Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
Hamd, âlemlerin Rabbi olan Allah’adır.Övülen güzel
sonuç, Allah Teâlâ’dan geregi gibi korkup emirlerini yerine
getiren ve yasaklarından da sakınanlar içindir.
Salât ve selâm, âlemlere rahmet ve kulların hepsine
birden huccet olarak olarak gönderilen, Allah’ın kulu ve
elçisi, Peygamberimiz Muhammed-sallallahu aleyhi ve sellem-’e,
âline ve Allah Teâlâ’nın kitabı ile peygamberinin sünnetini
kendilerinden sonraki nesillere emânete riâyet ederek, söz
ve manasına uygun olarak en güzel sekilde tasıyarak
ulastıran ashâbına olsun.Allâh Teâlâ onlardan râzı olsun,
bizleri de onlara en güzel sekilde tâbi olanlardan eylesin.
Eski ve yeni bütün *slâm âlimleri, hükümleri ispât
eden, helâl ve haramı açıklayan muteber esâsların;
önünden ve arkasından hiçbir seyin bosa çıkaramadıgı,
her türlü noksanlık ve fazlalıktan korunmus olan Allâh’ın azîz
kitâbı Kurân-ı Kerim,kesinlikle hevâsından konusmayan ve
her konustugu vahîyden baska bir sey olmayan Rasûlullâh
-sallallahu aleyhi ve sellem-’in Sünneti ve slâm Ümmetin
Âlimlerinin Onayı ( cmâ’) oldugunda ittifak etmislerdir.
3
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
*slâm âlimleri bu üç esâsın dısındaki diger esâslarda
görüs ayrılıgına düsmüslerdir.Bunların en önemlisi Kıyas’tır.
*slâm âlimlerinin çogunlugu gerekli sartları yerine
getirdigi takdirde kıyasın da huccet sayılabilecegini belirtmislerdir.
Bu esâsların delîlleri sayılamayacak kadar çok
olup, zikrine gerek duymayacak kadar da meshûrdur.
B R NC ESÂS: Bu esâs, Allâh Teâlâ’nın azîz kitâbı
“Kur’an-ı Kerim”dir.Rabbimiz-azze ve celle-, Kur’an-ı Kerim’in
birçok yerinde kitâbına uymayı ve emirlerine sımsıkı sarılıp
yasaklarından kaçınmayı emreder.
Nitekim Allah Teâlâ bu konuda söyle buyurmaktadır:
“(Ey nsanlar !-Emirlerini yerine getirmek ve yasaklarından
kaçınmak sûretiyle) Rabbinizden size indirilen Kur’ân (ve
sünnete) uyun.O’nun (Allâh) dısındaki dostlara uymayın.
Süphesiz ki siz,çok az ibret alarak hakka dönüyorsunuz.”1
1 A’raf Sûresi: 3
4
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“(Muhammed’e) indirdigimiz bu (Kur’an), öyle bir kitaptır ki
onun hayır ve bereketi pek çoktur.O halde onun (emir ve
yasaklarına) uyun.(Allâh’ın emirlerine karsı gelmekten)
korkun.Umulur ki merhamet olunursunuz.” 1
“Süphesiz ki Allâh’tan size bir nûr ve apaçık bir kitap
gelmistir.(O da Kur’an-ı Kerîm’dir).Allâh, bu apaçık kitapla
diledigini rızâsına,emniyet ve selâmet yollarına iletir,onları
küfür karanlıgından çıkarıp dosdogru yola iletir.” 2
“Kendilerine geldiginde Zikr’i (Kur’an’ı) inkâr edenler,
(muhakkak ki helâk olup azâba ugratılacaklardır).Süphe
yok ki bu Kitap, (Allâh’ın onu güçlü kılması ve her türlü
degisiklige ugratılmaktan korumasıyla) azîzdir.Önünden
1 En’âm Sûresi: 155
2 Mâide Sûresi: 15-16
5
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
veya ardından ne gelirse gelsin onu hiçbir sekilde bosa
çıkaramaz.O, hakîm olan Allâh katından indirilmedir.
Allâh, kemâl sıfatlarla övülendir.” 1
“(Ey Muhammed! Onlara de ki:- Size ve diger ümmetlere
gelecek olan Allâh’ın azâbından) sizi uyarmak için Allâh,
bana bu Kur’an’ı vahyetti.” 2
“(Ey Muhammed! Sana indirdigimiz) Bu Kur’an, insanlara
ögüt vermek ve onları Allâh’ın azâbından korkutmak için
bir duyuru ve bildiridir.” 3
Bu anlamda pekçok âyet vardır.
Nitekim Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’den Allah’ın
kitabı Kur’an-ı Kerîm’e sımsıkı sarılmayı emreden, ona
sımsıkı sarılanın hidâyet, onu terkedenin ise dalâlet üzere
oldugunu gösteren birçok sahîh hadîs rivâyet olunmustur.
1 Fussilet Sûresi: 41-42
2 En’am Sûresi: 19
3 brâhîm Sûresi: 52
6
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-’den sâbit olarak rivâyet
edilen bu sahîh hadîslerden birisi vedâ haccındaki hadîstir.
Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem- bu hadîste söyle
buyurmaktadır:
“Size, ona sımsıkı sarıldıkça asla sapıtmayacagınız bir sey
bırakıyorum.(O sey) Allâh’ın kitâbıdır.”1
Baska bir hadîste söyle buyurmaktadır :
“Size, önemi büyük iki sey bırakıyorum.Birincisi: çerisinde
hidâyet ve nûr bulunan Allâh’ın kitabı Kur’an’dır. Onu alın
(ona göre yasayın) ve ona sımsıkı sarılın.” 2
Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-, Kur’an’a sarılmayı
ve ona göre yasamayı tesvik ettikten sonra üç defa :
“Ehli beytime iyi davranmanız hususunda size Allâh’tan
1 Müslim
2 Müslim, Zeyd b.Erkam’dan rivâyet etmistir.
7
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
korkmanızı hatırlatırım.Ehli beytime iyi davranmanız hususunda
size Allâh’tan korkmanızı hatırlatırım.” 1
Baska bir hadîste Kur’an hakkında söyle buyurmaktadır :
“O Kur’an, Allâh’ın ipidir.O’na tâbi olan hidâyette, onu
bırakıp terkeden de dalâlettedir.”
Bu anlamda pekçok hadîs vardır.Sahâbe ve onlardan
sonra gelen ilim ve îmân ehlinin, Kur’an ve Rasûlullâh
-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünnetine sımsıkı sarılıp onlarla
hüküm vermenin ve onlara göre muhakeme olmanın farz
olusu ile ilgili icmâ’ olduguna dâir bu konudaki delîlleri
zikretmeye, dolayısıyla sözü fazla uzatmaya gerek yoktur.
K NC ESÂS: *slâm âlimlerinin ittifak ettikleri üç esâsın
ikincisi, Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem- ile ashâbı ve
onlardan sonra gelen ilim ve îmân ehlinden sahîh olarak
bildirilen söz, fiil ve takrîrlerden olusan hadîslerdir.
Sahâbe,tâbiîn ve onlardan sonra gelenler,bu önemli
esâsa inanmıs, onu huccet/delîl kabul etmisler ve ümmete
1 Müslim
8
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
de ögretmislerdir.Yine bu konuda birçok eserler yazmıslar
ve bunu “Fıkıh Usûlü” ve “Hadîs Terimleri” adlı kitaplarda
açıklamıslardır.Bu konudaki delîller sayılamayacak kadar
çoktur.*ste bunlardan birisinde Allâh Teâlâ, azîz kitabında
Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’e uyup O’na itaat etmeyi
emretmistir.Bu emir, kendi döneminde yasayan sahâbe ile
onlardan sonra gelen müslümanların hepsine yöneliktir.
Çünkü Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem- herkese
birden gönderilmis,herkes de kıyamete kadar O’na uymak
ve itaat etmekle emrolunmustur.Çünkü Kur’an’ı tefsîr eden
ve onda üstü kapalı olarak ifâde edilen hükümleri sözlü, fiilî
ve takrîrî sünnetleri ile açıklayan yegâne kimse, odur.
Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünneti olmasa,
namazların kaç rekât oldugunu, nasıl kılındıgını ve kılarken
nelerin gerektigini müslümanlar bilemezlerdi.
Yine, Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünneti
olmasa oruç,zekât,hac,cihâd ve iyiligi emredip kötülükten
alıkoymak gibi meselelerin hükümlerini müslümanlar bilemezlerdi.
Yine Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünneti
olmasa, muâmelâtla ilgili hükümleri, haram olan seyleri,
9
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
haram kılınan yasakların islenmesi halinde farz kıldıgı
hadlerle cezâların hükümlerini müslümanlar bilemezlerdi.
Bu konudaki âyetlere gelince, bazıları sunlardır :
“(Ey mü’minler!Emrettiklerini yerine getirmek ve yasakladıklarından
da kaçınmak sûretiyle) Allâh’a ve Rasûlüne
de itaat edin.Umulur ki merhamet olunursunuz” 1
“Ey îmân edenler!Allâh’a itaat edin.Rasûle de (hak olarak
getirmis oldugu seylere) uyun.(Allâh’a isyanı emretmedigi
sürece) sizden olan (müslüman) idârecilere de itaat edin.
Aranızda herhangi bir konuda anlasmazlıga düserseniz,
gerçekten Allâh’a ve âhiret gününe îmân ediyorsanız, o
konuda hüküm vermek için, onu Allâh’(ın kitâbı Kur’an)a
ve elçisi (Muhammed-sallallâhu aleyhi ve sellem-’in sünneti)ne
götürün.Allâh’(ın kitâbı Kur’an)a ve elçisi (Muhammedsallallâhu
aleyhi ve sellem-’in sünneti)ne götürmek; sizin için
1 Âl-i mrân Sûresi: 132
10
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
ayrılıga düsüp görüslerinizle hareket etmenizden daha
hayırlı, sonuç bakımından da daha güzeldir.” 1
Allah Teâlâ baska bir âyette söyle buyurmaktadır:
“Her kim, Rasûl’e itaat ederse, Allah’a itaat etmis olur.Her
kim de (Allâh ve Rasûlüne itaat etmekten) yüz çevirirse,
(Bil ki Ey Muhammed!) Biz, seni onların üzerine bir
gözetleyici olarak göndermedik.” 2
Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünneti delîl
olarak kabul edilmeseydi veya sünnetin tamamı muhafaza
edilmeseydi, insanların Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’e
itaat etmeleri ve anlasmazlıga düstüklerinde Allâh’ın kitâbı
ve Rasûlünün sünnetine dönmeleri nasıl mümkün olurdu?
Buna göre, Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in
sünnetinin delîl kabul edilemeyecegini veya sünnetinin
tamamının muhafaza edilmedigini iddiâ etmek; Allâh
Teâlâ’nın,kullarını olmayan bir seye havâle etmesi demektir
ki bu en bâtıl fikir, Allâh Teâlâ’ya karsı islenmis en
büyük küfür ve O’nun hakkında duyulan en kötü zandır.
1 Nisâ Sûresi: 59
2 Nisâ Sûresi: 80
11
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
Nitekim Allah Teâlâ bu konuda söyle buyurmaktadır:
“-Ey Muhammed!Kur’an’ın anlam ve hükümlerinden bilmediklerini
insanlara açıklaman ve düsünüp onunla hidâyeti
bulmaları için, sana “Zikr”i (Kur’an)’ı indirdik.” 1
Baska bir âyette söyle buyurmaktadır:
“-Ey Muhammed!-(Dîn ve ahkâm konusunda) ihtilafa
düstüklerinde insanlara açıklayasın diye sana Kur’an’ı
indirdik ki, onu açıkladıgına dâir onlara karsı bir gerekçe,
îmân eden bir topluluk için ise hidâyet ve rahmet olsun” 2
O halde nasıl olur da Allâh Teâlâ, hem Rasûlüne
indirdigi Kur’an’ı insanlara açıklama yetkisi verecek, hem
de sünneti yok sayacak veya bir huccet saymayacak.
Böyle bir sey olabilir mi?
Bunun bir benzeri, Allâh Teâlâ’nın su sözüdür :
1 Nahl Sûresi: 44
2 Nahl Sûresi: 64
12
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“(Ey Muhammed! nsanlara) de ki: Allâh’a itaat edin.
Rasûlüne de itaat edin.Eger yüz çevirirlerse, sana düsen
görev; elçilik görevini yerine getirmendir.( nsanlara düsen
görev ise, yapmakla görevlendirildiklerini yerine getirmeleridir).
Eger O’na itaat ederseniz hakka (hidâyete) erersiniz.
Rasûle düsen görev; Rabbinden apaçık olarak gelen elçilik
görevini teblig etmekten baska bir sey degildir.” 1
Aynı sûrede baska bir âyette söyle buyurmaktadır:
“Namazı (tam olarak) kılın.Zekâtı (hak edene) verin.
Rasûl’e itaat edin.Umulur ki merhamet olunursunuz.” 2
Baska bir âyette söyle buyurmaktadır:
13
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“(Ey Muhammed! nsanlara) de ki:Ben, Allâh tarafından
hepinize birden gönderilmis bir elçiyim.Gökler, yer ve her
ikisinin arasında bulunan her seyin mülkü O’nundur.
O’ndan baska hakkıyla ibâdet edilecek hiç kimse yoktur.
(Mahlûkatı) O diriltir ve öldürür.Allâh’a ve okuma-yazma
bilmeyen rasûlüne îmân edin.Allâh’a, Rabbi tarafından
kendisine indirilene (Kur’an’a) ve kendisinden önceki
peygamberlere indirilenlere îmân eden peygambere uyun.
(Allâh’a itaat olarak emrettigi emirlerini yerine getirin).
Umulur ki dogru yolu bulmaya muvaffak olursunuz.”1
Bu âyetler, hidâyet ve rahmetin, Rasûlullâh-sallallahu
aleyhi ve sellem-’in sünnetine uymakta olduguna apaçık delîl
teskil etmektedir.
“Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünneti ile amel
edilemez veya sünnetin aslı yoktur veyahut da sünnete
itimât edilemez” diyenin hidâyet ve rahmete erismesi
mümkün olur mu?
Nitekim Allah Teâlâ bu konuda söyle buyurmaktadır:
1 A’raf Sûresi: 158
14
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Rasûlullâh’ın emrine aykırı davrananlar, baslarına bir
belânın gelmesinden veyâ âhirette acıklı bir azâba
ugratılmalarından sakınsınlar” 1
Baska bir âyette söyle buyurmaktadır:
“Rasûl-sallallahu aleyhi ve sellem- size (hüküm olarak neyi
mesrû kıldıysa) onu hemen alın. Neyi de (almaktan veya
yapmaktan) yasakladıysa hemen ondan vazgeçin”.2
Bu anlamda pekçok âyet vardır.Daha önce zikredilen
âyetlerin delâlet ettigi üzere, Allâh’ın kitabına uyarak
ona sımsıkı sarılıp emirlerini yerine getirmenin, yasakladıklarından
da kaçınmanın farz oldugu gibi, bu âyetlerin hepsi
de Rasûlullah-sallallâhu aleyhi ve sellem-’e itaat etmenin ve
getirdigi dîne inanmanın farz olduguna delâlet eder.
Kur’an ve sünnet birbirinden ayrılmayan iki esâstır.
Bu iki esâstan herhangi birini inkâr etmek; digerini de inkâr
1 Nûr Sûresi:63
2 Hasr Sûresi: 7
15
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
etmek ve yalanlamak demektir ki bu hareket, ilim ve îmân
ehlinin ittifakıyla küfür, dalâlet ve *slâm dâiresinden çıkmak
olarak belirlenmistir.
Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’e itaat etmenin ve
getirdigi esâslara uymanın farz, O’na karsı gelmenin ise
haram olusu hakkında pekçok mütevâtir hadîs rivâyet edilmistir.
Bu durum, asr-ı saâdette yasayanlar için geçerli
oldugu gibi, onlardan sonra kıyâmete kadar gelecek olan
nesiller için de geçerlidir.
Bu konudaki hadîslerden bazıları sunlardır :
Ebu Hureyre’den-Allâh ondan râzı olsun- rivâyet olunan
hadîste, Peygamber-sallallâhu aleyhi ve sellem- söyle
buyurmaktadır :
“Her kim bana itaat ederse, Allâh’a itaat etmis sayılır.Her
kim de bana isyan ederse, Allâh’a isyan etmis sayılır.” 1
Ebu Hureyre’den-Allâh ondan râzı olsun- rivâyet olunan
baska bir hadîste Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem- söyle
buyurmaktadır :
1 Buhârî ve Müslim
16
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Emir ve yasaklarımı kabul etmeyip onlardan yüz çevirenlerden
baska ümmetimin hepsi cennete girecektir.Sahâbe:
Ey Allâh’ın Rasûlü!Emir ve yasaklarını kabul etmeyen kim
olabilir? dediler.Rasûlullah-sallallâhu aleyhi ve sellem-: Bana
itaat eden cennete girer,emir ve yasaklarımı kabul etmeyip
bana isyan eden de benden yüz çevirmis demektir.”1
Mikdâm b.Ma’dîKerib’den-Allâh ondan râzı olsun- rivâyet
olunduguna göre, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem- söyle
buyurmaktadır :
“Biliniz ki bana, Kur’an ve onun benzeri (hadîs) verilmistir.
Dikkat edin ki karnı doymus bir kisi koltuguna yaslanıp:
«Bu Kur’an’a sarılın.Onda helâl buldugunuzu helâl, haram
buldugunuzu da haram kılın» diyecegi vakit yakındır.” 2
1 Buhârî
2 mam Ahmed, Ebu Dâvûd ve Hâkim sahîh bir senedle rivâyet etmislerdir.
17
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
*bn-i Ebî Râfi’, babasından rivâyet ettigine göre,
“Sizden birinizi koltuguna yaslanmıs bir halde, kendisine
yapmasını emrettigim veya yasakladıgım birsey hakkında
soruldugunda: «Biz Kur’an’da neyi bulursak ona uyarız,
baskasını bilmeyiz» diyerek, sünnetimi inkâr ettigini
görmeyeyim.” 1
Hasan b. Câbir-Allâh ona rahmet etsin-, Mikdâm b. Ma’dî
Kerib’i-Allâh ondan râzı olsun- söyle derken isittim, der:
“Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem- Hayber savasında
bazı seyleri haram kıldıktan sonra söyle buyurdu:
1 Ebu Dâvûd ve bn-i Mâce sahîh bir senedle rivâyet etmislerdir.
18
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Sizden birinizi koltuguna yaslanmıs halde, benim hadîsim
kendisine soruldugunda beni yalanlayıp: «Bizimle sizin
aranızda Kur’an hakemdir.Onda neyi helâl bulursak helâl,
neyi de haram bulursak haram sayarız» diyecegi vakit
yakındır. yi biliniz ki Rasûlullâh’ın haram kılması Allâh’ın
haram kılması gibidir.” 1
Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’den rivâyet olunan
mütevâtir hadîslerde hutbesinde ashâbına hazır bulunanın,
hazır bulunmayana duyduklarını teblig etmesini emrederek
söyle buyururdu:
(( p S @ $- . qMB (, ))
“Olur ki teblig edilen kimse, bizzat isiterek teblig
eden kimseden daha iyi anlayıp kavrayabilir.”
Bu hadîslerin birisinde, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve
sellem- Vedâ haccında, Arefe ve bayramın birinci günü
insanlara hitap ettiginde söyle buyurmustur :
1 Hâkim,Tirmizî ve bn-i Mâce sahîh bir senedle rivâyet etmislerdir.
19
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Hazır bulunan, hazır bulunmayana teblig etsin.Olur ki
teblig edilen kimse, bizzat isiterek teblig eden kimseden
daha iyi anlayıp kavrayabilir” 1
Eger Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünneti,
O’nu isiten ve kendisine teblig edilen kimseye delîl olmayıp
kıyâmete kadar kalıcı olmasaydı,sünnetini baskasına teblig
etmesini ashâbına emretmezdi.Bundan da anlasılmaktadır
ki Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünneti, onu bizzat
kendi agzından isiten sahâbe ile kendilerine sahîh senedlerle
nakledilen nesiller için bir delîldir.
Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in ashâbı,onun sözlü
ve fiilî sünnetlerini ezberlemisler ve kendilerinden sonra
gelen tâbiîne, onlar da kendilerinden sonra gelenlere
teblig etmislerdir.Aynı sekilde güvenilir *slâm âlimleri, O’nun
sünnetini nesilden nesile ve asırdan asıra naklederek kitaplarda
derleyip toplayarak sahîhini zayıfından ayırt ederek
açıklamıs, sünnetin sahîhini zayıfından ayırt edebilmek için
de aralarında bilinen kanun ve ölçüler koymuslardır.
1 Buhârî ve Müslim
20
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
Allâh Teâlâ, Kur’an-ı Kerim’le oynamak isteyenlerin
serrinden, dinsizlerin küfründen ve tahrip etmek isteyenlerin
tahribinden Kur’an-ı Kerîm’i korudugu gibi, *slâm âlimleri,
de Buhârî ve Müslim’in sahîhleri ile diger âlimlerin hadîs
kitaplarını elden ele dolastırıp ezberleyerek Rasûlullah
-sallallaahu aleyhi ve sellem-’in sünnetini muhafaza etmislerdir.
Nitekim Allah Teâlâ bu konuda söyle buyurmaktadır:
“Süphesiz ki Zikr’i (Kur’an’ı Muhammed-sallallahu aleyhi ve
sellem-’e) biz indirdik. O’nu (bir degisiklige ugratılarak ilâve
edilmek veya noksanlastırılmaktan veyahut bir kısmının
kayba ugramasından) koruyacak olan da biziz.” 1
Süphesiz ki Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in
sünneti, Allâh tarafından tarafından inen bir vahiydir.Allâh
Teâlâ, Kur’an-ı Kerim’i korudugu gibi sünneti de korumus,
onu tahrifçilerin tahrifinden ve câhillerin bâtıl tevilinden
korumak için, onların ileri sürdükleri süpheleri ortadan
kaldıran âlimleri bu ise hazır kılmıstır.Câhil, yalancı ve
inkârcıların sünnete yamamaya çalıstıkları her iftira ve
yalanı bu âlimler bertaraf edip çürütmüslerdir.Çünkü Allâh
1
Hicr Sûresi: 9
21
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
Teâlâ, sünneti Kur’an’ın tefsîri ve Kuran’daki özetle bildirdigi
hükümlerin açıklayıcısı kılmıs, buna ilâve olarak, Kur’an’da
zikretmedigi baska hükümleri sünnet aracılıgıyla bildirmistir.
Buna örnek olarak su hükümleri gösterebiliriz:
Süt emzirme ve mîras ile ilgili hükümler, bir kadını
halası veya teyzesi ile aynı nikâh altında tutmak gibi diger
hükümler Allâh Teâlâ’nın azîz kitabında belirtilmemis, bilakis
sahîh sünnetle açıklanmıstır.
Simdi sünnetin yüceltilmesi ve ona göre yasamanın
farz olusu hakkında sahâbe, tâbiîn ve onlardan
sonra gelen ilim ehlinin görüslerini zikredecegiz:
Ebu Hureyre’den-Allah râzı olsun- rivâyet olunduguna
göre, söyle der:
“Rasûlullah-sallallaahu aleyhi ve sellem- vefât ettikten
sonra, bazı Araplar dinden dönünce, Hz.Ebu Bekir-Allâh
ondan râzı olsun- söyle buyurdu:“Allâh’a yemin ederim ki
namaz ile zekâtı birbirinden ayırt edenlerle savasırım”.
Bunun üzerine Hz. Ömer-Allâh ondan râzı olsun- Hz. Ebu Bekir’e:
“Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-:
22
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Lâ ilâhe illallah’ deyinceye kadar insanlarla (müsriklerle)
savasmakla emrolundum.Bunu derlerse, kanlarını ve
mallarını benden korumus olurlar.Ancak slâmın hakkı
bundan müstesnâdır.”1
buyurdugu halde, sen sadece zekât vermek istemeyen
insanlarla nasıl savasırsın? dedi.
Hz.Ebu Bekir O’na:“Zekât, slâm’ın hakkı degil
midir? Allâh’a yemin ederim ki Rasûlullah-sallallahu
aleyhi ve sellem-’e vermis olup da bana vermek istemedikleri
bir yular dahi olsa vermediklerinden dolayı
onlarla savasırım” karsılıgını verdi.
Hz. Ömer-Allâh ondan râzı olsun-:“Nihâyet Allâh Teâlâ
Ebu Bekir’in gönlünü açmıs ve O’nun haklı oldugunu
anladım.” dedi.
Nitekim sahâbe, dînden dönenlerle savasmak
için tekrar *slâma dönünceye kadar Hz. Ebu Bekir’e
destek olup onlarla savastılar.Dönmemekte ısrar
edenleri öldürdüler.Bu olay, Rasûlullâh-sallallâhu aleyhi ve
1 Buhârî ve Müslim
23
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
sellem-’in sünnetinin ne kadar önemli ve sünnete göre
hareket etmenin farz olduguna apaçık bir delîldir.
Bir nine, Hz. Ebu Bekir’e-Allâh ondan râzı olsun- gelerek
mîrastaki payını sordu.Hz.Ebu Bekir-Allâh ondan râzı olsun- ona :
“Allâh’ın kitâbı Kur’an’da sana hiçbir pay yoktur.
Rasûlullâh-sallallâhu aleyhi ve sellem-’in de senin için birsey
tâyin ettigini bilmiyorum.Bunu insanlara (sahâbeye)
soracagım” dedi.
Ardından meseleyi sahâbeye sordu.Sahâbeden
bazıları Hz. Ebu Bekir’in yanında Rasûlulllâh-sallallahu aleyhi ve
sellem-’in nineye altıda bir (1/6) pay verdigine sâhitlik
ettiler.Bunun üzerine Hz.Ebu Bekir-Allah ondan râzı olsun- nineye
bu payı verdi.
Hz.Ömer de-Allah ondan râzı olsun- vâlilerine insanlar
arasında Allah’ın kitabıyla, onda bulamazlarsa Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünnetiyle hüküm vermelerini
vasiyet ederdi.
Baskasının zorlamasıyla çocugunu düsüren kadınla
ilgili hüküm Hz.Ömer’e-Allah ondan râzı olsun- karmasık gelince,
sahâbeye sordu.Sahâbeden iki kisi Muhammed b. Seleme
ve Mugîra b.Su’be-Allâh her ikisinden de râzı olsun- Hz. Ömer’in
yanında, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in bu hususta bir
24
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
köle veya câriyenin hürriyetine kavusturulması gerektigine
hükmettigine sâhitlik edince, Hz. Ömer de bu sekilde
hüküm verdi.
Bir kadının, ölümünden sonra kocasının evinde iddet
beklemesinin hükmü Hz.Osman’a-Allah ondan râzı olsunkarmasık
gelince, Mâlik b. Sinân’ın kızı, Ebu Saîd’in de kız
kardesi olan Ferîa-Allah her ikisinden de râzı olsun-, kocasının
ölümünden sonra,Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in iddeti
bitinceye kadar kocasının evinde beklemesini kendisine
emrettigini Hz. Osman’a haber verince, o da bu sekilde
hüküm verdi.
Yine Hz. Osman-Allah ondan râzı olsun-, sarap içtigi için
Velîd b. Ukbe’ye sünnetin hükmü geregi had cezâsını
uygulamıstır.
Hz.Ali-Allah ondan râzı olsun-, Hz. Osman’ın temettu
haccını yasakladıgı haberini alınca, O’nun aksine temettu
haccına niyetlenerek söyle demistir: “Ben, insanlardan
herhangi birisinin sözünden dolayı Rasûlullâh-sallallahu
aleyhi ve sellem-’in sünnetini bırakamam.”
Sahâbeden bazıları, Hz.Ebu Bekir ve Hz.Ömer’in-Allah
her ikisinden de râzı olsun- ifrâd haccını güzel gördüklerini
söyleyerek,temette haccı yaptıgı için Abdullah b. Abbas’a
25
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
-Allah ondan ve babasından râzı olsun- itiraz ettiler.Bunun üzerine o,
söyle demistir:“Basınıza gökten tas yagmasından korkulur.
Ben size, Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-söyle buyurdu
diyorum, sizler Ebu Bekir ve Ömer böyle dedi diyorsunuz.”
Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer’in-Allah her ikisinden de râzı
olsun- sözlerine uymakla sünnete aykırı davranarak cezâya
çarptırılmaktan korkulursa, onlardan daha düsük durumda
olan veya kendi basit görüs ve ictihadına bakarak sünnete
aykırı hareket edenlerin hali nice olur?
Sahâbeden birisi Abdullâh b. Ömer-Allah ondan ve
babasından râzı olsun- sünnetle ilgili bazı meselelerde tartısınca,
o adama söyle der: “Bizler, Ömer’e mi yoksa sünnete mi
uymakla emrolunduk.”
*mrân b. Husayn-Allah ondan râzı olsun- sünnettten
bahsederken, orada bulunanlardan birisi:“Bize Allâh’ın
kitâbı Kur’an’dan haber ver ” deyince, ona hiddetlenerek
söyle der: “Sünnet, Kur’an’ın açıklamasıdır.Sayet sünnet
olmasaydı, ögle namazının farzının dört, aksam namazının
farzının üç, sabah namazının farzının iki rekât oldugunu,
zekât ve diger konularla ilgili hükümleri detaylı olarak
bilemezdik.”
26
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
Sünnetin yüceltilmesi,sünnete göre yasanmanın farz
olusu ve ona aykırı hareket etmekten sakındırmakla ilgili
olarak sahâbeden birçok eser nakledilmistir.
Bu eserlerden birisi de, Abdullâh b. Ömer-Allah ondan
ve babasından râzı olsun -, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in:
“Allâh’ın kadın kullarını câmilere gitmekten alıkoymayın”
dedigini hatırlattıgında, çocuklarından Bilâl: “Allâh’a yemin
olsun ki onları câmilere gitmekten alıkoyacagız” deyince,
Abdullâh b. Ömer ona hiddetlenerek söyle demistir: “Ben
sana, Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’in; “Allâh’ın kadın
kullarını câmilere gitmekten alıkoymayın” buyurdu
diyorum, sen de “Allâh’a yemin olsun ki onları câmilere
gitmekten alıkoyacagız diyorsun.”
Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in ashâbından birisi
olan Abdullâh b. Mugaffel Muzenî-Allah ondan râzı olsunakrabalarından
birisinin fiske tası attıgını görünce, ona
bunu yapmamasını söyleyerek söyle demistir:“Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem- fiske1 tası atmayı yasaklayarak
söyle buyurdu: “O ne av avlar, ne de düsman yaralar.
Lâkin o, dis kırar ve göz çıkarır.” daha sonra, yine fiske tası
attıgını görünce, ona söyle demistir:“Allah’a yemin olsun ki
1 Basparmakla isâret parmagının arasına konulup atılan tasa fiske tası
denir. (Mütercim)
27
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
seninle konusmayacagım.Ben sana, Rasûlullah-sallallahu
aleyhi ve sellem- fiske tası atmayı yasakladı diyorum, sen ise
bunu tekrar yapıyorsun.”
Beyhakî-Allah ona rahmet etsin- tâbiînin büyüklerinden
Eyyûb Sıhtiyânî’den-Allah ona rahmet etsin- rivâyet ettigine göre
söyle der: “Birisine sünnetten konustugum zaman:“Sünneti
bırak da bize Kur’an’dan haber ver” derse, bil ki o kimse
sapıtmıstır.”
Evzâî de -Allah ona rahmet etsin- söyle der:
“Sünnet, Kur’an’ın açıklayıcısı veya mutlak bir hükmünü
mukayyed kılabilir/sınırlayabilir veyahut Allah Teâlâ’nın:
“(Ey Muhammed!) Kur’an’ın anlam ve hükümlerinden
bilmediklerini insanlara açıklaman ve düsünüp onunla
hidâyeti bulmaları için, sana “Zikr”i (Kur’an) ’ı indirdik.” 1
buyurdugu gibi, Kur’an’da hiç zikredilmeyen
hükümler getirebilir.”
Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in :
1 Nahl Sûresi: 44
28
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
[ !"#$ % !! &' ()' ]
“Biliniz ki bana, Kur’an ve onun benzeri (hadîs)
verilmistir.”1 hadîsi daha önce geçmisti.
Beyhakî, Âmir Sa’bî’den-Allah ona rahmet etsin- rivâyet
ettigine göre, Âmir insanlara söyle demistir: “Sizler, ancak
sahîh hadîsleri terkettiginizde helâk olursunuz”.
Yine Beyhakî, *mam Evzâî’den rivâyet ettigine göre,
*mam Evzâî bir arkadasına söyle der:“Sana, Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-’den bir hadîs ulasırsa, sakın onun
dısında bir sey söylemeyesin.Çünkü Rasûlullah-sallallahu
aleyhi ve sellem- Allah’tan gelen vahyi teblig ederdi ”.
Yine Beyhakî, büyük hadîs imamlarından Süfyân-i
Sevrî’den-Allah ona rahmet etsin- rivâyet ettigine göre, Süfyân
söyle der: “ lmin tamamı, ancak hadîs ilmidir”.
*mam Mâlik de -Allah ona rahmet etsin- söyle der:“Bizden
hiç kimse yoktur ki baskasının görüslerini, baskaları da
bizim görüslerimizi reddetmesin”.Peygamber-sallallahu aleyhi
ve sellem-’in kabrini göstererek:“Ancak su kabirde yatanın
sözü bundan müstesnâdır (reddedilmez)”.
1 mam Ahmed,Ebu Dâvûd ve Hâkim sahîh bir senedle rivâyet etmislerdir.
29
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
*mam Ebu Hanîfe de -Allah ona rahmet etsin- söyle der:
“Hadîs, Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’den gelirse,
basımın ve gözümün üzerinde yeri vardır.”
*mam Sâfiî de -Allâh ona rahmet etsin- söyle der: “Bana,
Rasûlullâh-sallallahu aleyhi ve sellem-’den sahîh bir hadîs
rivâyet edildigi halde,onu delîl olarak alıp kabul etmezsem,
sizleri aklımın gitmis olduguna sâhit tutuyorum.”
*mam Sâfiî-Allah ona rahmet etsin- yine söyle der: “Bir söz
söyler de, bu söyledigim söz Rasûlullâh-sallallâhu aleyhi ve
sellem-’den rivâyet olunan hadîse aykırı olursa, benim
sözümü duvara çalın.”
*mam Ahmed-Allah ona rahmet etsin- bir arkadasına
söyle der:“Ne beni, ne Mâlik’i, ne de Sâfiî’yi taklit et.Sen de
bizim aldıgımız yerden al.”
*mam Ahmed-Allah ona rahmet etsin- yine söyle der:
“Allah Teâlâ’nın:
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Rasûlullah’ın emrine aykırı hareket edenler, baslarına bir
belânın gelmesinden veyâ âhirette elîm bir azâba ugratılmalarından
sakınsınlar” 1
buyurdugu, hadîsin sened ve sıhhatini Rasûlullâh-sallallâhu
aleyhi ve sellem-’den geldigini bildikleri halde, Süfyân’a gidip
soranlara sasarım.”
ardından söyle demistir:
“Âyette geçen fitne nedir bilir misin? Fitne, sirktir.Belki de
Rasûlullâh-sallallâhu aleyhi ve sellem-’in bir sözünü reddederse,
kalbine bir süphe girer de bu yüzden helâk olur .”
Beyhakî, tâbiînin büyüklerinden müfessir Mücâhid b.
Cebr’den-Allah ona rahmet etsin- rivâyet ettigine göre,
Mücâhid söyle der:
“Eger aranızda herhangi bir konuda anlasmazlıga düserseniz,
gerçekten Allâh’a ve âhiret gününe îmân ediyorsanız,
o konuda hüküm vermek için, Allâh’ın kitâbı Kur’an’a ve
elçisi Muhammed-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünnetine
dönün.”2
1 Nûr Sûresi:63
2 Nisâ Sûresi: 59
31
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
âyette geçen Allâh’a dönmekten kasıt; Allâh’ın
kitabı Kur’an’a basvurmaktır.Rasûlüne dönmekten kasıt
ise; sünnete basvurmaktır.”
Beyhakî,Zührî’den-Allah ona rahmet etsin- rivâyet ettigine
göre, Zührî söyle der:“Bizden önceki âlimlerimiz, ‘Sünnete
sarılmak, kurtulustur’ derlerdi.”
*bn-i Kudâme-Allah ona rahmet etsin- “Ravdatu’n-Nâzır”
adlı kitâbının “Hükümlerin Esâsı” bölümünde söyle der:
“Ser’î esâsların ikincisi, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in
sünnetidir.Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sözü delîldir.
Çünkü onun dogruluguna, Allâh’ın emirlerine itaat
ettigine ve yasaklarından kaçındıgına Kur’an sahittir.”
Hâfız *bn-i Kesîr-Allah ona rahmet etsin-:
“Rasûlullah’ın emrine aykırı hareket edenler, baslarına bir
belânın gelmesinden veyâ âhirette elîm bir azâba ugratılmalarından
sakınsınlar” 1
âyetini tefsîr ederken söyle demistir :
1 Nûr Sûresi:63
32
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Yâni Rasûlullah-sallallâhu aleyhi ve sellem-’in emri;O’nun yolu,
metodu, sünneti ve serîatıdır.Söz ve ameller, O’nun söz ve
amelleriyle deger kazanır.O’nun söz ve amellerine uygun
olan söz ve ameller,Allah tarafından kabul edilir.O’nun söz
ve amellerine uygun olmayan söz ve ameller, kimden
gelirse gelsin sâhibine iâde edilir.Buhârî, Müslim ve diger
hadîs âlimlerinin rivâyet ettikleri bir hadîste, Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem- söyle buyurmaktadır:
“Her kim, bu dînimizden olmayan bir seyi ona ihdâs
ederse, o ihdâs ettigi sey kendisine reddolunur.” 1
yâni gizli ve açık, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem’in
emrine aykırı davrananlar, kalplerine küfür, nifak ve bid’at
gibi belâların gelmesinden yahut dünyada kısas veya hâd
cezâsı uygulanarak veyahut hapis ve benzeri cezâlara
çarptırılarak cezâlandırılmaktan korkup sakınsınlar.”
Ebu Hureyre’den-Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduguna
göre, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem- söyle
buyurmaktadır:
1 Buhârî ve Müslim
33
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
“Benimle sizin benzeriniz, ates yakan adamın benzeridir.
Ates etrâfı aydınlatınca, kelebek ve atese düsen su
hayvanlar, atese düsmeye baslayınca o adam onları atese
düsürmemeye çalısırken,hayvanlar ona gâlip gelir ve atese
düserler. ste bu, benimle sizin durumunuz gibidir.Ben sizin
atese düsmenize engel olmaya çalısıyorum.Sizler ise, bana
gâlip gelerek kendinizi atesin içerisine atıyorsunuz.”1
Celâleddîn Suyûtî-Allah ona rahmet etsin-“Miftâhul-
Cenneti fil- hticâc bis-Sünneh”(Cennetin anahtarı sünnete
sarılarak onu delîl kabul etmektedir) adlı eserinde söyle
der:
“Biliniz ki -Allah sizlere merhamet etsin- her kim, Rasûlullâh
-sallallahu aleyhi ve sellem-’den sahîh olan sözlü veya fiili bir
hadîsi inkâr ederse,kâfir olur ve Îslâm dâiresinden çıkarak
1 Hadîsi, mam Ahmed b.Hanbel Abdurrezzak’tan, O da Me’mar’dan, O da Hemmâm b.
Münebbih’ten rivâyet etmistir.
34
Rasûlullah’ın Sünnetine Göre Hareket Etmek Farzdır
yahûdi,hıristiyan veya Allâh’ın diledigi küfür topluluklarından
birisiyle birlikte hasrolur.”
Sahâbe, tâbiîn ve onlardan sonra gelen ilim ehlinin,
Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-’in sünnetini yüceltmenin
ve ona göre yasamanın farz olduguna, ona aykırı hareket
etmenin ise tehlikeli olduguna dâir pekçok sözü vardır.
Ümit ederim ki, bu kitapta zikredilen âyet, hadîs,
sahâbe ve tâbiînin sözleri, hakkı arayan için yeterli ve iknâ
edici olmustur.
Allâh Teâlâ’dan, rızâsına uygun islerde bizi ve diger
müslümanları muvaffak kılmasını, gazâbına sebep olacak
seylerden bizleri uzak tutmasını, hepimizi dosdogru yola
iletmesini niyâz ederiz.Süphesiz ki O, kullarının her konustuklarını
hakkıyla isiten ve kendisine duâ edip yalvarana yakın
olandır.
Allah’ın kulu ve elçisi Peygamberimiz Muhammed’e,
âline, ashâbına ve O’na en güzel bir sekilde tâbi olanlara
Allâh Teâlâ salât ve selâm eylesin.
