Müekked sünnetlerin vakti geçtiği zaman kaza edilmesinin hükmü

Revatip (müekked) sünnetlerin vakti geçtiği zaman kaza edilir mi?


Cevap:


Evet, unutma veya uykuya kalma sebebiyle vakti geçtiği zaman müekked sünnetler kaza edilir. Çünkü müekked sünnetler, Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-’in şu sözünün genel hükmüne girer:

"Her kim, bir namazdan uykuya kalır veya onu unutursa, hatırladığı zaman onu kılsın."1


1 Buhârî, Mevakîtu’s-Salât, Her kim, bir namazı unutursa, hatırladığı zaman onu kılsın bâbı, hadis no: 597. Müslim,Kitab mesâcid, Namazın kazası bâbı, hadis no: 316.


4


Ümmü Seleme’nin -Allah ondan râzı olsun- rivâyet ettiği hadiste, Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- meşguliyeti sebebiyle öğle namazının sonundaki iki rekât sünneti kılamayınca onu ikindi namazından sonra kaza etmiştir.1


Ancak bilerek ve kasten geçirdiği zaman bunlar kaza edilmez. Çünkü revatip sünnetler de belli vakitlere bağlı ibâdetlerdir. Vakte bağlı ibâdetleri insan vaktinin dışına çıkardığı zaman bunlar kendisinden kabul edilmezler.

1 Buhârî, Sehv, Bâbu İzâ Kelleme ve Yusalli fe Eşara bi Yedihi ve’stemea, hadis no:1176.Müslim, Kitabu'l-Musâfirin, Bâbu Marifeti’r-Rak’ateynilleteyni Kane Yusallihima, hadis no:834.

Mukimlik halinde iki namazı birleştirirken (cem ederken) müekked sünnetler kılınabilir mi?

Mukim bir kimse, iki namazı birleştirirken sadece farz namazı mı kılması gerekir yoksa (öncesi ve sonrasındaki) müekked sünnetleri kılması câiz midir?


Cevap:


Hamd, yalnızca Allah'adır.


Mukim bir kimse,yağmur veya hastalık ve başka şer'î bir özürden dolayı iki namazı birleştirirken müekked sünnetleri kılabilir.Bu namazları kılması farz veya vâcip değildir.Çünkü bu namazlar, sünnettir, farz veya vacip değildir.


Örneğin öğle ile ikindi namazını birleştirirse, öğle namazının ilk sünnetini kılar. Ardından iki namazı (öğle ve ikindi namazını) birleştirerek kılar. Daha sonra öğle namazının son sünnetini, (birleştirerek kılmış olduğu) ikindi namazından sonra kılar.


4


Akşam namazı ile yatsı namazını birleştirirse, iki namazı birleştirerek kıldıktan sonra önce akşamın sünnetini, sonra yatsı namazının son sünnetini kılar.


İmam Nevevî -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:


"Akşam namazı ile yatsı namazını birleştirmekte önce iki farz namaz kılınır, ardından önce akşam namazının sünneti, sonra yatsı namazının son sünneti, daha sonra da vitir namazı kılınır.


Öğle namazında ise bu konuda muhakkiklerin söyledikleri doğru görüş; önce öğle namazının ilk sünneti, sonra öğle namazının farzı, ardından ikindi namazının farzı, sonra öğle namazının son sünneti, daha sonra da ikindi namazının sünneti kılınır."1


Zekeriyya el-Ensârî -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:


"Eğer öğle ile ikindi namazı cem-i takdim veya cem-i tehir olarak kılındığında önce öğle namazının ilk sünneti kılınır, sonra iki farz, öğle ile ikindi namazı


1 Nevevî; Ravdatu't-Tâlibîn; c: 1, s: 402


5


kılınır, sonra kalan sünnetler sırasına göre kılınır. Yani öğle namazının son sünneti,sonra da ikindi namazının sünneti kılınır.


Akşam namazı ile yatsı namazı cem edilirken, önce iki farz namaz kılınır, sonra sünnetler, sırasına göre kılınır. Yani önce akşam namzının sünneti, sonra yatsı namazının son sünneti, sonra da vitir namazı kılınır."1


İbn-i Kudâme -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:


"Bir kimse,eğer iki namazı,birinci namazın vaktinde cem ederse (cem-i takdim ederse), ikinci namazın sünnetini,iki farz namazdan sonra kılabilir ve ikinci namazın (yatsı namazının) vakti girmeden önce vitir namazını da kılabilir.Çünkü ikinci namazın sünneti, ikinci namaza tâbidir. Bundan dolayı fiil ve vakit olarak da o namaza tâbi olması gerekir.Vitir namazının vakti, yatsı ile sabah namazı arasındadır.Yatsı namazını kıldığına göre vakti girmiş demektir."2


"el-İnsâf" adlı kitabın yazarı şöyle demiştir:


1 Esnâ'l-Metâlib; c: 1, s: 245


2 el-Muğnî; c: 2, s: 61-62


6


"Öğle namazının son sünnetini, (iki namazı cem ettikten sonra) ikindi namazının farzından sonra kerâhetsiz kılar (kılması mekruh değildir). Mezhep âlimlerimizin çoğu böyle demişlerdir. Bazıları ise, câiz değildir, demişlerdir."1


Değerli âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn'e -Allah ona rahmet etsin-:


"Öğle ile ikindi namazı ve akşam ile yatsı namazı gibi iki namazı birleştirirken farz namazların öncesi ve sonrasında kılınan müekked sünnetler edâ edilir mi? Eğer edâ ediliyorsa bu sünnetler iki namaz cem edilmeden önce mi yoksa cem edildikten sonra mı edâ edilmelidir?"


Diye sorulmuş, bunun o şöyle cevap vermiştir:


"Hasta olan bir kimse veya insanlar yağmur yağması sebebiyle iki namazı cem eder de öğle namazını ikindi namazının vaktine kadar ertelerse, önce öğle namazının dört rekatlık ilk sünnetini kılar,


1 el-İnsâf; c: 2, s: 344


7


sonra iki namazı cem ettikten ve ikindi namazını bitirdikten sonra öğle namazının son sünnetini kılar.


Akşam namazı ile yatsı namazını cem ettikten ve yatsı namazının farzını kıldıktan sonra önce akşam namazının sünnetini, sonra da yatsı namazının son sünnetini kılar."1


Allah Teâlâ en iyi bilendir.

1 Açık Kapı Görüşmesi; 15/147