ความสมดุลระหว่างความถูกต้องของ “สุนนะฮฺ” กับความเป็นอันหนึ่งเดียวกันของ “ญะมาอะฮฺ”
แม้ว่าพวกเรา - อะฮฺลุสสุนนะฮฺวัลญะมาอะฮฺ – จะเข้าใจดีว่าความถูกต้องของสุนนะฮฺนั้นคือรากฐานสำคัญของความเป็นปึกแผ่นของญะมาอะฮฺในอิสลาม และสุนนะฮฺจะไม่นำไปสู่การแตกแยกของญะมาอะฮฺโดยเด็ดขาด ทว่าสุนนะฮฺจะนำไปสู่การรวมตัวกัน กระนั้นก็ตาม วิธีการปฏิบัติตามสุนนะฮฺเองก็ต้องพิจารณาให้สมดุลระหว่างฟิตนะฮฺสองข้าง คือ
ฟิตนะฮฺข้างแรก คือ ฟิตนะฮฺการต้องถอยหลังบางก้าวในการปฏิบัติสุนนะฮฺ โดยเฉพาะในประเด็นปลีกย่อยที่เป็นข้อวินิจฉัยอิจญ์ติฮาดียะฮฺ และฟิตนะฮฺข้างที่สอง คือ ฟิตนะฮฺความแตกแยกของญะมาอะฮฺหรือความร้าวฉานในแถวที่เป็นอันหนึ่งเดียวกันของ “อุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” ในความหมายที่ว่า ระหว่างสองข้างนี้อันไหนที่สาหัสกว่าและอันตรายกว่า กล่าวคือ :
หนึ่ง พยายามทำตามโปรแกรมของสุนนะฮฺ จนนำไปสู่การแตกแยกของญะมาอะฮฺ เพราะความไม่รู้ ความดื้อรั้น หรือความอธรรมของผู้ที่เรานะศีหะฮฺเขา
สอง พยายามรักษาความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของญะมาอะฮฺที่ยังไม่ค่อยชัดเจนในเรื่องสุนนะฮฺ เพราะคำนึงถึงช่วงระดับ การลำดับความสำคัญ และสถานการณ์
นี่คือสิ่งที่จำเป็นต้องเอามาคิดคำนวนอย่างชาญฉลาดด้วยการอาศัยเตาฟีกจากอัลลอฮฺ โดยบรรดาผู้นำในหมู่อะฮฺลุสสุนนะฮฺวัลญะมาอะฮฺ โดยเฉพาะบรรดาอุละมาอ์และนักดาอีย์ทุกยุคสมัยและทุกพื้นที่ และเพื่อให้เป็นกรณีตัวอย่างในการศึกษา มีเหตุการณ์ที่เคยเกิดขึ้นและคำสอนจากสุนนะฮฺบางตัวอย่างที่ขอยกมากล่าว ณ ที่นี้ ดังต่อไปนี้
1. ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ไม่ได้เปลี่ยนลักษณะของกะอฺบะฮฺจากรูปลักษณ์ในสมัยของท่านให้กลับไปเป็นรูปลักษณ์ดั้งเดิมของมัน[15] ทั้งนี้เพื่อรักษาสภาพความเป็น “อุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” ภายใต้การนำของท่านในสมัยนั้น ในนัยที่ว่าท่านคำนึงถึงระดับความรู้และความคิดของคนส่วนใหญ่ในหมู่ประชาชาติของท่านในสมัยดังกล่าว
2. ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม คอยเอาใจหัวหน้ามุนาฟิกอย่างอับดุลลอฮฺ บิน อุบัยย์ บิน สะลูล อยู่ตลอด ทั้งๆ ที่เขาเป็นศัตรูที่ชัดมากต่อ “อุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” จนกระทั่งถึงบั้นปลายชีวิต ท่านนบีไม่อนุญาตให้ฆ่าเขาเพื่อไม่ให้กลายเป็นคำครหาว่าท่านฆ่าพวกเดียวกัน[16] ท่านไปเยี่ยมเขาขณะที่เขาป่วยใกล้ตาย[17] และท่านยังได้มอบเสื้อคลุมของท่านให้ใช้ห่อศพของอับดุลลอฮฺ บิน อุบัยย์ ตามคำร้องขอของลูกชายของเขาด้วย ไม่เพียงแค่นั้นท่านยังละหมาดศพให้เขาอีก ก่อนที่จะมีอายะฮฺอัลกุรอานลงมาห้ามไม่ให้ท่านทำเช่นนั้น[18] ทั้งหมดทั้งปวงก็เพื่อรักษาความเป็นอันหนึ่งเดียวกันของญะมาอะฮฺหรือ “อุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” ที่อยู่ภายใต้การนำของท่าน
3. ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้สั่งเสียให้ประชาชาติของท่านอดทนต่อความผิดพลาด ความอธรรมอันโหดร้ายของผู้ปกครองที่ยังไม่หลุดพ้นออกจากการเป็นมุสลิมอย่างแน่ชัด ถึงแม้ว่าพวกเขาจะโดนกระทำด้วยการเฆี่ยนตีหรือทารุณกรรมก็ตาม พร้อมๆ กับสั่งให้มีการนะศีหะฮฺผู้ปกครองด้วย นี่ก็เพื่อรักษาความเป็นอันหนึ่งเดียวกันของญะมาอะฮฺภายใต้การดูแลของผู้ปกครองดังกล่าว[19]
ในทางที่สวนกันกับแนวทางประนีประนอมนี้ มีตัวอย่างที่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม เลือกที่จะทำปฏิบัติตามคำสั่งของอัลลอฮฺถึงแม้ว่าเสี่ยงที่จะทำให้เกิดการแตกแยกของประชาชาติ อาทิเช่น
1. ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้ประกาศว่าท่านเป็นศาสนทูตของอัลลอฮฺให้แก่ชาวมักกะฮฺ ซึ่งก่อนหน้านั้นพวกเขาต่างก็รักและให้เกียรติท่าน แต่พอท่านประกาศตนดังกล่าว ท่านกลับถูกเกลียดชังและถูกกระทำเยี่ยงศัตรู[20]
2. ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ไม่เคยผ่อนปรนที่จะทำหน้าที่ในการเป็นศาสนทูตของท่านด้วยการดะอฺวะฮฺและเรียกร้องเชิญชวนผู้คนทั้งหลายสู่การเชื่อในเอกภาพของอัลลอฮฺและปฏิเสธการตั้งภาคีทุกประเภท ด้วยวิธีการที่เปี่ยมยิ่งด้วยหิกมะฮฺ ถึงแม้ว่าการณ์ดังกล่าวจะนำไปสู่ความโกรธของหมู่ชนของท่าน และเป็นเหตุให้อบู ฏอลิบ ลุงของท่านต้องได้รับความเดือดร้อนตามไปด้วยเนื่องจากคอยปกป้องท่านในขณะนั้น[21]
3. ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้ดำเนินการตามคำสั่งของอัลลอฮฺที่ทรงใช้เปลี่ยนทิศทางกิบลัตในการละหมาด จากเดิมที่ผินไปทางบัยตุลมักดิสให้หันไปทางบัยตุลลอฮฺที่มัสยิดอัลหะรอมแทน จนเป็นเหตุให้มุสลิมบางส่วนตกมุรตัดและเกิดฟิตนะฮฺมากมายขึ้น[22]
แน่นอนว่า ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้ดำเนินการทุกๆ อย่างที่กล่าวมานั้นตามคำสั่งจากวะห์ยูของอัลลอฮฺ ส่วนประชาชาติของท่านนั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องศึกษาเนื้อหาและวิธีการที่เกี่ยวข้องกับหิกมะฮฺต่างๆ ในการดะอฺวะฮฺของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม และบรรดาเคาะลีฟะฮฺของท่าน รวมทั้งต้องพยายามต่อสู้อย่างจริงจัง(มุญาฮะดะฮฺ)และขอดุอาอ์ให้ได้รับเตาฟีกจากอัลลอฮฺผู้ทรงรอบรู้และปรีชายิ่ง ให้พระองค์ทรงบันดาลสิ่งที่ถูกต้องในการที่เราจะเลือกจุดยืนและวิธีการนะศีหะฮฺต่อบุคคล สังคม และประเทศชาติ พระองค์อัลลอฮฺเท่านั้นคือผู้ทรงประทานเตาฟีก
สี่ นะศีหะฮฺโดยไม่เปิดเผยและทำด้วยหิกมะฮฺ
ในจำนวนเงื่อนไขที่จะทำให้การนะศีหะฮฺประสบผลสำเร็จก็คือ การนะศีหะฮฺด้วยหิกมะฮฺ โดยเฉพาะกับบรรดาผู้หลักผู้ใหญ่ ซึ่งต้องนะศีหะฮฺอย่างลับๆ และใช้หิกมะฮฺอย่างยิ่ง ไม่ใช่ทำอย่างโจ่งแจ้ง และจะยิ่งแย่เข้าไปอีกถ้าหากนะศีหะฮฺโดยไม่มีหิกมะฮฺ
อัลลอฮฺได้ตรัสสั่งว่า
﴿ ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ ﴾ [النحل: ١٢٥]
ความว่า “จงเชิญชวนสู่เส้นทางของพระผู้อภิบาลของเจ้า ด้วยหิกมะฮฺ ด้วยเมาอิเซาะฮฺ หะสะนะฮฺ(การกล่าวเตือนที่ดี) และจงโต้แย้งกับพวกเขาด้วยสิ่งที่ดีที่สุด”
ความหมายของคำว่า “หิกมะฮฺ” ในอายะฮฺดังกล่าวก็คือ เนื้อหาและวิธีการนะศีหะฮฺที่เอามาจากอัลกุรอานและสุนนะฮฺ[23]
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้กล่าวว่า
«مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْصَحَ لِسُلْطَانٍ بِأَمْرٍ، فَلَا يُبْدِ لَهُ عَلَانِيَةً، وَلَكِنْ لِيَأْخُذْ بِيَدِهِ، فَيَخْلُوَ بِهِ، فَإِنْ قَبِلَ مِنْهُ فَذَاكَ، وَإِلَّا كَانَ قَدْ أَدَّى الَّذِي عَلَيْهِ لَهُ»
ความว่า “ใครที่ต้องการนะศีหะฮฺผู้ปกครองด้วยสิ่งใดก็ตาม เขาก็จงอย่าเผยมันออกมาต่อหน้าธารกำนัลอย่างโจ่งแจ้ง แต่ขอให้จับมือเขาแล้วไปพูดกันในที่ลับ ถ้าเขารับนะศีหะฮฺก็เป็นสิ่งที่น่ายินดี และถ้าหากเขาไม่รับนะศีหะฮฺก็ถือว่าได้ทำหน้าที่อันเป็นภารกิจจนลุล่วงแล้ว” [24]
และนี่ก็คือวิธีที่บรรดาเศาะหาบะฮฺ เช่น อุสามะฮฺ บิน ซัยดฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮุม ได้ทำหน้าที่นะศีหะฮฺเคาะลีฟะฮฺ อุษมาน บิน อัฟฟาน เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ เขาได้กล่าวกับท่านว่า
إِنِّي أُكَلِّمُهُ فِي السِّر.
ความว่า “แท้จริง ฉันพูดกับท่านอย่างเป็นความลับ” [25]
อิมาม อัช-ชาฟิอีย์ กล่าวว่า
مَنْ وَعَظَ أَخَاهُ سِرًّا فَقَدْ نَصَحَهُ وَزَانَهُ، وَمَنْ وَعَظَهُ عَلاَنِيَةً فَقَدْ فَضَحَهُ وَخَانَهُ.
ความว่า “ใครที่เตือนพี่น้องของเขาแบบลับๆ แน่แท้ เขาได้ทำหน้าที่นะศีหะฮฺและได้ทำดีให้พี่น้องเขาอย่างสวยงามแล้ว และผู้ใดที่เตือนพี่น้องของเขาในที่โจ่งแจ้ง แน่แท้ เขาได้ประจานและทรยศพี่น้องของเขาเสียแล้ว” [26]
อัล-ฟุฎ็อยลฺ บิน อิยาฎ ได้กล่าวว่า
الْمُؤْمِنُ يَسْتُرُ وَيَنْصَحُ، وَالْفَاجِرُ يَهْتِكُ وَيُعَيِّرُ.
ความว่า “มุอ์มินผู้ศรัทธานั้นจะคอยปกปิดความลับและเตือนนะศีหะฮฺอย่างหวังดี ในขณะที่คนชั่วนั้นมักจะแฉและด่าทอ” [27]
ในจำนวนความหมายของคำว่า “หิกมะฮฺ” ก็คือ การเลือกทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เหมาะสม ด้วยวิธีการที่เหมาะสม ในเวลาหรือสถานการณ์ที่เหมาะสม
นี่คือนะศีหะฮฺที่จะส่งผลต่อจิตใจของผู้ที่เรานะศีหะฮฺ อินชาอ์อัลลอฮฺ
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้กล่าวว่า
«إِنَّ مِنَ البَيَانِ لَسِحْرًا»
ความว่า “แท้จริง ในบางถ้อยโวหารนั้น มีผลประดุจดั่งไสยศาสตร์” [28] หมายถึงคำพูดที่เปี่ยมด้วยวาทะโวหารที่ดีและงดงามนั้น สามารถที่จะส่งผลเรียกร้องให้เห็นตามและกินใจต่อผู้ฟังได้อย่างน่าอัศจรรย์
และในจำนวนความหมายของ “หิกมะฮฺ” ก็คือ การมีความรู้ หมายถึงคนที่จะนะศีหะฮฺควรต้องมีความรู้และข้อมูลที่ถูกต้องและทันต่อยุคสมัย ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลเกี่ยวกับประเด็นหรือข้อเท็จจริงตัวตนของคนที่เราจะนะศีหะฮฺ หรือข้อมูลเกี่ยวกับเนื้อหาและวิธีการที่เราจะใช้นะศีหะฮฺเขาก็เช่นเดียวกัน
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้กล่าวว่า
«مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ»
ความว่า “ผู้ใดก็ตามที่ศรัทธาต่ออัลลอฮฺและวันอาคิเราะฮฺ ก็จงพูดแต่สิ่งที่ดี(รวมถึงสิ่งที่เป็นความจริง) หรือไม่ก็จงเงียบเสีย” [29]
ในจำนวนความหมายของคำว่า “หิกมะฮฺ” ในการนะศีหะฮฺอีกก็คือ การไม่เลยเถิดเกินขอบเขต ไม่ว่าจะเป็นเลยเถิดแบบ อิฟรอฏ (นะศีหะฮฺแบบสุดโต่ง เยอะเกินไปหรือมากเกินไป) หรือแบบ ตัฟรีฏ (นะศีหะฮฺแบบละเลย น้อยเกินไปหรือปิดลับเกินไป) ทั้งในแง่เนื้อหาและวิธีการ
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้กล่าวว่า
«إِيَّاكُمْ وَالْغُلُوَّ فِي الدِّينِ، فَإِنَّمَا أَهْلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمُ الْغُلُوُّ فِي الدِّينِ»
ความว่า “ท่านทั้งหลายจงระวังความสุดโต่งในศาสนา เพราะแท้จริง ความสุดโต่งในศาสนาได้เคยทำลายผู้คนก่อนหน้าพวกท่านมาแล้ว” [30] กล่าวคือ ไม่ว่าจะเป็นสุดโต่งในด้านเนื้อหาหรือวิธีการก็ตาม
ในจำนวนความหมายของคำว่า “หิกมะฮฺ” ก็คือ การนะศีหะฮฺ ทั้งแบบคำพูดหรือการกระทำ อย่างเหมาะสมกับสถานะของผู้ที่เรานะศีหะฮฺเขา เหมือนที่ท่านหญิงอาอิชะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา ได้เล่าว่า
«أَمَرَنَا رَسُولُ اللهِ صلّى الله عليه وسلّم أَنْ نُنَزِّلَ النَّاسَ مَنَازِلَهُمْ»
ความว่า “ท่านเราะสูล ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้สั่งให้เราประพฤติปฏิบัติต่อผู้คนตามฐานันดรของพวกเขา” [31]
ในจำนวนความหมายของคำว่า “หิกมะฮฺ” ก็คือ การนะศีหะฮฺตามเวลาและจำนวนที่เหมาะสม เช่นที่ท่านอิบนุ มัสอูด เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ ได้กล่าวว่า “ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม มักจะให้โอวาทแก่พวกเราแบบสลับเวลาบ้างในแต่ละวัน เพราะกลัวว่าเราจะเบื่อและเป็นภาระหนักแก่เรา” [32]
อิบนุ มัสอูด ยังได้กล่าวว่า “จิตใจของมนุษย์นั้น บางเวลาก็มีความมุ่งมั่นและเปิดกว้างพร้อมจะรับ แต่บางครั้งก็เบื่อและบ่ายเบี่ยง เพราะฉะนั้น จงฉกฉวยช่วงที่มันมีกำลังใจและเปิดกว้างอยู่ และจงละทิ้งช่วงเวลาที่มันเบื่อและพยศ” [33] เพราะภารกิจของแต่ละคนนั้นยังมีอย่างอื่นให้ทำอีกมาก ไม่เพียงพอสำหรับฆ่าเวลาโดยไร้คุณค่า
ห้า ซื่อตรง กล้าหาญ และอดทน
ผู้ทำหน้าที่นะศีหะฮฺควรจะต้องมีจุดยืนที่กล้าหาญในการพูดความจริง เช่นที่อัลลอฮฺได้มีพระดำรัสว่า
﴿ وَأۡمُرۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱنۡهَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَآ أَصَابَكَۖ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ ١٧ ﴾ [لقمان: ١٧]
ความว่า “(ลุกมานได้กล่าวนะศีหะฮฺลูกของท่านว่า)จงสั่งเสียให้ทำสิ่งที่ดี จงห้ามปรามจากความชั่ว และจงอดทนต่อสิ่งที่เกิดขึ้นกับเจ้า แท้จริง สิ่งเหล่านั้นนับเป็นงานที่ต้องเข้มแข็งจริงจัง”
พึงใคร่ครวญต่อคำสั่งของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ที่ว่า
«أَلَا لَا يَمْنَعَنَّ رَجُلًا هَيْبَةُ النَّاسِ أَنْ يَقُولَ بِحَقٍّ إِذَا عَلِمَهُ»
ความว่า “พึงสังวรเถิด อย่าให้ความรู้สึกเกรงขามที่มีต่อผู้อื่น เป็นเหตุกั้นขวางไม่ให้คนผู้หนึ่งพูดความจริงในเมื่อเขารู้ความจริงนั้นดี” [34]
ในความหมายที่ว่า เขามีความรู้และข้อมูลต่างๆ อย่างถูกต้อง พร้อมด้วยหลักฐานและคำอธิบายที่ชัดเจน แล้วยังกล้าหาญที่จะพูดความจริงด้วยหิกมะฮฺ และไม่เป็นเหตุก่อให้เกิดฟิตนะฮฺที่แย่กว่าต่อตัวเขาเองหรือต่อประเด็นดังกล่าวที่เขาเกี่ยวข้องอยู่ รวมทั้งต้องอดทนให้มากต่อฟิตนะฮฺที่จะเกิดขึ้นกับเขา อันเป็นผลสืบเนื่องมาจากการนะศีหะฮฺที่เปี่ยมยิ่งด้วยมารยาทและหิกมะฮฺข้างต้น จงเผชิญหน้ากับทุกสภาวะแห่งบททดสอบในโลกของการนะศีหะฮฺด้วยวิธีการที่ดีที่สุด เหมือนที่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได้ขอดุอาอ์ให้กับผู้ที่สร้างความเดือดร้อนให้กับท่านว่า
«اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِقَوْمِي فَإِنَّهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ»
ความว่า “โอ้ อัลลอฮฺ ทรงโปรดอภัยให้กับความผิดของหมู่ชนฉัน(ที่ต่อต้านการดะอฺวะฮฺของฉัน)ด้วยเถิด แท้จริง พวกเขาเหล่านั้นไม่รู้” [35] ความไม่รู้นี่เองที่เป็นเหตุทำให้มนุษย์ทำผิด
และดุอาอ์ของพรรคพวกท่านนบีมูซา อะลัยฮิสสลาม ที่ว่า
﴿ عَلَى ٱللَّهِ تَوَكَّلۡنَا رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا فِتۡنَةٗ لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ ٨٥ وَنَجِّنَا بِرَحۡمَتِكَ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ ٨٦ ﴾ [يونس: ٨٥، ٨٦]
ความว่า “ต่ออัลลอฮฺเท่านั้นที่เรามอบหมาย โอ้ พระผู้เป็นเจ้าของเรา ทรงอย่าให้เราเป็นฟิตนะฮฺแก่พวกที่อธรรม(จนกลายเป็นเหตุทำให้พวกเขายิ่งดื้อรั้นและโอหังมากขึ้น) และทรงโปรดให้เรารอดพ้นจากพวกที่ปฏิเสธศรัทธา ด้วยพระเมตตาของพระองค์ด้วยเถิด”
และดุอาอ์ของท่านนบีชุอัยบฺ อะลัยฮิสสลาม ที่ว่า
﴿عَلَى ٱللَّهِ تَوَكَّلۡنَاۚ رَبَّنَا ٱفۡتَحۡ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَ قَوۡمِنَا بِٱلۡحَقِّ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰتِحِينَ ٨٩﴾ [الأعراف: ٨٩]
ความว่า “ต่ออัลลอฮฺเท่านั้นที่เรามอบหมาย โอ้ พระผู้เป็นเจ้าของเรา ทรงโปรดตัดสินระหว่างเราและหมู่ชนของเราด้วยความถูกต้องเที่ยงธรรมเถิด พระองค์นั้นเป็นผู้ที่เยี่ยมที่สุดในบรรดาผู้ตัดสินทั้งหลาย”
ข้อสรุป
นะศีหะฮฺที่เกิดผลก็คือ ความพยายามทั้งการใช้คำพูดและการกระทำที่กำเนิดมาจาก
1. ใจที่สะอาดบริสุทธิ์ในการขวนขวายความโปรดปรานของอัลลอฮฺ ไม่ใช่ใจที่สกปรก โอ้อวด และทำเพื่อสนองความสะใจของตน
2. ใจที่ยำเกรงต่ออัลลอฮฺ ไม่ใช่ใจที่หลงลืมและทรยศพระองค์ นับประสาอะไรถ้าเป็นใจที่ถูกครอบงำและถูกชักจูงโดยชัยฏอน
3. ใจที่มีความรักและเมตตาต่อคนที่เรานะศีหะฮฺเขา ไม่ใช่ใจที่เกลียดชังเขา และแย่ยิ่งกว่าถ้าเป็นใจที่โกรธและอิจฉาเขา
4. ใจที่มีความรับผิดชอบต่อความถูกต้อง และความเป็นอันหนึ่งเดียวกันของ “อุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” ไม่ใช่ใจที่ต้องการแค่ปลดปล่อยอารมณ์ส่วนตัว หรือแค่ปกป้องความเห็นของตัวเองที่มีหลักฐานยังไม่ค่อยชัด หรือปกป้องความผิดพลาดและความเห็นที่ไม่มีหลักฐานใดๆ เลย นับประสาอะไรถ้าหากยึดติดกับพรรคพวกนิยมหรือชาตินิยมที่นำไปสู่การแตกแยกของอุมมะฮฺ
5. ใจที่ถ่อมตน เป็นธรรม และรอบคอบ ไม่ใช่ใจที่โอ้อวด หยิ่งยโส และหุนหันพลันแล่น
6. ต้องมีความรู้และข้อมูลที่ถูกต้องและชัดเจน ไม่ว่าจะเกี่ยวกับประเด็นปัญหา ลักษณะโดยธรรมชาติและสถานะของคนที่เราจะนะศีหะฮฺเขา หรือไม่ว่าจะเป็นด้านเนื้อหาและรูปแบบของการนะศีหะฮฺก็ตามที ไม่ใช่ยึดแค่ข่าวโคมลอยหรือข้อมูลเท็จ และจะเลวร้ายกว่านั้นถ้าหากฟังแต่ข่าวที่ถูกกุขึ้นมาเพื่อใส่ความ ต้องไม่คิดแบบชั่ววูบหรือมองอย่างผิวเผินกับเนื้อหาที่กำลังเป็นประเด็น ยิ่งถ้าถูกจูงด้วยความเข้าใจผิด อารมณ์ และความไม่รู้ข้อเท็จจริงด้วยแล้วละก็ จะทำให้ยิ่งแล้วใหญ่กันไปอีก
7. วิธีการต้องนิ่มนวล นิ่ง และมีมารยาทอย่างสุภาพ ไม่ใช่แข็งกร้าว กระด้าง รุ่มร้อน และมารยาทไม่ดี
8. วิธีการต้องใช้แบบลับและเป็นการส่วนตัว ไม่ใช่โจ่งแจ้งต่อหน้าคนหมู่มากหรือต่อหน้าคนที่ไม่มีความเกี่ยวข้อง ในกรณีที่เรื่องดังกล่าวมีจุดประสงค์เพื่อนะศีหะฮฺบุคคลหรือกลุ่มเป้าหมายเฉพาะ
9. วิธีการที่ชาญฉลาดและมีหิกมะฮฺ ไม่ใช่วิธีอย่างคนเขลา หรือคนเลว หรือสุดโต่งเลยเถิด (ทั้งในด้านอิฟรอฏและตัฟรีฏ)
10. ใช้ภาษาคำพูดที่ถูก ดึงดูดใจ และสร้างบรรยากาศที่ดี ไม่ใช่ภาษาที่ผิด และจะเลวร้ายยิ่งขึ้นถ้าใช้ภาษาที่ทิ่มแทงและทำลายบรรยากาศความรู้สึกดีๆ ระหว่างกัน เช่น การด่าทอและดูถูก
11. ต้องคำนึงถึงตัวบุคคล สถานที่และเวลาที่เหมาะสม ทั้งของตัวผู้นะศีหะฮฺเองหรือผู้ที่เราจะนะศีหะฮฺเขา ไม่ใช่ทำโดยไม่คำนึงตัวคนและกาลเทศะ ซึ่งอาจจะนำไปสู่การตึงเครียดและเข้าใจผิดได้
12. ต้องมีเจตนาที่ดีเพื่อผลประโยชน์ของฝ่ายที่เรานะศีหะฮฺเขา ไม่ใช่เพื่อสร้างความเดือดร้อนแก่เขา ยิ่งเลวร้ายถ้าหากมีเจตนาเพื่อสร้างศัตรูและความแตกแยกของประชาชาติ
13. ต้องอิสติฆฟารให้มาก ขอดุอาอ์ และมอบหมายตะวักกัลต่ออัลลอฮฺ รวมทั้งต้องขอมะอัฟและเป็นธรรมต่อผู้ที่เรานะศีหะฮฺ ทั้งก่อนและหลังนะศีหะฮฺ
ช่างน้อยเหลือเกินคนที่ทำหน้าที่นะศีหะฮฺผู้อื่น และช่างน้อยมากขึ้นไปอีกเหลือเกินความพยายามนะศีหะฮฺที่สอดคล้องกับเจตนารมณ์แท้จริงที่ถูกต้องของการนะศีหะฮฺ สุบหานัลลอฮฺ !!
ช่างมากเหลือเกิน คนที่คิดว่าตัวเองกำลังนะศีหะฮฺ แต่ความเป็นจริงสิ่งที่ทำอยู่กลับไม่ใช่นะศีหะฮฺ สุบหานัลลอฮฺ !
ช่างน่าอันตรายยิ่ง สังคมของอุมมะฮฺอิสลามที่ไร้หน้าที่นะศีหะฮฺและความปรารถนาดีซึ่งกันและกันระหว่างพวกเขา เพราะแท้จริง การขาดนะศีหะฮฺก็คือการขาดศาสนา
ช่างน่าอันตรายยิ่ง รูปแบบความเข้าใจที่เลวร้ายในการนะศีหะฮฺ ซึ่งผลของมันไม่เพียงแค่นำความล้มเหลวมาให้เท่านั้น แต่ยังพาความเสียหาย ความย่อยยับ และความหายนะของ “อุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” อีกด้วย วัลอิยาซุบิลลาฮฺมินซาลิก
ช่างขาดทุนเหลือเกินสำหรับมวลมนุษย์ในโลกนี้ ด้วยเพราะความเสียหายของ “อุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” และความไร้บทบาทของพวกเขาในฐานะผู้นำความเมตตาแก่สากลโลก !
﴿رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ ٢٨٦ ﴾ [البقرة: ٢٨٦]
ความว่า “โอ้ พระผู้เป็นเจ้าของเรา ทรงโปรดอย่าเอาผิดเราถ้าหากเราหลงลืมหรือผิดพลาด โอ้ พระผู้เป็นเจ้าของเรา ทรงโปรดอย่าให้เราได้แบกรับภาระอันหนักหน่วงเช่นที่พระองค์ได้ใช้ผู้คนก่อนหน้าเรามาแล้ว โอ้ พระผู้เป็นเจ้าของเรา ทรงโปรดอย่าให้เราแบกรับภาระที่เกินพละกำลังของเรา ขอทรงอภัยและลบล้างความผิดให้เรา ขอทรงเมตตาเรา พระองค์คือนายผู้คุ้มครองเรา ดังนั้น ขอทรงช่วยเหลือเราให้เหนือกว่าผู้ปฏิเสธศรัทธาด้วยเถิด”.
*****
บทความนี้คัดแปลมาจากหนังสือ “นะศีหะฮฺ คือ หัวใจของอุมมะฮฺวาหิดะฮฺ” โดย ผศ.ดร.อิสมาอีล ลุตฟี จะปะดียา อธิการบดีมหาวิทยาลัยฟาฏอนีย์ กล่าวถึง เงื่อนไขบางประการที่จะทำให้หน้าที่ในการนะศีหะฮฺอันเป็นภารกิจของผู้ศรัทธาทุกคนประสบผลสำเร็จ เริ่มตั้งแต่การมีเจตนาที่บริสุทธิ์ ความอ่อนโยนและสุภาพ การใช้หิกมะฮฺ ความกล้าหาญและอดทน พร้อมบทสรุปที่ควรต้องคำนึงถึงอยู่เสมอในการนะศีหะฮฺ
คีย์เวิร์ด : อุมมะฮฺ, นะศีหะฮฺ, การตักเตือน, ประชาชาติ, เอกภาพ, มารยาท, ดะอฺวะฮฺ
