Dita e Ashurasë – normat dhe dispozitat

Dita e Ashurasë - normat dhe dispozitat e saj


Falënderimi i takon Allahut [subhanehu ve teala], Zotit të


botëve, ndërsa paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të


Dërguarin tonë Muhamedin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] familjen


dhe shokët e tij.


- Ditët e Ashurëve në histori:


Transmetohet nga Ibën Abasi [radijallahu anhuma] se ka


thënë:


“Erdhi Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] në Medine dhe i pa


Jehudët tek agjëronin këtë ditë (ditën e ashureve). Tha: ç’është kjo?


Thanë: Kjo është ditë e mirë. Në këtë ditë i ka shpëtuar Allahu i


lartësuar. Beni Israilët (popullin e Musës alejhi selam) nga armiku i


tyre (Faraoni) dhe ka agjëruar Musau. Atëherë Pejgamberi [sallallahu


alejhi ve sel-lem] tha: “Unë kam të drejtë te Musa më shumë se


ju, e agjëroi këtë ditë dhe urdhëroi për agjërimin e kësaj dite.” 1


Agjërimi i ashureve ka qenë i njohur edhe në kohën e


injorancës para dërgimit të Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sellem].


Është vërtetuar nga Aishja [radijallahu anhu] se ka thënë: “Me


të vërtetë populli injorant-para islamit e kanë agjëruar këtë ditë.”


Thotë Kurtubiu: “Ndoshta Kurejshët kanë pasur në agjërimin e


tyre ligjin i cili ka kaluar si Ibrahimi alejhi selam."


Po ashtu është vërtetuar se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sellem]


e ka agjëruar këtë ditë në Mekke para emigrimin për në


Medine.


Kur Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] emigroi në Medine


i gjeti Jehudët e kremtonin këtë festë e i pyeti ata për shkakun e iu


përgjigjën në hadithin e lartpërmendur, atëherë Pejgamberi [sallallahu


alejhi ve sel-lem] urdhëroi për kundërshtimin e tyre në


1 Transmeton Buhariu me nr:1865.


3


marrjen e kësaj dite festë ashtu siç ka urdhëruar në hadithin të cilin


e transmeton Ebu Musa [radijallahu anhu], i cili thotë:


“Ka qenë dita e ashureve, të cilën e konsideronin Jehudët festë, kurse


në transmetimin e Muslimit: “Ka qenë dita e ashureve e madhëruar


ndër Jehudët dhe festë, në një transmetim tjetër: “Kanë qenë populli i


Hajberit (Jehudët) e konsideronin këtë ditë festë po ashtu në këtë ditë


i vishnin gratë bukur dhe i zbukuronin.”


Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Agjëroni këtë ditë


ju!” 2


- Vlera e agjërimit të ashureve


Transmetohet nga Ibën Abbasi [radijallahu anhuma] se ka


thënë: “Nuk e kam parë Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] që


e ka agjëruar ndonjë ditë dhe e ka vlerësuar ndaj të tjerave përveç


ditën e ashureve dhe këtë muaj (ka për qëllim muajin e Ramazanit).”


3


Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Unë konsideroj


se agjërimi i ashureve i shlyen mëkatet e vitit të kaluar.” 4


Kjo është nga vlera dhe bamirësia e Allahut [subhanehu ve


teala] ndaj nesh, i Cili na ka dhënë me një ditë agjërim shlyerjen e


mëkateve të një viti të plotë.


- Cila ditë është Ashura:


Neveviu (Allahu e mëshiroftë) thotë: Dijetarët tanë thonë:


Ashura është dita e dhjetë e muajit Muharrem ndërsa Tasua’ është


dita e nëntë e muajit Muharrem .. E këtë e thonë edhe shumica e


dijetarëve si dhe kjo kuptohet nga hadithet, shprehjet e


përgjithshme të përdorura në to dhe kjo është e njohur ndër


gjuhëtarët.


2 Transmeton Buhariu.


3 Transmeton Buhariu me nr: 1867.


4 Transmeton Muslimi me nr: 1976.


4


Ashura është emër islam dhe nuk ka qenë i njohur në


periudhën e injorancës – para islame.5


Ibn Kuddame (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: “Ashura është


dita e dhjetë e muajit Muharrem. E ky është mendimi i Seid b.


Musejjibit dhe Hasen El Basriut, ngase është transmetuar nga Ibn


Abasi se ka thënë:


“I Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka


urdhëruar të agjërohet Ashura – dita e dhjetë e muajit Muharrem.” 6


Preferohet agjërimi i ditës së nëntë së bashku me Ashuranë – ditën e


dhjetë:


Abdullah b. Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të) ka thënë: “Kur


i Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) e


agjëroi Ashuranë dhe urdhëroi të agjërohet, shokët e tij i thanë: O i


Dërguar i Allahut: ajo është një ditë që madhërohet nga Jehudët dhe të


Krishterët? Atëherë ai tha: Në vitin e ardhshëm – inshAllah – do ta


agjërojmë ditën e nëntë. Ibn Abasi tha: Por, i Dërguari i Allahut vdiq


ende pa ardhur viti i ardhshëm.” (Muslimi: 1916)


Imam Shafiu dhe dijetarët e medh-hebit të tij si dhe Ahmedi,


Is-haku dhe të tjerë thonë: Preferohet agjërimi i ditës së nëntë dhe


të dhjetë, ngase i Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut


qofshin mbi të) e ka agjëruar të dhjetën dhe e ka bërë nijet ta


agjërojë në të ardhmen ditën e nëntë.


Sipas kësaj kuptojmë se agjërimi i Ashurasë është në disa grada:


- Më e ulëta është të agjërohet vetëm dita e dhjetë.


- Më e lartë se ajo është të agjërohet së bashku me të edhe dita e


nëntë.


E njeriu sa më shumë të shton agjërimin në muajin Muharrem


kjo është më mirë dhe më e vlefshme.


5 Keshaful Kanna’: 2/ Agjërimi i Muharremit


6 Transmeton Tirmidhiu dhe thotë: Hadith hasen sahih.


5


- Urtësia e agjërimit të ditës së nëntë:


Neveviu (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: Dijetarët për sa i


përket urtësisë së agjërimit të ditës së nëntë kanë përmendur disa


shkaqe:


E para: Qëllimi prej kësaj është kundërshtimi i Jehudëve të


cilët agjëronin vetëm ditën e dhjetë.


E dyta: Qëllimi prej kësaj është lidhja e agjërimit të Ashurasë


me agjërim tjetër sikurse që e ka ndaluar të agjërohet dita e


Xhumasë e vetme. Këtë e ka përmendur Hatabiu dhe të tjerë.


E treta: Kujdesi për agjërimin e ditës së dhjetë nga frika se mos


ka ndodh ndonjë gabim në përcaktimin e hënës së re, kështu që


dita është sipas renditjes e nënta ndërsa në realitet është e dhjeta.


Shkaku më i fortë është kundërshtimi i Jehudëve dhe


Krishterëve. Shejhul Islam Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) ka


thënë: “I Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin


mbi të) e ka ndaluar përngjasimin me ithtarët e Librit në hadithe të


shumta, e prej tyre fjalët e tij me rastin e Ashurasë: “Nëse kam jetë


gjer në vitin e ardhshëm do ta agjëroj të nëntën.”7


Ibn Haxheri (Allahu e mëshiroftë) thotë në komentin e hadithit:


“Nëse kam jetë gjer në vitin e ardhshëm do ta agjëroj të nëntën.”


Synimi i tij ta agjëron ditën e nëntë nuk ka për qëllim të


përkufizohet në të por, t’ia shton atë ditës së dhjetë qoftë në shenjë


kujdesi për ditën e dhjetë apo për shkak të kundërshtimit të


Jehudëve dhe Krishterëve. E kjo e dyta është më e saktë dhe


kuptohet nga disa transmetime të Muslimit.” 8 (Fet-hul Bari:


4/245).


7 El Fetava El Kubra: 6/ Sed-du Dherai.


8 Fet-hul Bari: 4/245


6


- Dispozita e veçimit të Ashurasë me agjërim:


Shejhul Islam Ibn Tejmije thotë: “Agjërimi i ditës së Ashurasë


shpaguan mëkatet e një viti dhe veçimi i saj me agjërim nuk është i


urrejtur (mekruh).”9


Ibn Haxher El Hejtemi në librin e tij Tuhetul Muhtaxh thotë:


“S’ka gjë nëse Ashura – dita e dhjetë agjërohet e vetme.”10


- Ashura agjërohet edhe nëse bie të xhumanë apo të shtunën


Është transmetuar ndalimi i veçimit të ditës së Xhuma me


agjërim si dhe ndalimi i agjërimit të ditës së shtune vetëm se në rast


agjërimi të obliguar por, kjo normë anulohet nëse kur i agjëron


këto dy ditë ua shton nga një ditë tjetër. Gjithashtu nëse agjërimi


në këto ditë bëhet për shkak të një tradite të preferuar sikurse


agjërimi i një dite dhe prishja e tij ditën tjetër, agjërimi për shkak të


zotimit (nedhrit), kompensimit apo një agjërim të cilin e ka


preferuar sheriati sikurse agjërimi i ditës së Arafatit dhe Ashurasë


..11


Behuti (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: “Është mekruh që


qëllimshëm të veçohet dita e shtunë me agjërim për shkak të


hadithit të Abdullah b. Bishrit që e transmeton nga motra e tij se


ka thënë:


“Mos agjëroni ditëne shtunë përveç nëse agjërimi është obligativ”12


Gjithashtu këtë ditë e madhërojnë Jehudët prandaj veçimi i saj


është përngjasim me ta .. (Përveç nëse rastis) d.m.th. ditën e


Xhuma dhe ditën e Shtune (në një traditë të vepruar më herët).


Sikurse të ndodh në të dita e Arafatit apo dita e Ashurasë dhe


9 El Fetava Kubra: 5


10 Tuhfetul Muhtaxh: 3/Kaptina e Agjërimit nafile.


11 Tuhfetul Muhtaxh: 3/Kaptina e Agjërimit vullnetar, Mushkilul Athar: 2/Kaptina e


agjërimit të ditës së shtune.


12 E transmeton Ahmedi dhe senedi i tij është i mirë- xhejjid si dhe Hakimi i vili ka


thënë: Ky hadith e plotëson kushtin e Buhariut.


7


traditë e tij është t’i agjëron këto dy ditë, sepse tradita ka ndikim në


këtë.13


- Si të veprojmë nëse dyshojmë për ditën e fillimit të muajit?


Imam Ahmedi ka thënë: “Nëse dyshon se cila prej ditëve është


i agjëron tre ditë. Këtë e bën për shkak që të sigurohet për


agjërimin e ditës së nëntë dhe të dhjetë.”14


Ai që nuk e dinë kur ka dalë hëna e re e muajit Muharrem dhe


dëshiron të kujdeset për të arritur Ashuranë, atëherë e llogaritë


muajin Dhul Hixhe të plotë sikurse që ekziston rregulli (me rastin e


Ramazanit) e më pas e agjëron ditën e nëntë dhe ditën e dhjetë. Ai


që donë të ketë kujdes të shtuar dhe ta agjëron edhe ditën e nëntë


gjithashtu e agjëron ditën e tetë, të nëntë dhe të dhjetë. ( E nëse


muaji Dhul Hixhe ka qenë i mangët d.m.th. 29 ditë atëherë e ka


qëlluar ditën e nëntë dhe të dhjetë bindshëm).


Përderisa agjërimi i Ashurasë është i preferuar dhe nuk është


obligim, njerëzit nuk obligohen të kujdesen për shikimin e hënës së


re të muajit Muharrem sikurse që urdhërohen të kujdesen për


shikimin e hënës së re të muajit Ramazan dhe Sheval.


- Çka shlyen agjërimi i ashureve?


Thotë Imam Neveviu Allahu e mëshiroftë:”I shlyen mëkatet e


vogla dhe i falë ato përveç të mëdhave. Pastaj thotë Allahu e


mëshiroftë : Agjërimi i ditës së Arafatit i shlyen mëkatet e dy


viteve, kurse dita e ashureve i shlyen mëkatet e një viti e nëse


përputhen të thënët “Amin” kur të thonë edhe melaqet “Amin", i


janë falur atij mëkatet e mëparshme. Të gjitha këto ditë që i


përmendëm janë të mira në shlyerjen e mëkateve. Pra, nëse gjejnë


të vogla i shlyejnë ato e nëse nuk gjejnë as mëkat të vogël e as të


madh i janë shkruar atij të mira dhe janë ngritur shkallë (derexhe)


për të.


13 Keshaful Kanna’: 2/Kaptina e agjërimit vullnetar.


14 El Mugni i Ibn Kudames: 3/ Agjërimi i Ashurasë.


8


- Keqkuptim lidhur me shpërblimin e agjërimit të Ashurasë:


Disa njerëz mashtrohen dhe mbështeten në agjërimin e ditës së


Ashurasë apo Arafatit, sa që disa nga ata thonë: Agjërimi i


Ashurasë i shlyen mëkatet e tëra brenda vitit dhe mbetet agjërimi i


Arafatit për ta shtuar shpërblimin. Ibn Kajjimi ka thënë: “Ky i vet


mashtruar nuk e dinë se agjërimi i Ramazanit dhe pesë namazet


ditore janë më të mëdha se sa agjërimi i Arafatit dhe ditës së


Ashurasë. Në të vërtetë agjërimi i tyre i falë mëkatet e vitit nëse


njeriu iu largohet mëkateve të mëdha. Agjërimi i Ramazanit gjer në


Ramazanin tjetër dhe Xhumaja gjer në Xhumanë tjetër nuk mund


t’i shlyejnë mëkatet e vogla përveç se nëse i bashkohet kësaj lënia e


mëkateve të mëdha, kështu që të dyja së bashku i shlyejnë mëkatet


e vogla.


Disa njerëz të vet mashtruar mendojnë se adhurimet që i kryen


janë më shumë se sa mëkatet e tij, ngase ai nuk e llogarit veten e tij


për të këqijat dhe nuk i hulumton mëkatet. Ai kur ta vepron një


punë të mirë e ruan në kujtesën e tij dhe e llogaritë në të, sikurse ai


që i kërkon falje Allahut me gjuhën e tij apo bën tesbih Allahun


gjatë ditës njëqind herë por, gjatë ditës i përgojon myslimanët dhe


e shkel nderin e tyre si dhe flet atë që nuk e donë Allahu. Ky


person vazhdimisht mediton në vlerën e tesbihëve (Thënia:


SubhanAllah) dhe tehlilëve (thënia: La ilahe il-lAllah) dhe nuk çan


kokën për atë që është transmetuar si ndëshkim për ata që


përgojojnë dhe gënjejnë dhe në raste tjera të metave të gjuhës. E


ky është një mashtrim i pastër.” 15


- Agjërimi i Ashurasë për atë që ka për të kompensuar ditë prej


Ramazanit:


Dijetarët kanë mospajtim për dispozitën e agjërimit vullnetar


para kompensimit të agjërimit të Ramazanit.


15 El mevsuatul Fikhije: 31/Gurur – Vetëmashtrimi.


9


Hanefinjtë e kanë mendimin se lejohet agjërimi vullnetar para


kompensimit të agjërimit të Ramazanit dhe kjo nuk është mekruh


për atë se kompensimi nuk është obligim të kryhet menjëherë.


Malikinjtë dhe Shafinjtë e konsiderojnë të lejuar por, mekruh.


Kjo për shkak të vonimit të vaxhibit, Desuki ka thënë: “Është


mekruh agjërimi nafile për atë që duhet të kryejë një agjërim të


obliguar sikurse agjërimi i zotimit, kompensimit dhe shpagimit


qoftë nëse agjërimi vullnetar të cilit i jep përparësi ndaj agjërimit të


obliguar është synet jo i fortë apo synet i fortë sikurse agjërimi i


Ashurasë dhe ditës së Arafatit.


Hanbelinjtë kanë mendimin se ndalohet agjërimi vullnetar para


kompensimit të Ramazanit si dhe agjërimi vullnetar me këtë rast


nuk është i saktë edhe pse koha për kompensim është e hapur. Ai


patjetër duhet të fillon me agjërimin e obliguar gjersa ta kryen atë.16


Myslimani duhet të ngutet me kompensimin pas Ramazanit që


të ketë mundësi ta agjëron ditën e Arafatit dhe Ashurasë pa ndonjë


vështirësi. E nëse e agjëron ditën e Arafatit dhe Ashurasë dhe gjatë


natës e bën nijet për kompensim, atëherë kjo i vlen atij për


kompensimin e agjërimit të obliguar. E mirësia e Allahut është e


madhe.


- Bidatet në ditën e Ashurasë:


Shejhul Islam Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) është pyetur


për atë që e veprojnë disa njerëz në ditën e Ashurasë si: lyerja e


syve me kuhl (bojë), larja, këna , përshëndetja dorë më dorë, zierja


e drithërave, shfaqja e gëzimit dhe të tjera ... A kanë këto gjëra


bazë apo jo?


Përgjigja:


Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve ..


16 El Mevsua El Fikhije: 28/Agjërimi vullnetar.


10


Për këtë nuk është transmetuar as nga Pejgamberi (paqja dhe


mëshira e Allahut qofshin mbi të) dhe as nga shokët e tij ndonjë


hadith i vërtetë dhe këtë nuk e ka preferuar askush prej dijetarëve


të Islamit qofshin ata katër imamët apo edhe të tjerët dhe as që


kanë transmetuar autorët e librave të besueshëm për këtë diçka nga


Pejgamberi (paqja dhe mëshira e allahut qofshin mbi të), shokët e


tij apo nga tabi-inët qoftë transmetim të saktë apo të dobët.


Por disa të mëvonshëm i kanë transmetuar për këtë disa


hadithe sikurse që kanë transmetuar se: “Ai që i lyen sytë e tij me


kuhl ditën e Ashurasë nuk do t’i lëndohen sytë atë vit. Ai që lahet


ditën e Ashurasë nuk do të sëmuret atë vit” e të ngjashëm me këtë


... Dhe kanë transmetuar një hadith të rrejshëm për Pejgamberin


(paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) se kinse ka thënë: “Ai


që ditën e Ashurasë shpenzon më tepër për familjen e tij Allahu do


ta furnizojë atë më tepër gjatë tërë vitit.” Tërë këto transmetime


janë gënjeshtër që iu është mveshur Pejgamberit (paqja dhe


mëshira e allahut qofshin mbi të).


Pastaj ka përmendur – Allahu e mëshiroftë – një rezyme të


shkurtë rreth asaj që ka kaluar në fillim ky ymet prej fitneve dhe


ngjarjeve si dhe vrasjes së Husejnit (Allahu qoftë i kënaqur me të)


dhe se çka kanë vepruar grupacionet e ndryshme për këtë? Dhe ka


thënë:


“Një nga grupet u bë injorante dhe e padrejtë: apo ateiste dhe


dyfytyrëshe apo e humbur dhe e devijuar të cilët e shfaqnin


miqësinë ndaj tij dhe ndaj familjes së tij dhe të cilët e morën ditën e


Ashurasë si një ditë të pikëllimit dhe vajtimit ku shfaqnin në të


simbolet e injorancës si goditjen e faqeve, shqyerjen e rrobave dhe


të ngushëlluarit sipas traditave të periudhës së injorancës ..


këndimit të elegjive dhe transmetimit të lajmeve në të cilat ka


gënjeshtër të shumtë dhe realiteti nuk gjendet në to. Në to nuk ka


veçse ripërtëritje e pikëllimit, fanatizmi, nxitje të urrejtjes dhe


luftërave dhe shpërndarja e fitneve mes myslimanëve dhe arritja


përmes kësaj të ofendohen gjeneratat e para ..


11


E të keqen dhe dëmin e këtyre ndaj myslimanëve nuk ka


mundësi ta përshkruajë as ndonjë orator i rrallë.


E kundër tyre kanë reaguar ose disa njerëz prej En Nevasib –


ata që flasin kundër Husejnit dhe familjes së tij ose nga disa


injorantë të cilët e kanë kthyer të keqen me të keqe tjetër,


gënjeshtrën me gënjeshtër tjetër, dhe bidatet me bidate tjera kështu


që kanë shpifur transmetime për shfaqjen e gëzimit dhe dëfrimit


ditën e Ashurasë sikurse lyerja e syve me kuhl apo lyerja e mjekrës,


shpenzimi shtesë për familjen, zierja e ushqimeve jo të zakonshme


dhe gjëra të tjera të cilat veprohen në raste të mëdha dhe festa.


Kësisoj këta e marrin ditën e Ashurasë festë sikurse festat e tjera


dhe gëzimet ndërsa ata e marrin atë si ceremoni varrimi në të cilën


ngjallin pikëllimin dhe mërzinë e që të dyja grupet kanë gabuar dhe


kanë dalë prej Synetit ...” 17


Ibn Haxh (Allahu e mëshiroftë) se prej bidateve të Ashurasë


është nxjerrja e zekatit në të qëllimshëm qoftë më herët apo më


vonë se afati i caktuar si dh veçimi i saj me prerjen e pulave dhe


përdorimin e kënasë për gratë.18


E lusim Allahun të na bëjë prej atyre që e pasojnë synetin


Pejgamberit të Tij fisnik. Të na bëjë të jetojmë me islam dhe të


vdesim me iman dhe të na jep sukses në atë që e donë dhe e


pëlqen. Sikur që e lusim që të na ndihmoj ta përmendim Atë dhe ta


falënderojmë dhe ta dhurojmë në mënyrën më të mirë si dhe t’i


pranon të mirat nga ne dhe të na bëjë nga të devotshmit.


E paqja dhe mëshira qofshin për Pejgamberin tonë


Muhamedin dhe mbi familjen dhe tërë shokët e tij.


17 El Fetava El Kubra Li Ibni Tejmije.


18 El Med-hal: 1/Dita e Ashurasë.