Çünkü oruç, hem
vücuda giren şeyden, hem de vücuttan çıkan şeyden,
abdest de hem giren şeyden, hem de çıkan şeyden
bozulur.
Vücuda giren şeyden dolayı abdestin bozulmasına
örnek: Deve eti yemektir.
Vücuttan çıkan şeyden dolayı abdestin bozulmasına
örnek ise; kadına şehvetle dokunmaktır.
4
Demek ki giren şeyden dolayı da, çıkan şeyden
dolayı da oruç bozulabilmektedir.
Vücuttan çıkan şeyden dolayı orucun bozulmasının
örneği: Âdet ve loğusa kanıdır.
Oruç sadece giren vücuda şeylerden dolayı bozulmuş
olsaydı, âdet olan kadından kan çıktı diye oruç
bozulmazdı. Loğusa da böyle olurdu.
Yine vücuttan çıkan şeyden birisi de, kasıtlı olarak
kusan kimsenin kusmuğu da böyledir ve bu da orucu
bozar.
Giren şeyden dolayı orucun bozulmasına örnek:
Yemek ve içmektir.
Böylelikle bu rivâyetin mutlak bir hüküm ifade
etmediği açıktır. Hem oruç, hem de abdest, vücuda
giren şeyden dolayı bozulabilir, çıkan şeyden dolayı da
bozulabilir.
Allah en iyi bilendir.1
1 Abdullah b. Cibrîn, "Oruçla İlgili Fetvâlar, s: 53-54
Oruçlunun, mazmaza yaparken ve burnuna su
çekerken mübalağa etmesinin hükmü
Muhammed b. Salih el-Useymîn
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
3
Soru:
Ramazan'ın gündüzünde oruçlunun ağzında suyu
çalkalarken ve burnuna su çekerken mübalağa etmesinin
hükmünü öğrenmek istiyoruz.
Cevap:
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Lekît b.
Sabre’ye şöyle buyurdu:
"Güzel ve tam bir şekilde abdest al. Parmakların
arasını hilâlle ve oruçlu olmadıkça (abdest alırken)
burnuna iyice su çek."1
1 Sünen Sahipleri ile İmam Ahmed rivâyet etmişler, Elbânî de hadis
sahihtir, demiştir.
4
Bu hadis, oruçlunun, burnuna su çekerken
mübalağa etmemesi gerektiğinin delilidir.
Ağzını çalkalarken de oruçlu mübalağa etmez.
Çünkü bu, suyun karnına gitmesine yol açabilir. Bununla
da oruç bozulur.
Fakat mübalağa etse ve kasıtsız olarak karnına su
gittiğini varsayarsak bununla oruç bozulmaz. Çünkü
yukarıda da geçtiği gibi orucu bozan şartlardan birisi de
oruçlunun bu fiili kasıtlı olarak işlemesidir.1
1 Muhammed b. Salih el-Useymîn, "Fıkhu'l-İbâdât", s: 194
Oruç sırasında yemeğin ruç tadına bakmanın hükmü
Abdullah b. Cibrîn
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
Soru:
Yemeğin pişip pişmediğinde emin olmak için
aşçının oruçlu iken yemeğin tadına bakması câiz midir?
Cevap:
Gerek duyulduğu için oruçlunun dilinin ucuyla
yemeğin tadını, tuzunu ve acısını kontrol etmesinde bir
sakınca yoktur. Fakat ondan bir şeyi yutmamalıdır.Aksine
tükürmeli veya ağzından dışarı çıkartmalıdır.Tercih edilen
görüşe göre bununla orucu bozulmaz.
Allah en iyi bilendir. "1
1 Abdullah b. Cibrîn, "Oruçla İlgili Fetvâlar", s: 46
Oruçlunun ruçlunun balgam yutmasının hükmü
Abdullah b. Cibrîn
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
3
Soru:
Balgam yutmanın hükmü nedir?
Balgamı yuttuğunda ne zaman oruçlunun orucu
bozulur?
Cevap:
Oruçlunun balgamı yutması haramdır.Çünkü
balgam tiksindirici bir şeydir.Balgam bazen insanın
kafasından boğazına iner, bazen de insanın göğsünden
çıkar.
Her iki durumda da oruçlunun balgamı yutması
haramdır.
Örneğin balgamı göğsünden çıkardıktan sonra
ağzına geldikten sonra onu karnına iade ederse (yutarsa),
bu durumda orucu bozar. Çünkü dışarı atabileceği ve
tiksindirici olduğu için oruçlu olmayanın dahi yutması
mekruh olan hacimli bir şeyi yutmuş olur. Ancak
(başından) boğazına inerse ve tükürüğü ile birlikte onu
4
yutarsa, oruçlu iken yutulması haram olmakla birlikte
bununla oruç bozulmaz."1
1 Abdullah b. Cibrîn, "Oruçla İlgili Fetvâlar", s: 87
1
Oruç tutmamayı mübah kılan mazeretler
Muhammed b. Salih el-Useymîn
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
Soru:
Oruç tutmamayı mübah kılan mazeretler nelerdir?
Cevap:
Kur’ân-ı Kerim'de geçtiği gibi oruç tutmamayı mübah kılan mazeretler; hastalık ve
yolculuktur.
Kadının hâmile olması, oruç tuttuğu takdirde kendisinin veya çocuğunun canının
tehlikeye girmesinden endişe etmesi, oruç tutmamayı mübah kılan mazeretlerdendir. Süt
emziren kadının,oruç tuttuğu takdirde kendisine veya çocuğuna zarar geleceğinden endişe
etmesi de, yine oruç tutmamayı mübah kılan mazeretlerdendir. Bir kimsenin, masum bir
insanı ölmekten kurtarmak için orucunu bozmaya ihtiyaç duyması da, yine oruç tutmamayı
mübah kılan mazaretlerdendir.
Örneğin:
Denizde boğulmakta olan bir kişiyi veya etrafı ateşle çevrilmiş birisini görmesi ve
onu kurtarmak için orucunu bozmaya ihtiyaç duyduğu takdirde orucunu bozması ve onu
kurtarmasıdır.
Bir kimsenin Allah yolunda cihâd ederken daha güçlü ve kuvvetli olmak için orucunu
bozmaya ihtiyaç duyduğu takdirde orucunu bozması da oruç tutmamayı mübah kılan
sebeplerdendir.
Çünkü Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Mekke'nin fethinde ashâbına şöyle
buyurmuştur:
"Siz, yarın sabah düşmanınızla karşılaşacaksınız, oruç tutmamak size daha çok
kuvvet kazandırır. Bu sebeple oruç tutmayın."1
Bir kimse, oruç tutmamayı mübah kılan bir sebep bulur da orucunu bozduğu zaman,
o günün geri kalan kısmında oruç tutması gerekmez.
1 Müslim; 'Kitâbu’s-Sıyâm', Seferde orucunu bozan kimsenin bir işi üstlendiğindeki ecri', hadis no: 1120.
4
Bir kimsenin masum bir insanı ölümden kurtarmak için orucunu bozduğu farz edilse,
onu kurtardıktan sonra o gün oruç tutmamaya devam edebilir. Çünkü o, orucu bozmayı
mübah kılan bir sebeple orucunu bozmuştur.
Dolayısıyla o günün haramlılığı, oruç bozmayı mübah kılan sebebin ortaya çıkması
ile bu haramlılık ortadan kalktığından dolayı o günün kalan kısmını oruçlu geçirmesi
gerekmez.
Bu sebeple biz bu meselede tercih edilen görüşü şöyle ifâde ederiz:
Hasta olduğu için oruç tutmayan kimse, gün içinde hastalıktan iyileşirse, günün kalan
kısmında oruç tutması gerekmez.
Aynı şekilde yolcu olduğu için oruç tutmayan kimse, gün içinde kendi ülkesine
dönerse, günün kalan kısmında oruç tutması gerekmez.
Âdetli olduğu için oruç tutmayan bir kadın, gün içinde âdetten temizlenirse, günün
kalan kısmında oruç tutması gerekmez. Çünkü bunların hepsi, oruç tutmamayı mübah kılan
bir sebepten dolayı o gün oruç tutmamışlardır. Dînin onlara oruç tutmamayı mübah kıldığı
için onlar açısından o gün orucun saygınlığı söz konusu olmadığından dolayı onların oruç
tutmaları gerekmez.
Ramazan ayının girdiği, gündüz vakti kesinlik kazandığı zaman durum böyle değildir.
Bu takdirde oruç tutmak gerekir. İkisi arasındaki fark açıktır. Çünkü gündüz vakti Ramazan
ayının girdiği kesin bir delille sabit olursa, o gün onlara oruç tutmak farz olur. Fakat onlar,
delil gelmeden önce bilmedikleri için mazurdurlar.
Bu sebeple eğer o gün Ramazan olduğunu bilmiş olsalardı, onların oruç tutmaları
gerekirdi.Fakat yukarıda işâret ettiğimiz diğer kimseler, bilmiş olsalar bile oruç tutmamaları
mübahtır.Bundan dolayı ikisi arasındaki fark açıktır.
1
Oruçlunun, Ramazan'da gündüz ağız spreyi kullanmasının hükmü
Abdulaziz b. Abdullah b. Baz
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
Astım ve nefes darlığı gibi hastalığı olan oruçlunun (nefes açan) ağız spreyi
kullanmasının hükmü nedir?
Cevap:
Astım ve nefes darlığı gibi hastalığı olan oruçlunun (nefes açan) ağız spreyi
kullanmasının hükmü; buna gerek duyarsa, mübahtır.
Nitekim Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyumaktadır:
"Allah, çaresiz yemek zorunda kaldığınız dışında, haram kıldığı şeyleri size
açıklamıştır."1
Çünkü bu durum, yeme ve içmeye benzemez. Dolayısıyla bu, tahlil için kan aldırmaya
ve serum gibi olmayan iğnelere benzer.
1 En'am Sûresi: 1191
Oruçlu iken ihtilam olan kimsenin orucu sahîh olur mu?
Muhammed b. Salih el-Useymîn
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
Oruçlu iken ihtilam olan kimsenin orucu sahîh olur mu?
Cevap:
Evet, bu kimsenin orucu sahîhtir. Zirâ ihtilam olmak orucu bozmaz. Çünkü ihtilam,
insanın irâdesi dışında olan bir şeydir. Uyku halinde ondan kalem kaldırılmıştır (kendisine
günah yazılmaz).
Zamanımızda pek çok kimsenin yaptığı bir şeye dikkat çekmem uygun olur:
Bu kimseler, Ramazan gecelerini uykusuz geçirmektedirler.Kimi zaman da hiçbir
fayda ve zararı olmayan işlerle uykusuz kalmaktadırlar.Sonra gündüz olunca da bütün gün
uykuya dalmaktadırlar.Bunun yapılmaması gerekir.Aksine insanın yapması gereken şey;
orucunu itaatlerle, zikirle, Kur’ân kıraatiyle ve Allah Tebâreke ve Teâlâ’ya yaklaştırıcı diğer
amellerle geçirmesidir.
Oruçlu kimse mastürbasyon yaparsa, bununla orucu bozulur mu?
Mastürbasyondan dolayı kendisine keffâret gerekir mi?
Muhammed b. Salih el-Useymîn
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
Oruçlu kimse mastürbasyon yaparsa bununla orucu bozulur mu?
Mastürbasyondan dolayı kendisine keffâret gerekir mi?
Cevap:
Oruçlu kimse, mastürbasyon yapar da menisi gelirse orucu bozulur ve mastürbasyon
yaptığı o günü kaza etmesi gerekir. Fakat kendisine keffâret gerekmez. Çünkü keffâret,
ancak cinsel birleşmeden dolayı gerekir.
Ayrıca mastürbasyon yapan kimsenin, yaptığından dolayı tevbe etmesi gerekir.
ORUÇLUNUN ASTIM SPREYİ KULLANMASININ
HÜKMÜ
Muhammed b. Salih el-Useymîn
Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin
Bazı eczanelerde bazı astım hastalarının kullandığı
bir sprey bulunmaktadır.
Oruçlunun, Ramazan'ın gündüzünde bu spreyi
kullanması câiz olur mu?
Cevap:
İster Ramazan orucu olsun, ister başka bir oruç
olsun, oruçlunun bu spreyi kullanması câizdir. Çünkü bu
sprey kullanıldığı zaman mideye ulaşmaz. Sadece nefes
borusuna ulaşır, bronşlar açılır ve bundan sonra insan
normal nefes almaya başlar. Bu sprey yemek ve içmek
anlamına gelmez. Yiyecek ve içecek olarak da mideye
ulaşmaz.
Bilindiği üzere Kur'an, sünnet, icmâ veya sahih
kıyastan bozulduğuna dair bir delil bulunmadıkça orucun
sıhhati esastır. 1
1 Muhammed b. Salih el-Useymîn, "Dâvet Kitabı", c: 1, s: 169-170
